عباس عراقچی پس از پایان دور چهارم مذاکرات هسته‌ای:
گفتوگوها مفید و واقع‌بینانه بود
وزیر خارجه امروز به امارات می‌رود
چهارمین دور گفتوگوهای غیرمستقیم روز گذشته در «مسقط» نشانه‌هایی از همگرایی و درک متقابل را در خود داشت.
سید عباس عراقچی در پایان این مذاکرات با بیانی محتاط اما امیدوارکننده گفت: «اختلافات هست، اما حالا بهتر یکدیگر را می‌فهمیم. مواضع دو طرف مقداری به هم نزدیک‌تر شده است.»
این اظهارات، همراه با سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه درباره «مذاکرات دشوار اما مفید» و تأکید عمان بر رسیدن به ایده‌های تازه، نشان می‌دهد مواضع تهران و واشنگتن شاید تا حدی به یکدیگر نزدیک شده است؛ رویدادی که می‌تواند پرونده پیچیده هسته‌ای را وارد مرحله‌ای تازه کند. عراقچی همچنین با این جمله که «غنی‌سازی قابل معامله نیست» بار دیگر بر اصلی‌ترین خط قرمز ایران پای فشرد؛ همان موضوعی که همواره در قلب اختلافات تهران و واشنگتن قرار داشته است. هرچند او از احتمال «محدودسازی موقتی» در ابعاد یا سطح غنی‌سازی برای اعتمادسازی سخن گفت اما تأکید کرد که اصل غنی‌سازی هرگز قابل مذاکره نیست. این موضع قاطعانه، پیامی شفاف برای واشنگتن بود که در هفته‌های اخیر با صراحتی کم سابقه از لزوم توقف کامل غنی‌سازی و حتی برچیدن زیرساخت‌های هسته‌ای ایران سخن گفته بود. اما حالا با پیشرفت مذاکرات و روشن‌تر شدن خطوط قرمز، هر دو طرف وارد فاز جدی‌تری از گفت‌وگو شده‌اند که نه با کلی گویی که با چالش بر سر جزئیات فنی و ضمانت‌ها ادامه خواهد یافت. «بدرالبوسعیدی»، وزیر خارجه عمان و میزبان مذاکرات نیز از طرح ایده‌های تازه‌ای سخن گفت که نشان از تمایل طرفین برای رسیدن به «توافقی شرافتمندانه» دارد.
به گفته او قرار است دور پنجم این گفتوگوها پس از رایزنی‌های داخلی در هر دو کشور و با هماهنگی دوباره عمان برگزار شود؛ نشستی که ممکن است سرنوشت یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی را
روشن کند.
عبور از کلیات
عراقچی و «استیو ویتکاف»، فرستاده ترامپ در مذاکره با ایران درحالی روز گذشته، ۲۱ اردیبهشت در نشستی سه ساعته در مسقط حاضر شدند که همچون گذشته عمان و وزیر خارجه‌اش بدر البوسعیدی، نقش میانجی را در این گفتوگوهای حساس ایفا کردند.
این مذاکرات در ادامه سه دور پیشین انجام شد که از آغاز سال‌جاری در مسقط کلید خورد و دور دوم و سوم نیز به ترتیب در فروردین و اردیبهشت، در همان قالب غیرمستقیم و با نقش‌آفرینی فعال عمان دنبال شد. طی این سه دور، فضای مذاکرات بیشتر حول کلیات و مفاهیم چرخید اما از روز گذشته، مسیر گفت‌وگو وارد جزئیات فنی‌تر بویژه در حوزه غنی‌سازی و رفع تحریم‌ها شده است.
همزمان با برگزاری نشست چهارم، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که تهران با عزم راسخ برای پیگیری حق خود در بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در چهارچوب «ان پی تی» وارد میدان شده و در عین حال، آمادگی کامل برای تداوم تعاملات دیپلماتیک جهت اثبات ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود را دارد. هرچند همچنان فاصله‌هایی در مواضع وجود دارد اما طرفین اکنون اذعان دارند که درک بهتری از مواضع یکدیگر پیدا کرده‌اند.
منابع غربی: دلگرم شده‌ایم
در حاشیه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، رسانه‌های غربی نیز بیکار ننشستند و همزمان با برگزاری این نشست در مسقط، موجی از تحلیل‌ها و خبرهای پشت‌پرده را منتشر کردند؛ روایت‌هایی که نشان می‌دهد گفتوگوهای سه ساعته روز گذشته بار دیگر دیپلماسی را روی ریل انداخت.
«آکسیوس» به نقل از یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، اعلام کرد مذاکرات روز گذشته همچنان در چهارچوب غیرمستقیم دنبال شد اما این‌بار با تمرکز بیشتر بر مسائل فنی. به گفته او «از نتایج امروز دلگرم شده‌ایم و مشتاقانه منتظر نشست بعدی هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد.»
اما نکته جالب توجه در گزارش‌های منتشرشده، اختلاف روایات درباره ترکیب هیأت آمریکایی بود. رسانه‌های آمریکایی پیش‌تر اعلام کرده بودند که «ویتکاف» بدون تیم فنی به مسقط خواهد رفت اما یک منبع اروپایی حاضر در محل گفتوگوها فاش کرد که دست‌کم ۱۲ نفر از اعضای هیأت آمریکایی در مذاکرات حضور داشته‌اند.
فضای مبهم
پیش از نشست «مسقط»
در آستانه برگزاری چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در مسقط، فضا بیش از هر زمان دیگر آمیخته با ابهام، تنش و گمانه‌زنی‌های متضاد بود. «ویتکاف»، نماینده ویژه دولت آمریکا پیش از آغاز این نشست آشکارا از ایران خواسته بود نه تنها غنی‌سازی را کنار بگذارد، بلکه تأسیسات هسته‌ای خود را نیز به کلی برچیند؛ مطالبه‌ای که تهران آن را عبور آشکار از خط قرمز خود خواند. سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، صریح و بدون ملاحظه در پاسخ گفت: «غنی‌سازی قابل معامله نیست.» اما آنچه در پس این مواضع رسانه‌ای جریان داشت، صحنه پیچیده‌تر از آن چیزی بود که در سطح اخبار دیده می‌شد. در چنین شرایطی، سفرهای فشرده عراقچی به ریاض و دوحه، حائز اهمیت بیشتری است.
عراقچی در ریاض و دوحه تلاش کرد پیام‌های ایران را به طور مستقیم به رهبران کشورهای عربی مخابره کند: تهران خواهان رویارویی نیست، اما در دفاع از حقوق هسته‌ای خود کوتاه نمی‌آید.
ناظران منطقه‌ای این سفرها را تلاشی هوشمندانه برای تقویت روابط با همسایگان و کاستن از دامنه نفوذ آمریکا در هندسه قدرت منطقه‌ای توصیف کردند. در همین حال، وزیر امور خارجه ایران پیش از پرواز به عمان اعلام کرد که دور تازه‌ای از مشورت‌ها را در تهران پشت سر گذاشته و امیدوار است مذاکرات مسقط بتواند گرهی از بحران بگشاید. هرچند مسیر پیش‌رو همچنان پرچالش است اما همین واقعیت که دو طرف، با وجود خطوط قرمز متضاد، همچنان حاضر به نشستن پشت میز مذاکره‌اند، خود نشانه‌ای از زنده بودن گزینه دیپلماسی است.
سفر عراقچی به امارات
در ادامه سلسله تحرکات دیپلماتیک فشرده ایران، سخنگوی وزارت خارجه از سفر تازه‌ای برای وزیر امور خارجه خبر داد. به گفته او، سید عباس عراقچی امروز ـ دوشنبه ـ راهی امارات متحده عربی می‌شود؛ سفری که در چهارچوب رایزنی‌های مستمر تهران با همسایگان تفسیر می‌شود.
بر اساس اعلام رسمی، عراقچی در جریان این سفر با مقامات بلندپایه اماراتی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد؛ نشستی که قرار است حول محور روابط دوجانبه و بررسی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی شکل گیرد. این سفر در ادامه مجموعه‌ای از رفت‌وآمدهای سیاسی اخیر او به عربستان، قطر و عمان انجام می‌شود؛ مسیری که به باور تحلیلگران، نشان‌دهنده تلاش هماهنگ تهران برای تقویت جایگاه منطقه‌ای خود همزمان با مذاکرات حساس هسته‌ای است.
بــــرش
اصل غنی سازی قابل مذاکره نیست
سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه در پایان نشست روز گذشته تصریح کرد که مواضع تهران و واشنگتن در روند مذاکرات به یکدیگر نزدیک تر شده است. عراقچی با بیان اینکه این دور، نسبت به سه دور گذشته، بسیار جدی‌تر و صریح‌تر بود، افزود: «فضای کلی و عمومی که در مذاکرات قبلی حاکم بود، این‌بار جای خود را به بحث‌های جزئی‌تر و فنی داد. طبیعتاً وقتی وارد مسائل دقیق‌تری می‌شویم، مذاکرات هم دشوارتر می‌شود. با این حال، باید بگویم که با وجود سختی گفتوگوها و صراحت طرفین، بحث‌های بسیار مفیدی صورت گرفت.»
عراقچی افزود: اکنون می‌توانیم با اطمینان بگوییم که دو طرف درک بهتری از مواضع یکدیگر دارند. موضوعات اصلی مورد اختلاف، حالا ابعاد روشنی یافته و گفت‌وگو پیرامون آنها سازنده‌تر شده است. مواضع دو طرف تا حدی به یکدیگر نزدیک‌تر شده و فضای گفتوگوها نیز به سمت جلو حرکت کرده است.
او با بیان اینکه تصمیم گرفته شد که این گفتوگوها ادامه پیدا کند، افزود: «هر دو طرف بر تداوم مذاکرات مصمم هستند. درباره جلسه بعدی توافق کلی حاصل شده، اما زمان و مکان آن به دلیل برنامه‌های فشرده طرفین، به وزیر خارجه عمان واگذار شد تا هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. پیش‌بینی می‌کنم دور بعدی مذاکرات با فاصله حدوداً یک هفته‌ای (کم یا زیاد) برگزار شود.»
عراقچی درباره اظهارات متناقضی که سوی مقامات آمریکایی در آستانه مذاکرات مطرح شده است، نیز گفت: «متأسفانه گاهی مواضع ضد و نقیضی می‌شنویم که اصلاً کمکی به مذاکرات نمی‌کند امروز یکی از موارد بحث ما همین بود؛ این رفتار نه‌تنها به پیشرفت مذاکرات کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند آن را به چالش بکشد. جمهوری اسلامی ایران در بیان مواضع خود همواره دقت کرده و مواضع متضاد و چندگانه اتخاذ نکرده است. طبیعی است که ما نیز از طرف مقابل انتظار چنین رفتاری را داریم. برداشت‌های متناقض رسانه‌ای اصلاً مورد پذیرشمان نیست و موجب خدشه به مذاکرات خواهد شد اگر تکرار شود ما هم به همان ترتیب رفتار می‌کنیم. اما درباره این موارد و مشکلات به هم نزدیک‌تر شدیم.»
غنی‌سازی و رفع تحریم ها؛ محورهای کلیدی بحث فنی
عراقچی با تصریح اینکه مباحث بسیار مفید بود، افزود: «در این گفتوگوها، علاوه بر بررسی کلیات، درباره مسائل فنی نیز بحث شد. دو موضوع اصلی یعنی «رفع تحریم‌ها» و «غنی‌سازی» محور اصلی مذاکرات هستند. از نظر ما، غنی‌سازی یکی از خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران است و حتماً باید ادامه پیدا کند. البته ممکن است در برخی مقاطع، به منظور اعتمادسازی، محدودیت‌هایی در سطح و میزان غنی‌سازی پذیرفته شود اما اصل این حق، قابل مذاکره نیست.»
وزیر امور خارجه با تأکید بر اینکه در مورد تحریم‌ها نیز موضع ایران روشن است، ادامه داد: «اساساً هدف مذاکرات، رفع تحریم‌هاست و این موضوع همواره یکی از پایه‌های اصلی گفتوگوهای ما بوده است.» عراقچی در نهایت ادامه داد: «خوشبختانه در این زمینه نیز گفتوگوها مفید و واقع‌بینانه بود و حالا هر دو طرف نسبت به مواضع یکدیگر شناخت دقیق‌تری دارند. مواضع ایران که روشن و شفاف بوده، اکنون برای طرف مقابل نیز با جزئیات مشخص شده است.»
