زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

چندی پیش بود که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمانشاه خبر از بازنگری عرصه و حریم شکارگاه خسرو در طاق بستان داد؛ خبری که موجب دلنگرانی محققان و دوستداران آثار باستانی شد، چرا که واژه بازنگری در قاموس برخی از مقامات، به معنای محدود کردن عرصه‌های باستانی برای ساخت‌و‌ساز است. در دوره‌های قبل از انقلاب نیز با ایجاد بلواری، شکارگاه خسرو به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده بود. تمام بخش غربی در اثر بی‌توجهی مسئولان به منطقه مسکونی تبدیل شد. بخش شرقی نیز از ایجاد ساخت‌و‌سازها مصون نماند، از جمله ایجاد یک مدرسه در سطحی وسیع که هم باعث تخریب آثار شد و هم به حریم منظری این شکارگاه لطمه جدی وارد آورد. جای تعجب است که علاقه به تخریب آثار باستانی، هم در گذشته و هم در زمان حال بین برخی از مسئولان وجود دارد که البته بخش مهم آن به دلیل عدم آگاهی به ارزش‌های آثار باستانی است. آثار باستانی هر کشور نشان‌دهنده فرهنگ و تمدن و هویت ملی است؛ در صورتی که در جهت حفاظت آثار فرهنگی اقدامات اساسی صورت گیرد، می‌تواند به شکوفایی اقتصادی آن کشور بینجامد. کشورهایی مانند یونان، ایتالیا، اسپانیا و حتی ترکیه از طریق جذب توریست درآمدهای ارزی قابل توجهی دست یافته اند. مسئولان باید بدانند چنانچه هر اثر باستانی و تاریخی به هر دلیلی تخریب یا مخدوش شود، ضربه سختی به فرهنگ و تمدن و همچنین به اقتصاد خواهد زد.
مهدی رهبر، باستان‌شناس که طی دو فصل در سال‌های 1388 و 1389 در محوطه شکارگاه طاق بستان (خسرو) کاوش داشته است، در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید:«نه تنها نباید اقداماتی غیرکارشناسانه به قصد کوچک کردن عرصه صورت گیرد، بلکه در تعیین حریم نیز بر اساس ضوابط و قواعد علمی عمل شود.» او می‌گوید:«ساخت‌وسازهای غیرقانونی که در این محوطه صورت گرفته باید تخریب شوند. ظاهراً برخی از مقامات مسئول اعتقادی به ارزش‌های فرهنگی ندارند یا آینده‌نگر نیستند، به همین دلیل شاهد تخریب آثار باستانی در کشور هستیم. چند سال پیش مسئولان و مقامات کرمانشاه با تصمیم غیرکارشناسانه و با هزینه زیاد به ایجاد منوریل از شهرستان کرمانشاه تا طاق‌بستان دست زدند. این سازه اکنون به صورت هیولایی در جلوی دید مردم قرار گرفته است. قرار بود این سازه تا داخل محوطه باستانی ادامه یابد که خوشبختانه با اعتراض مردم به صورت موقت متوقف شده است. این منوریل با ظاهری خشن، نه تنها باعث تخریب حریم منظری طاق بستان می‌شود، بلکه مسیر زیبای کرمانشاه به طاق بستان را بی‌روح کرده است.»
رهبر، محوطه باستانی شکارگاه خسرو را مربوط به سال‌های پایانی دوره ساسانی می‌داند که به وسیله دیوار قطوری محصور شده بود. بیشتر باستان‌شناسان ایرانی و خارجی این اثر باستانی را با توجه به نقوش برجسته در طاق که تصویری از شکارگاه دارد، شکارگاه خسرو پرویز می‌دانند. گفته شده انواع شکار را از نقاط مختلف جمع‌آوری و به این شکارگاه محصور منتقل می‌کردند تا هر گاه شاه تمایل به شکار داشت، شکاربانان شکارها را رم دهند تا شاه به شکار بپردازد. اما رهبر، نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید:«در دوره ساسانی برای شکار اهمیت زیادی قائل بودند. آنها شاهزادگان و جوانان را از سن 15 سالگی به آموزش و فنون مختلف جنگ و شکار تشویق می‌کردند. تأکید بر شکار، به خاطر تفنن یا استفاده از گوشت شکار نبود، بلکه به دلیل تحرکی بود که شکارچیان در پی شکار داشتند،  در حقیقت تمرین آمادگی جسمانی برای مقابله با دشمن بوده است. بنابراین با توجه به محدود بودن این شکارگاه، می‌توانست محلی برای آموزش فنون جنگ و شکار برای جوانان باشد. جوانان پس از آموزش‌های لازم می‌توانستند در طبیعت به شکار بپردازند.