تهران و سه قدرت اروپایی طرف توافق هسته‌ای قرار است یک بار دیگر در پایتخت ایتالیا دیدار کنند؛ آن‌ هم تنها ۲۴ ساعت پیش از دور جدید مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز گذشته در حاشیه جلسه هیأت دولت از برگزاری این نشست خبر داد و با اعلام تداوم گفت‌و‌گوها با تروئیکای اروپایی، صراحتاً به افول جایگاه آنها در روند مذاکرات اشاره کرد. او گفت: «سه کشور اروپایی به دلیل سیاست‌های نادرست‌شان، نقش کمرنگ‌تری پیدا کرده‌اند. اما ما مایل به حذف آنها از روند نیستیم. برای همین دور بعدی مذاکره را در رم برگزار می‌کنیم.»
به گفته‌ عراقچی، اگرچه مسیر مذاکره با اروپا همچنان باز است، اما مذاکرات محوری اکنون در خط تهران-واشنگتن جریان دارد. او همچنین با تأکید بر اینکه ایران به هیچ وجه به مذاکرات فرسایشی تمایلی ندارد، تصریح کرد که «نه ما و نه طرف آمریکایی به دنبال اتلاف وقت نیستیم.»

خط قرمزهای هسته‌ای و نقش آژانس
وزیر امور خارجه درباره حدود مجاز غنی‌سازی اورانیوم، با صراحت تأکید کرد که مواضع جمهوری اسلامی در این زمینه کاملاً روشن و بدون ابهام است. او گفت: «خط قرمزهای ایران شفاف است و ما آنها را به طرف آمریکایی منتقل کرده‌ایم.» این سخنان، اشاره به موضع اصولی تهران در قبال برنامه هسته‌ای‌اش است؛ موضعی که همواره بر حق ایران برای بهره‌گیری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تأکید دارد، اما در عین حال نسبت به عبور از مرزهای مشخص‌ شده در توافق‌های بین‌المللی هشدار می‌دهد. منظور از «خط قرمز» در اینجا، بویژه توقف اصل غنی‌سازی است؛ مرزی که پافشاری طرف مقابل برای عبور از آن، جایی برای مذاکره باقی نخواهد گذاشت.
عراقچی همچنین به فضای سیاسی حاکم بر واشنگتن پرداخت و با اشاره به تحریم‌های تازه‌ای که از سوی ایالات متحده علیه ایران اعمال شده، آن را سیگنالی منفی در میانه‌ تلاش‌ها برای گفت‌وگو توصیف کرد. او در عین حال اشاره‌ای به وضعیت صحنه سیاسی آمریکا هم داشت و خاطرنشان کرد که سیاست خارجی آمریکا یک ‌صدایی نیست. به گفته‌ او، طیف‌های گوناگون و لابی‌های متعدد در ساختار تصمیم‌گیری ایالات متحده دخیلند و نمی‌توان تمام تصمیمات را به یک سیاست منسجم و یک ‌دست نسبت داد. این اظهارات در حالی بیان می‌شود که تهران و واشنگتن در تلاشند از مسیر مذاکرات غیرمستقیم، راهی برای احیای توافق هسته‌ای پیدا کنند. اما ترکیب تهدید، تحریم و گفت‌وگو، دیپلماسی را به میدانی پرمخاطره تبدیل کرده که هر جمله، حامل پیامی فراتر از واژگان است. در ادامه‌ صحبت‌ها، وزیر خارجه ایران تأکید کرد که رفع تحریم‌ها و آزادسازی دارایی‌های بلوکه ‌شده، بخشی جدایی‌ناپذیر از هر توافق جدید است.

اروپا بین ادعا و انزوا
در حالی‌که تهران خود را برای مذاکره‌ای سرنوشت ‌ساز با واشنگتن آماده می‌کند، سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان با چالش بزرگی در نقش‌آفرینی مواجهند. اگرچه پیش‌تر سه دور مذاکره در ژنو میان طرفین برگزار شده بود، اما پس از ورود دولت ترامپ به عرصه‌ گفت‌وگوهای غیرمستقیم، اروپا نقشی حاشیه‌ای پیدا کرد.
اکنون، در شرایطی که روند دیپلماسی دوباره جان گرفته، وزرای خارجه اروپا بار دیگر از مکانیسم ماشه سخن می‌گویند؛ ابزاری که می‌تواند تحریم‌های لغوشده سازمان ملل را دوباره فعال کند. وزیر خارجه فرانسه اخیراً هشدار داده که ایران در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای است و در صورت تهدید امنیت اروپا، این سه کشور «لحظه‌ای برای فعال‌سازی ماشه درنگ نخواهند کرد» او گفت: «اروپایی‌هایی که هنوز در چهارچوب برجام مانده‌اند، باید تا تابستان تصمیم بگیرند: بازگرداندن تحریم‌هایی که 10 سال پیش لغو شد، در گرو تعهداتی است که ایران بپذیرد.»

پاسخ تهران به مواضع ادعایی اروپا
این تهدیدات با واکنش فوری ایران مواجه شد. امیرسعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به شورای امنیت، اظهارات فرانسه را مصداق «اعمال زور سیاسی و اقتصادی» خواند و گفت: «تهدید به تحریم‌های ویرانگر، نقض صریح منشور ملل متحد و خلاف اصول حقوق بین‌الملل است.» او افزود: «کشوری که خود در اجرای تعهداتش قصور کرده، نمی‌تواند به حقوق ناشی از همان توافق استناد کند. چنین اقدامی از نظر حقوقی مخدوش و از نظر سیاسی بی‌اعتبار است.»
با نزدیک شدن به مذاکرات رم و گفت‌وگوهای شنبه با آمریکا، چشم‌انداز پیش‌رو بیش از هر زمان دیگری پیچیده شده است. اروپا در مرز تردید و تقابل ایستاده، ایران در مسیر تأکید بر حقوق هسته‌ای‌اش گام برمی‌دارد و واشنگتن به دنبال توافقی است که هم کارآمد باشد و هم قابل فروش به مخاطب داخلی. نشست رم ممکن است آخرین فرصت اروپا برای بازیابی نقشش در فرآیندی باشد که دیگر بدون آن هم در جریان است.