دو قدرت هسته‌ای شبه قاره در برابر جنگ آسیب پذیرند
چه چیزی ترمز هند و پاکستان را می‌کشد؟
روز پنجشنبه گذشته، در دولت پاکستان حس ناآرامی شدیدی وجود داشت. در نشست کمیته امنیت ملی که به ریاست نخست‌وزیر شهباز شریف برگزار شد، مقامات دولتی و نظامی خسته، سردرگم و خشمگین به نظر می‌رسیدند. منبع ناراحتی آنها، هند بود.
دو روز پیش‌تر، گزارش‌هایی از یک حادثه مرگبار در چمنزار سرسبز بایسران در کشمیر تحت کنترل هند منتشر شده بود؛ منطقه‌ای گردشگری که با جنگل‌های کاج و قله‌های پوشیده از برف هیمالیا احاطه شده است. گروهی از مردان مسلح که لباس استتار به تن داشتند، به سوی گردشگران تیراندازی کردند و ۲۶ نفر را کشتند و بیش از 12 نفر دیگر را زخمی کردند.
نهادهای امنیتی هند به‌سرعت این حمله را به پاکستان نسبت دادند. ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، گردشگران مجروح را در حالی که بستگان‌شان برای کمک التماس می‌کردند، روی زمین نشان می‌داد. به دلیل نبود دسترسی جاده‌ای، خدمات بالگردی برای تخلیه مجروحان به کار گرفته شد. گروهی شبه‌نظامی که خود را «مقاومت کشمیر» معرفی کرده و گمان می‌رود با گروه لشکر طیبه مرتبط باشد، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.
عمر عبدالله، وزیر ارشد کشمیر، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این حمله بسیار گسترده‌تر از هر حمله‌ای است که در سال‌های اخیر علیه غیرنظامیان دیده‌ایم.» نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، در واکنش گفت: «کسانی که پشت این اقدام شنیع هستند، به دست عدالت سپرده خواهند شد... آنها بخشیده نخواهند شد. نقشه شیطانی‌شان هرگز موفق نخواهد شد. عزم ما برای مبارزه با تروریسم تزلزل‌ناپذیر است و قوی‌تر خواهد شد.»
تعلیق معاهده سند
دولت هند به‌سرعت مجموعه‌ای از اقدامات تنبیهی علیه پاکستان اعلام کرد، از جمله تعلیق معاهده حیاتی آب‌های سند، لغو روادیدها و تنزل روابط دیپلماتیک. هند همچنین گذرگاه اصلی مرزی خود با پاکستان را بست و به پاکستانی‌های دارای برخی ویزاها دستور داد ظرف ۴۸ ساعت خاک هند را ترک کنند.
پاکستان هرگونه نقش در کمین روز سه‌شنبه را رد کرده است. در سراسر پاکستان نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره تهدید هند به مسدود کردن آب‌های سند، که کشاورزی اکثریت این کشور به آن وابسته است، وجود دارد.
این معاهده که در سال ۱۹۶۰ با میانجی‌گری بانک جهانی منعقد شد، از جنگ‌های تمام‌عیار و بحران‌های دیپلماتیک جان سالم به در برده بود. تعلیق آن بی‌سابقه است و نقطه عطف مهمی در روابط پرتنش دو همسایه مسلح به سلاح هسته‌ای محسوب می‌شود.
هرگونه دخالت هند در جریان رودخانه می‌تواند پیامدهای عظیمی برای پاکستان داشته باشد، از جمله کاهش بازده محصولات کشاورزی و افزایش هزینه‌های تولید. پرویز هودبوی، تحلیلگر سیاسی به میدل‌ایست آی گفت: «من بسیار نگرانم، لغو این معاهده یعنی اعلام جنگ؛ جنگی که هیچ یک از این دو کشور هسته‌ای نمی‌توانند در آن پیروز شوند.»
در یک کنفرانس خبری تند پس از نشست پنجشنبه، پاکستان اقدامات متقابل علیه هند را اعلام کرد، از جمله تعلیق روادید و تجارت، اخراج دیپلمات‌ها و بستن حریم هوایی پاکستان روی پروازهای هندی.
با این حال، اگرچه برخی اتهامات دیرینه هند مبنی بر حمایت پاکستان از شورشیان معتبر است، اما سیاست‌های راست افراطی مودی عامل مهم دیگری در تحولات اخیر به شمار می‌رود.
جامعه متلاشی‌شده
جامعه هند تحت رهبری مودی طی دهه گذشته بشدت از هم گسیخته شده است، با مجموعه‌ای از اقدامات که اکثریت‌گرایی هندو را ترویج می‌دهد. فعالان راست افراطی هندو، مسلمانان را مهاجران بیگانه می‌خوانند و بنیان جامعه هند را هدف حمله قرار داده‌اند.
نقض حقوق بشر علیه جوامع اقلیت مسلمان به رخدادی معمول در هند بدل شده است و در آگوست ۲۰۱۹، مودی وضعیت نیمه‌خودمختار کشمیر را لغو کرد و این منطقه را تحت کنترل مستقیم دولت درآورد. رهبران کشمیری و فعالان استقلال‌طلب زندانی شدند و حکومت نظامی برقرار شد.
در سال ۲۰۱۹، هند در پاسخ به حمله‌ای مرگبار به نیروهای امنیتی خود در پولواما، به خاک پاکستان حمله هوایی کرد. جنگی تمام‌عیار در شرف وقوع بود که با میانجی‌گری ایالات متحده و کشورهای عربی مهار شد. چند سال پیش‌تر، حمله به یک پایگاه نظامی هند در کشمیر موجی از درگیری‌ها را برانگیخت.
حمله اخیر به گردشگران در کشمیر، زمانی رخ داد که هند میزبان جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده بود؛ کسی که برای ترویج روابط دفاعی و تحسین هند به عنوان متحد کلیدی در برابر چین به این کشور سفر کرده بود. به طور سنتی، واشنگتن نقش کلیدی در مهار تنش‌های هند و پاکستان داشته است. اما این بار، به نظر می‌رسد هند حمایت کامل رهبران ارشد آمریکا را داراست. هر دو کشور میزبان جمعیت‌های وسیعی از مردم فقیر هستند که توان دفاع از خود در برابر پیامدهای هر ماجراجویی نظامی را ندارند.
منبع: Middle East Eye
