بیتا میرعظیمی
خبرنگار 

شمارش معکوس برای افتتاح کلان‌پروژه کریدوری چابهار- زاهدان به عنوان یکی از حلقه‌های استراتژیک حمل‌و‌نقل ریلی کشور، با اهتمام ویژه دولت چهاردهم آغاز شده و امیدها برای اتصال تنها بندر اقیانوسی ایران به شبکه ریلی کشور با هدف توسعه سواحل مکران، تقویت امنیت ملی و افزایش سهم کشور از تجارت بین‌‌‌المللی را افزایش داده است. طبق گفته معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور به «ایران» با تخصیص 20 همت اعتبار از محل تهاتر نفت به این ابرپروژه در سفر دکتر پزشکیان به استان سیستان و بلوچستان، تزریق اعتبارات جدید در 6 ماهه دوم سال 1403 و افزایش اکیپ‌های اجرایی در هر سه بخش زیرسازی، روسازی و ساختمان ایستگاه‌ها، تکمیل محدوده خاش به ایرانشهر تا شهریور ماه و تکمیل کل پروژه تا پایان سال‌جاری هدفگذاری شده است. طرحی که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور محسوب شده و نقش بسزایی در اتصال کریدور جنوب شرق ایران به شبکه ریلی ملی ایفا می‌کند. این ابرپروژه هم‌اکنون به لحاظ زیرسازی، 79درصد پیشرفت فیزیکی داشته و ارزش روز آن یک و نیم میلیارد دلار تخمین زده شده است.
پروژه اتصال خط آهن چابهار - زاهدان به شبکه ریلی کشور، 12 سال پیش با هدف ایجاد کریدور شمال به جنوب در شرق کشور، اتصال بندر اقیانوسی شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی کشور و تسهیل دسترسی کشورهای آسیای میانه، شرق روسیه و افغانستان به آب‌‌‌های آزاد کلید خورد. پروژه‌ای که علاوه بر تأثیرگذاری بر توسعه سواحل مکران و مناطق محروم شرق کشور و همچنین امکان اتصال مؤثر مبادی ریلی شمالی مانند امیرآباد، آستارا با مقاصد جنوبی مانند بندر شهید بهشتی، امام خمینی و... نقش راهبردی و استراتژیک در افزایش سهم کشور از بازار ترانزیت بین‌‌‌المللی ایفا می‌کند. این محور ریلی پس از رسیدن به شهر زاهدان با اتصال مرز میلک به شبکه ریلی و عبور از مرکز استان خراسان جنوبی در یونسی به شبکه ریلی متصل شده و در ادامه به مرز سرخس منتهی می‌شود.

حمایت مقام معظم رهبری از ابرپروژه ریلی
خط ریلی چابهار به زاهدان از آن جهت اهمیت دارد که رهبر معظم انقلاب سال ۱۴۰۱ در دیدار با مردم اصفهان از اتصال شمال کشور به دریای عمان و خلیج فارس به عنوان یک آرزوی مهم یاد کرده و از افتتاح قطعه زاهدان - خاش به عنوان بخشی از این پروژه ابراز خوشحالی کردند. این پروژه ملی در میان مدت، جایگاه استان سیستان و بلوچستان را در سطح کشور افزایش داده و با ایجاد هزاران فرصت شغلی بویژه در مناطق کم‌‌‌برخوردار به محرکی قوی جهت جلوگیری از مهاجرت نیروی کار و کاهش نرخ بیکاری در منطقه تبدیل خواهد شد. در همین راستا نیز به باور بسیاری از کارشناسان، هرگونه تأخیر در بهره‌گیری از این ابرپروژه، به کند شدن روند احداث کریدور شمال به جنوب در شرق کشور و تضعیف موقعیت رقابتی ایران با بنادر استراتژیک منطقه منجر شده و روند شکوفایی و رونق اقتصادی و اجتماعی در استان پهناور سیستان و بلوچستان را کند خواهد کرد.

تکمیل ابرپروژه تا پایان سال‌جاری
مهندس «عباس خطیبی»، معاون ساخت و توسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و‌نقل کشور به «ایران» می‌گوید: « پروژه راه‌آهن چابهار- زاهدان با هدف اتصال زاهدان تا چابهار به شبکه ریلی کشور از سال 1392 آغاز شد. مسیر اصلی این ابرپروژه 634 کیلومتر با حدود 100 کیلومتر خطوط ایستگاهی است. این خط راه‌آهن از شهر زاهدان آغاز شده و پس از عبور از شهرهای خاش، ایرانشهر و نیکشهر به چابهار می‌رسد. ایستگاه مسافری خاش احداث شده و ایستگاه‌های مسافری ایرانشهر، نیکشهر و چابهار هم‌اکنون در حال احداث است. در شهر چابهار علاوه بر ایستگاه مسافری، یک ایستگاه تشکیلاتی نیز جهت پشتیبانی خدمات بار و لجستیک نیز پیش‌بینی شده است.» به گفته وی:
« در سال ۱۴۰۱محور زاهدان به خاش شامل 155 کیلومتر خط اصلی، 22 کیلومتر خطوط ایستگاهی، ایستگاه مسافری خاش و 6 ایستگاه بین راهی به طور کامل افتتاح گردیده و هم‌اکنون قطارهای مسافری در این محدوده به صورت روزانه در حال تردد هستند. با تزریق اعتبارات جدید در 6 ماهه دوم سال 1403 به این ابرپروژه ریلی با افزایش اکیپ‌های اجرایی در هر سه بخش زیرسازی، روسازی و ساختمان ایستگاه‌ها، تکمیل محدوده خاش-ایرانشهر تا شهریور سال‌جاری و تکمیل کل طرح تا پایان سال‌جاری هدفگذاری شده است.»
2.5 میلیون مترمکعب بتن‌ریزی
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن تصریح می‌کند: هم‌اکنون محدوده خاش به ایرنشهر با حدود 94 درصد پیشرفت زیرسازی و 78 درصد پیشرفت کل (میانگین عملیات زیرسازی، روسازی و ایستگاه‌های پروژه)، محدوده نیکشهر به چابهار با حدود 96 درصد پیشرفت زیرسازی و 76 درصد پیشرفت کل و محدوده ایرانشهر به نیکشهر نیز با حدود 79 درصد پیشرفت زیرسازی و 61 درصد پیشرفت کل در دست احداث است. در حال حاضر، عملیات زیرسازی در همه قطعات از چابهار تا خاش، عملیات ریل‌گذاری در محدوده خاش تا ایرانشهر و عملیات بالاست‌ریزی و چینش تراورس‌های بتنی در محدوده چابهار به نیکشهر در حال انجام است. طبق گفته عباس خطیبی، حدود 70 میلیون متر مکعب عملیات خاکی، 2.5 میلیون مترمکعب بتن‌ریزی، 17 کیلومتر تونل، 20 کیلومتر پل خاص، 90 هزارتن ریل، 1.8 میلیون متر مکعب بالاست و 1.2 میلیون تراورس بتنی، این طرح را به یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور تبدیل کرده است. ارزش روز این طرح بزرگ عمرانی حدود یک و نیم میلیارد دلار تخمین زده شده است.
تزریق 20 همت به راه‌آهن
چابهار- زاهدان
طبق گفته معاون ساخت و توسعه راه آهن، دولت از سال ۹۲ تاکنون بیش از ۲۳ همت در طرح راه‌آهن چابهار- زاهدان هزینه کرده و پیش‌بینی می‌شود جهت بهره‌برداری در فاز اول این ابرپروژه ریلی به حدود 17 همت دیگر منابع نیازمند باشد. در سفر رئیس‌جمهوری محترم به استان سیستان و بلوچستان، 20 همت اعتبار از محل تهاتر نفت جهت تکمیل این طرح مصوب شده و تاکنون حدود 9 همت اعتبار از مبلغ مذکور، از سوی سازمان برنامه و بودجه به پروژه تزریق شده است. خطیبی تصریح می‌کند:
«‌به علت شرایط خاص توپوگرافی منطقه از جمله حدود 48 درصد در مناطق کوهستانی، 20 درصد در مناطق تپه ماهور و 32 درصد در مناطق دشت باعث سختی عملیات اجرایی و افزایش هزینه‌های اجرای راه‌آهن چابهار به زاهدان شده است.»

خاکبرداری 2.5 میلیون مترمکعب
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن می‌افزاید: «در ابرپروژه راه‌آهن چابهار به زاهدان در مجموع 32 ایستگاه شامل 27 ایستگاه بین راهی، 4 ایستگاه مسافری و یک ایستگاه تشکیلاتی در چابهار احداث خواهد شد. از این تعداد، ایستگاه خاش و 6 ایستگاه بین راهی در محدوده زاهدان به خاش به بهره‌برداری رسیده و مابقی ایستگاه‌ها نیز در دست اجرا است. مقامات دولت محترم از جمله رئیس‌جمهوری محترم، سازمان برنامه و بودجه و وزیر محترم راه و شهرسازی به صورت مستمر و با برگزاری جلسات متعدد پیگیر تکمیل این پروژه راهبردی هستند؛ بطوری که از ابتدای دولت چهاردهم تاکنون در بخش زیرسازی 2.5 میلیون مترمکعب خاکبرداری، 2.4 میلیون متر مکعب خاک‌ریزی و ۲۳۵ هزار متر مکعب بتن‌ریزی انجام شده است. همچنین در بخش روسازی 69 کیلومتر ریل‌گذاری انجام شده و حدود 185هزار متر مکعب بالاست و ۲۰۰ هزار اصل تراورس بتنی نیز تولید شده است. از سال 1392 تا 1398 به دلیل کمبود اعتبارات موردنیاز، طرح مذکور حدود 40 درصد پیشرفت داشته است. با توجه به اهمیت راهبردی اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی و با عنایت و موافقت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مبلغ 300 میلیون یورو و در سال‌های بعد از ظرفیت بهره‌مندی از تهاتر نفت و به صورت تدریجی به این طرح ریلی تخصیص یافت که پیشرفت فیزیکی طرح را هم‌اکنون به 79 درصد رسانده است که بسیار در پیشبرد و موفقیت این ابرپروژه ریلی مؤثر و تأثیرگذار بوده است.»

افزایش سهم ایران از ترانزیت بین‌المللی
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن تصریح می‌کند:« ایران در محل کریدور‌های شمال به جنوب و شرق و غرب واقع شده و با بهره‌برداری این ابرپروژه، با افزایش ظرفیت ترانزیت کالا در کریدور ریلی شمال به جنوب، موجب دسترسی مردم چابهار، خاش، نیکشهر و ایرانشهر به شبکه ریلی کشور و توسعه استان سیستان و بلوچستان خواهد گردید. با تکمیل خط راه‌آهن چابهار به زاهدان، پیش‌بینی می‌شود سالانه ۸ میلیون تن بار و بیش از 2 میلیون نفر مسافر از طریق این مسیر ریلی جا به جا شده و از این طریق سهم ایران در ترانزیت بین‌المللی افزایش چشمگیری پیدا کند. طرحی که چابهاررا به قطب مهم اقتصادی، راهبردی و ترانزیتی در منطقه تبدیل کرده و تأثیر مستقیم اقتصادی در حوزه عملیات گسترده ترانزیتی سیستان و بلوچستان برجای خواهد گذاشت. به این ترتیب، استان سیستان و بلوچستان به یکی از شاهراه‌های اصلی تردد کالاهای ترانزیتی در منطقه تبدیل شده و شکوفایی و رونق در امور اقتصادی و اجتماعی شهرستان‌های این استان پهناور، رقم خواهد خورد.»

برش

زمینه سازی برای توسعه سیستان و بلوچستان

منصور بیجار
 استاندار سیستان و بلوچستان

گذرگاه ریلی چابهار به زاهدان طی عملیاتی ویژه و تلاش شبانه‌روزی در ۶ قطعه باقی مانده در حال اجراست؛ به گونه‌ای که در بهمن ماه سال 1403 رکورد بتن‌ریزی روزانه ۶۸۱ مترمکعب در کارگاه قطعه دوم ابرپروژه راه‌آهن چابهار - زاهدان به ثبت رسید که این نشان دهنده عزم جدی دولت برای اتمام این خط ریلی است. این ابرپروژه که به عنوان بزرگترین پروژه عمرانی کشور شناخته می‌شود، با تزریق اعتبارات جدید تا پایان سال‌جاری و پس از ۱2 سال تلاش بی‌وقفه به بهره‌برداری خواهد رسید. عملیات اجرای خط ریلی چابهار - زاهدان از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و تاکنون با هزینه کرد ۱۷۰ هزار میلیارد ریال بیش از ۷۶ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. خط ریلی چابهار - زاهدان با ۶۳۴ کیلومتر طول دارای ۱۴ ایستگاه مسافری، ۲۷ ایستگاه بین راهی و یک ایستگاه تشکیلاتی است که ظرفیت جابه‌جایی ۲میلیون نفر مسافر و ۷.۷میلیون تن بار را در سال دارد. ابرپروژه‌ای که با فراهم کردن شبکه حمل‌و‌نقل سریع‌تر و ارزان‌تر کالا و مسافر و توسعه تجارت بین‌المللی نقشی مؤثر در ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، بهبود زیرساخت‌ها و ارتقای کیفیت زندگی مردم، تقویت امنیت ملی از طریق ایجاد یک مسیر حمل‌و‌نقل مطمئن و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کند. طرح راه‌آهن چابهار - زاهدان با هدف توسعه ریلی شرق کشور و اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی، طرح توسعه سواحل مَکران و ایجاد کریدور ترانزیتی شمال - جنوب در شرق کشور برای اتصال آسیای میانه و کشور افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی در دستور کار قرار داشته و تکمیل آن با جدیت از سوی دولت دنبال می‌شود. با تکمیل این خط ریلی می‌توان حجم بسیار زیادی از کالای ورودی به بندر چابهار را به سایر نقاط کشور انتقال داد. از طرفی براساس موقعیت مکانی و جغرافیایی سیستان و بلوچستان، ایجاد راه‌آهن به اندازه انتقال آب از دریای عمان اهمیت دارد؛ این طرح به جهت ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مَکران از طریق ایجاد ارتباط ریلی، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی منطقه اهمیت فراوانی دارد. طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب در رابطه با توسعه سواحل مَکران با ارتقای ظرفیت بندر چابهار، این بندر به عنوان قطب سوم تجاری کشور ایفای نقش می‌کند.