در نشست سراسری استانداران دولت چهاردهم مورد تأکید قرار گرفت
سه دغدغه رئیس‌جمهوری
یک ویژگی دولت چهاردهم این است که می‌داند دستیابی به اهدافش بدون هماهنگی همه ارکان و اجزای دولت ممکن نیست. برای همین، هماهنگی بخش‌های مختلف و یک جهت کردن آنها در حرکت در مسیر اهداف، از خود این اهداف جدی‌تر و ویژه‌تر دنبال می‌شود. اینکه در یک ماه گذشته از سال جدید، دو نشست استانداران سراسر کشور با رئیس جمهوری برگزار شده است، شاهدی است بر همین ادعا، که دولت دریافته است که ایجاد هماهنگی، از تعیین اهداف، مهم‌تر است. اولین نشست رئیس جمهوری با استانداران 7 فروردین ماه برگزار شد. کمتر از یک ماه، دیروز هم نشست رئیس جمهوری با استانداران تکرار شد. مسعود پزشکیان در این نشست سه موضوع «رفع ناترازی انرژی»، «توسعه عدالت آموزشی» و «معیشت مردم» را به‌عنوان محورهای اصلی و دارای اولویت دولت چهاردهم مطرح کرد و در گفت و شنود با استانداران، راه‌های تحقق این اهداف و چالش‌ها و موانع موجود بر سر راه دولت در این زمینه‌ها بررسی شد. اما نشست دیروز رئیس جمهوری با استانداران در وزارت کشور، تنها نشستی نبود که در دولت و باهدف هماهنگی و همراستایی دستگاه‌های اجرایی برگزار شد. همزمان با پزشکیان که در ساختمان خیابان فاطمی حضور داشت، معاون اول او در سالن شهید بهشتی مجموعه نهاد دولت در پاستور، نشستی با «مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی» برگزار کرد. اگر از جزئیات بگذریم، نشست دیروز محمدرضا عارف هم برای بررسی این نکته بود که وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولت چطور می‌توانند به همگرایی و همراهی بیشتری برسند و درعین حال، با استفاده از چه سازوکارها، اقدامات و برنامه‌هایی می‌توان کارآیی اجزای مختلف نهاد دولت را افزایش داد. به این ترتیب، وقتی دو برنامه رئیس جمهوری و معاون اول او را کنار هم قرار می‌دهیم که تقریباً یک دستورکار مشترک دارند و در این دستورکار، دستیابی به هماهنگی ارکان دولت، در سطح استانداران یا وزارتخانه‌ها هدفگذاری شده است، می‌توان گفت که دولت چهاردهم ترمیم ارتباط و بهبود کنش‌های متقابل دستگاه‌های اجرایی را به صورت ویژه دنبال می‌کند. چه به دلیل تجربه کار 7 ماه گذشته دولت باشد، یا درس‌گیری از تجربه دولت‌های گذشته، به نظر می‌رسد دولت پزشکیان به این حقیقت واقف شده که نهاد دولت می‌بایست یک کلیت منسجم باشد و شکست یا ناکامی در برنامه‌ها و کارها، مستقیماً به وضعیت این کلیت یکپارچه باز می‌گردد. به عبارت دقیق‌تر، می‌توان گفت دولت مسعود پزشکیان به این درک نائل شده است که در برنامه‌هایی که به «نهاد دولت» مرتبط است؛ یا همه باهم موفق می‌شوند یا همه باهم شکست می‌خورند و موفقیت در گرو این است که این ساختار اجرایی به مثابه یک ارکستر موسیقی، هارمونی و هماهنگی خود را حفظ کند. سازهای ناکوک، درست مانند این است که هر کسی راه خود را برود و به این ترتیب درنهایت آنچه بر زمین می‌ماند، کار دولت و کار مردم است. در ادامه ابتدا اظهارات رئیس جمهوری در نشست دیروز با استانداران و سپس محتوای جلسه معاون اول رئیس جمهوری با «مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی» بررسی می‌شود.
تشریح سه اولویت دولت
برای استانداران
رئیس جمهوری در نشست دیروز با استانداران سراسر کشور که دومین نشست از این نوع در سال 1404 بود، اولویت‌های سه‌گانه دولت در سال‌جاری را برای مدیران عالی خود در استان‌ها تشریح کرد. به گفته مسعود پزشکیان، سه موضوع «رفع ناترازی انرژی»، «توسعه عدالت آموزشی» و «معیشت مردم» سه محور اصلی و اولویت‌های دولت چهاردهم است.
بر این اساس، رئیس جمهوری با ارائه توصیه‌ها و رهنمودهایی، از استانداران خواست با مدیریت اصولی و خلاقانه، توسعه‌ای ماندگار، متوازن و بلندمدت برای استان‌های خود رقم بزنند.
آینده کشور
به تصمیمات ما بستگی دارد
رئیس جمهوری در این نشست، اظهاراتی بیان کرد که نشان می‌دهد مأموریت و مسئولیت دولت از دیدگاه پزشکیان، نه حل مسائل روزمره، بلکه زمینه‌سازی برای آینده است. به همین دلیل هر تصمیم هر مدیر یا هر مصوبه هر بخش دولت، مثل یک آجر است که روی دیوار اداره کشور گذاشته می‌شود. اگر هر آجر، به عنوان هر تصمیم یا هر مصوبه، کج گذاشته شود، طبیعتاً بقیه دیوار هم به صورت کج بالا خواهد رفت.
در چهارچوب همین نگاه توأمان به دولت و کشور و توسعه بود که پزشکیان به استانداران گفت: «آینده کشور به تصمیمات و نگاه ما بستگی دارد.» وی خطاب به استانداران، با بیان اینکه «با همت و تلاشی که از سوی شما صورت می‌گیرد، امیدواریم ایرانی مقتدر، آباد و سرشار از خوبی‌ها بسازیم» همان نگاه تاریخی به مدیریت را تکرار کرد و گفت: «نقش شما بسیار حائز اهمیت است، اگر کشور اصلاح شود، به‌دست ما و شما اصلاح شده و اگر دچار مشکل شود، ناشی از تصمیمات و عملکرد ما خواهد بود.»
مدیریت کارآمد منابع استان‌ها
پس از بیان این کلیات مبتنی بر الزامات توسعه، پزشکیان به جزئیات هم اشاره کرد، جزئیاتی که لازمه حل مشکلات استان‌ها است. وی در این باره «بر مدیریت کارآمد منابع استان‌ها» تأکید کرد و گفت: «باید دغدغه شما این باشد که از ظرفیت‌های استان به بهترین شکل استفاده کنید و از میان مسیرهای ممکن، بهترین راهکار را برای توسعه‌ای متوازن و ماندگار انتخاب کنید؛ نه آنکه منابع با انتخاب‌های نادرست هدر برود.»
برای اینکه به گفته پزشکیان «منابع استان‌ها با انتخاب‌های نادرست هدر نرود» یک راهکار و توصیه هم ارائه کرد. راهکار رئیس جمهوری این بود: «طرح‌های توسعه‌ای استان‌ها باید مدیرانه، بلندپروازانه و ماندگار باشند.»
مسأله عدالت آموزشی
از سه محور مورد تأکید رئیس‌جمهوری، «عدالت آموزشی» اولین موضوعی بود که وی دیروز با استانداران طرح کرد. پزشکیان در این باره، ابتدا به «اهمیت پرورش نسل آینده» اشاره کرد و گفت: «نسل جوان و نوجوان سرمایه کشور هستند. باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که رفتار، اندیشه، کار تیمی، توانمندی و حل مسأله در آنها نهادینه شود.»
وی اضافه کرد: «نسلی باید پرورش یابد که سرآمد منطقه باشد. نوع آموزش امروز ما، نسل فردا را خواهد ساخت؛ اگرچه ممکن است اکنون اهمیت این موضوع احساس نشود، اما آیندگان به‌خوبی آن را درک خواهند کرد.» رئیس‌جمهوری در ادامه، با تأکید بر «اهمیت آموزش مطابق استانداردهای جهانی» تصریح کرد: «ساخت مدارس و رفع محرومیت از فضاهای آموزشی مهم است، اما کافی نیست. ما نیازمند مدارسی هستیم که آموزش را مطابق با معیارهای جهانی ارائه دهند.» وی در همین بخش، به حادثه تأسف‌بار تنبیه بدنی دانش‌آموزان از سوی یک معلم در کردستان اشاره کرد و گفت: «تغییر نگاه در شیوه‌های آموزشی و افزایش نظارت بسیار ضروری است. چرا باید معلمی تصور کند با تنبیه می‌توان دانش‌آموز را اصلاح کرد؟ این یک زنگ هشدار جدی است.»
تمرکز دولت بر رفع ناترازی
به نظر می‌رسد دغدغه پزشکیان و دولت برای رفع مشکلات آموزشی، هم از جهت فضای آموزشی و اصلاح نظام آموزشی تا دانش‌آموزان پرسشگر بار بیایند، ناظر بر این است که آموزش برابر و عادلانه بر همه فرزندان ایران می‌تواند زمینه ساز نوعی «عدالت پایه‌ای و برابری پایه ای» برای همه ایرانیان باشد.
رئیس‌جمهوری پس از تعیین «عدالت آموزشی» به عنوان یک دستورکار مهم استانداران، دستورکار بعدی را مشخص کرد. وی در این باره به «مسأله ناترازی انرژی» پرداخت و با اشاره به «دلیل تمرکز دولت بر رفع این چالش ملی» گفت: «بدون تأمین پایدار انرژی، توسعه بی‌معناست. باید مشکل صنعت‌گران در این زمینه حل شود تا مسیر سرمایه‌گذاری هموار شود.»
پزشکیان به استانداران گفت که «بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاه‌ها برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری است، زیرا این کار علاوه بر رهایی از وابستگی به انرژی‌های فسیلی، در کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست تأثیرگذار بوده و نگرانی نسل‌های آینده از اتمام منابع را برطرف می‌کند.»
وی از پیگیری روزانه دولت برای رفع ناترازی و توسعه انرژی‌های پاک خبر داد و گفت: «ما تغییر در نوع و مصرف انرژی را از دولت شروع کرده‌ایم و در گام اول منابع تأمین انرژی دستگاه‌ها به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر تغییر خواهد یافت.»
الگوی مشترک
برای توسعه استان‌ها
رئیس‌جمهوری در زمینه برنامه‌ریزی توسعه‌ای استان‌ها نیز از یک تحول مهم خبر داد و آن بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و مطالعات جهانی است. وی گفت: «به سازمان برنامه و بودجه مأموریت داده‌ام تا الگویی مشترک و راهبردی برای توسعه استان‌ها تدوین کند. این برنامه‌ها باید با حفظ محیط زیست، استفاده از ظرفیت نخبگان و مطالعه تجربیات جهانی همراه باشد.»
برنامه‌ها
برای تأمین معیشت مردم
پزشکیان در توضیح سومین و آخرین دستورکار دارای اولویت دولت چهاردهم، یعنی «تأمین معیشت مردم» این مسأله را برای استانداران تشریح کرد که دولت با تکیه بر چه بهسازی‌های اداری و اجرایی یا بروزرسانی‌های آماری می‌خواهد این هدف را دنبال کند.
وی در ابتدای این بخش به برنامه دولت برای افزایش و ساماندهی مشارکت‌های اجتماعی در این زمینه اشاره کرد و با بیان اینکه «به ساختار اجتماعی هدفمند» نیاز داریم، چنین ساختاری را اینطور توضیح داد: «برای اجرای برنامه‌ها نیازمند جمعیت، مسئول و خدمت تعریف‌شده هستیم. باید با تشکیل کارگروهی در استانداری‌ها، شبکه‌سازی به منظور به میدان آوردن نهادهای مردمی مانند مساجد و مدارس پیگیری شود.»
مذاکرات هسته ای
نه خوش بینی نه بدبینی
رئیس‌جمهوری در بخش پایانی سخنان خود، به دیگر مسائل، از سیاست داخلی تا مذاکرات با آمریکا اشاره کرد. در حوزه سیاست داخلی، پزشکیان بار دیگر بر رویکرد «هم‌افزایانه دولت» تأکید کرد و گفت: «برنامه ما از ابتدا ایجاد وفاق و همدلی در داخل کشور بوده است. ملاک ما برای فعالیت در دولت تقواست؛ تقوا یعنی عمل بدون خطا و خدمت برای خدا، یعنی خدمت به مردم.»
وی تأکید کرد که «معیار ما برای همکاری، تقواست، نه وابستگی سیاسی، قومی یا مذهبی. به جای حذف دیگران، از ظرفیت همه ایرانیان در داخل و خارج کشور استفاده خواهیم کرد.»
رئیس‌جمهوری به روند مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا نیز پرداخت و گفت: «دولت ما از ابتدا تأکید داشت که به دنبال تقویت روابط سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی با سایر کشورها بویژه کشورهای اسلامی و همسایه است. با دیگر کشورها نیز بر اساس احترام متقابل، تعامل سازنده را دنبال می‌کنیم. در مذاکره با آمریکا، در چهارچوب مشخص‌شده و با حفظ منافع ملی آماده توافق هستیم، اما اگر آنان نخواهند از موضع برابر با ما مذاکره کنند، مسیر خود را ادامه می‌دهیم. همان‌گونه که رهبر انقلاب فرمودند، نه خوش‌بین هستیم و نه بدبین.»
پس از توضیحاتی به استانداران درباره فرآیند مذاکرات، پزشکیان سخنان خود در این بخش را با تأکید بر اتکای به توان و ظرفیت‌های ملی به پایان برد: «با تقوا و اتکا به داشته‌های خود، می‌توانیم کشور را بسازیم. ما ایرانیان انسان‌های توانمندی هستیم و هیچ‌گاه خود را دست‌کم نمی‌گیریم.»
وی گفت: «ما سر دعوا نداریم، اما زور و قلدری را هم نمی‌پذیریم. بسیاری از نخبگان علمی، فرهنگی، مذهبی و دانشگاهی ما که نماد اخلاق، عطوفت و دوستی بودند، ترور شدند؛ چراکه دشمن نمی‌خواهد انسان‌های توانمند در این کشور باقی بمانند تا بتواند هر بلایی بر سر این ملت و منابعش بیاورد.»
بــــرش
عارف در نشست با «مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانه‌ها» رویکرد دولت را تشریح کرد
برنامه محوری در کنار پاسخگویی به اولویت‌ها
نشست دیروز معاون اول رئیس جمهوری با «مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانه‌ها و حوزه ریاست دستگاه‌های اجرایی» نیز با هدف ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها برگزار شد.
محمدرضا عارف در این نشست، رویکردهای اصلی دولت و شیوه‌های ایجاد هماهنگی و همگرایی بیشتر میان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف و البته درون وزارتخانه‌ها را تشریح کرد. بویژه اینکه مدیران کل حوزه وزارتی وزارتخانه‌ها را «وزرای درون وزارتخانه‌ها» توصیف کرد و به همین دلیل انتظار برای ایجاد هماهنگی، بیشتر متوجه این مسئولیت‌ها است.
معاون اول رئیس جمهوری ابتدا با بیان اینکه برنامه هفتم توسعه و برنامه محوری، مبنای کار ماست، تصریح کرد: «اما برای پاسخگویی به مشکلات، اولویت‌های مقطعی و ضربتی هم خواهیم داشت.»
برخلاف پزشکیان، معاون اول به صورت جزئی‌تری از ضرورت هماهنگی در دولت گفت. محمدرضا عارف خطاب به مدیران وزارتخانه‌ها اظهارکرد: «در این مقطع که برای ساماندهی و حل مشکلات، در مواردی «سیاست‌های ضربتی و مقطعی» داریم، ایجاد ارتباط بیشتر با رؤسای دفاتر دستگاه‌های اجرایی برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد.»
وی با بیان اینکه اگر انسجام و هماهنگی باشد کار به درستی انجام می‌شود، گفت: «ما در پیگیری هم با مشکلاتی روبه رو هستیم و این همان نکته‌ای است که مقام معظم رهبری در جلسه مسئولان سه قوه تأکید کردند که «تنها تصمیمات و برنامه‌های خوب کفایت نمی‌کند. مشکل ما پیگیری است» که در این بخش هم نقش مهمی برعهده شماست، شما باید نظام جدی پیگیری و هماهنگی را طراحی کنید.»
عارف با تأکید بر اینکه راهبرد دولت چهاردهم «وفاق ملی»، هماهنگی و تفاهم با دستگاه‌ها است و نتیجه این رویکرد هم تفاهم خوب با قوه قضائیه و سایر دستگاه‌هاست، اضافه کرد: «معتقدیم تمام مسائل باید در فضایی صمیمی و خوب حل شود، این فضا اگر تنها در چهارچوب ساختمان پاستور باشد و وقتی به دستگاه‌ها رسید مثل سابق باشد که با کوچک‌ترین مشکلی، دستگاه‌ها از یکدیگر گلایه کنند، کارپیش نمی‌رود.»
وی با تأکید بر اینکه اختلاف بین دستگاه‌ها باید در چهارچوب وفاق و تفاهم حل شود، ادامه داد: «بخشنامه‌ها و مقرره‌های مختلفی در دولت داریم و این وظیفه شماست که برای پیگیری آنها تلاش کنید. شما باید مشکلات را بگویید و ما متکلم وحده نباشیم، شما نه تنها باید درباره دستگاهی که در آن فعالیت می‌کنید نظر بدهید بلکه این وظیفه را دارید که درباره دستگاه‌هایی که نقش محوری دارند هم نظر بدهید.»
معاون اول رئیس جمهوری پاسخگویی بموقع و دقیق به مکاتبات و مأموریت‌های ابلاغی دولت را از وظایف مهم رؤسای دفتر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی دانست.
وی با بیان اینکه دقت نکردن در پاسخگویی باعث مشکلات بسیاری در بخش‌های مختلف می‌شود، گفت: «شما باید اطلاعات دقیق، جامع و کافی را برای وزرا در حوزه‌های مختلف آماده کنید تا در کمیسیون‌ها بتوانند اشراف کاملی داشته باشند.» عارف، تعامل سازنده و هدفمند با سایر دستگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادهای حاکمیتی را از مأموریت‌های مهم رؤسای دفتر دانست و گفت: «کشاندن اختلاف دستگاه‌ها به فضای رسانهای ممنوع است و مسائل و مشکلات باید با گفت‌و‌گو حل شود، چه ایرادی دارد که برای حل مشکل بین دو وزارتخانه، مسئولانش با هم بنشینند و در فضایی صمیمانه حرف بزنند؟»
وی درباره شیوه نظام‌‌مند گزارش‌دهی نیز با بیان اینکه ما عملکرد وزارتخانه‌ها را به دقت بررسی می‌کنیم، گفت: «گزارش عملکردهای زیرمجموعه‌‌های شما باید دقیق باشد که دولت هم بتواند مجموعه گزارش عملکردهای خود را ارائه بدهد.» لزوم ارتباط مناسب و مستمر با مردم و رسانه‌ها، جدی تلقی کردن بحث‌های رسانهای و گزارش‌دهی، بیان واقعیت‌ها به مردم، استفاده از ظرفیت جوانان نخبه در بدنه دولت و جذب افرادی بدون وابستگی سیاسی از دیگر نکات مورد تأکید معاون اول رئیس جمهوری بود.
