ترامپ فرصت توافق متفاوت از اوباما را از دست می‌دهد؟
زمـان واقعگرایی است، نه نمایش
دیوید سنگر- لارا جیکز
گزارشگران نیویورک تایمز
ایران و ایالات‌متحده روز شنبه دومین دور از مذاکرات دیپلماتیک درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران را به پایان رساندند و دستور‌کاری برای مذاکراتی با سرعت بالا تعیین کردند که به گفته مقامات ایرانی، نیازمند برچیدن زیرساخت گسترده هسته‌ای این کشور نخواهد بود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از دیدار با استیو ویتکاف گفت که در روزهای آینده یک گروه کارشناسی برای بررسی جزئیات فنی، از جمله تعیین حداکثر سطوح مجاز غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، میزان ذخایر هسته‌ای قابل نگهداری و نحوه نظارت و راستی‌آزمایی پایبندی به هر گونه توافق، تشکیل جلسه خواهد داد.
اما آنچه به طور ضمنی در این توصیف، از مذاکرات آتی وجود دارد، این فرض است که ترامپ ممکن است از اصرار اولیه دولتش مبنی بر لزوم «برچیدن کامل» همه سایت‌های اصلی هسته‌ای و زرادخانه‌های موشکی دوربرد ایران، عقب‌نشینی کند.
مسأله اینکه آیا باید به ایران اجازه داد توانایی تولید سوخت هسته‌ای را حفظ کند -با ریسک استفاده از آن برای ساخت بمب- میان مشاوران ترامپ اختلاف شدیدی ایجاد کرده است. جناح‌های تندروی ضدایرانی در دولت، به رهبری والتز و وزیر امور خارجه مارکو روبیو، استدلال می‌کنند که باقی گذاشتن توانایی تولید سوخت هسته‌ای برای ایران، بسیار پرریسک است.
پذیرفتن محدودیت‌هایی بر میزان اورانیوم قابل نگهداری ایران و میزان مجاز غنی‌سازی، ترامپ را در معرض این انتقاد قرار می‌دهد که او در حال تکرار عناصر کلیدی توافق هسته‌ای دوران اوباما در سال ۲۰۱۵ است، توافقی که آن را «فاجعه» خواند و نهایتاً در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. مقامات ایرانی گفته‌اند، زیرساخت‌های هسته‌ای را که میلیاردها دلار برای آن هزینه کرده‌اند، برنخواهند چید و نابود نخواهند کرد. ویتکاف در مکالمات خصوصی به مقامات دولت گفته که اگر آنها بر برچیدن کامل پافشاری کنند، احتمال دستیابی به توافق از طریق مذاکرات بسیار اندک خواهد بود. از زمانی که ترامپ از آن توافق خارج شد، ایران به سطح غنی‌سازی حدود ۶۰ درصد رسیده که تقریباً نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت بمب هسته‌ای است. اما گزینه دوم باعث می‌شود ترامپ با این انتقاد مواجه شود که پس از رد کردن توافق قدیمی به عنوان یک «فاجعه» و کنار گذاشتن آن، اکنون چیزی بهتر از آن به دست نیاورده است. آرون دیوید میلر از بنیاد صلح کارنگی، می‌گوید:«اتفاقی که در رم و عمان در حال وقوع است، به طرز طنزآمیزی، احیای چیزی است که شباهت زیادی به توافق اوباما دارد، توافقی که ترامپ آن را تحقیر می‌کرد.»
این شاید بهترین چیزی باشد که ترامپ بتواند به آن دست یابد. ویتکاف پس از پایان دور دوم مذاکرات سخنرانی نکرد. عمان اعلام کرد، مذاکرات فنی در روزهای آینده در پایتخت آن کشور، مسقط برگزار خواهد شد.
در پاسخ به این پرسش که آیا ایالات‌متحده می‌تواند با داشتن قابلیت محدود غنی‌سازی توسط ایران کنار بیاید یا نه، مقامات آمریکایی از پاسخ مستقیم طفره رفتند و فقط گفتند ترامپ تأکید کرده ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.
ویتکاف اکنون باید درباره آخرین دور مذاکرات به ترامپ و دیگر مقامات دولت گزارش دهد. طبق گفته مقامات آگاه از بحث‌های داخلی، والتز و روبیو -که هر دو در دوران حضور در کنگره، منتقد سرسخت توافق دوران اوباما بودند- همچنان با باقی گذاشتن هر گونه توانایی تولید هسته‌ای برای ایران مخالفند.
علی واعظ، مدیر بخش ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: «که پیشرفت مذاکرات تا مرحله فنی نشان‌دهنده واقعگرایی است و احتمالاً بحث درباره برچیدن برنامه هسته‌ای ایران بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد.» ایران احتمال شراکت در اداره تأسیسات غنی‌سازی خود را مطرح کرده است، گزینه‌ای که به دولت ترامپ اجازه می‌دهد بگوید توافقی متفاوت با توافق دولت اوباما حاصل شده است. مشخص نیست ایالات‌متحده یا یک کشور ثالث -ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در خلیج فارس- شریک این شراکت خواهد بود یا نه، اما این کار می‌تواند لایه‌ای اضافی از اطمینان درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران فراهم آورد.
همچنین یک مقام آگاه ارشد ایرانی گفت که ایران آماده است ذخایر اورانیوم غنی شده خود را -مشابه آنچه در اوایل ۲۰۱۶ و در اجرای توافق اوباما انجام شد- به روسیه یا کشور دیگری منتقل کند.
عراقچی به رسانه‌های ایرانی همراه خود در رم گفت که آمریکایی‌ها هیچ موضوعی خارج از برنامه هسته‌ای را مطرح نکرده‌اند. او گفت:«ما به آنها گفته‌ایم که مذاکرات ما درباره موضوع هسته‌ای است و درباره هیچ چیز دیگری گفت‌وگو نخواهیم کرد.»
