نداسیجانی
روزنامه‌نگار

هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران با حضور 106 هنرمند از استان‌های مختلف کشور به میزبانی استان هرمزگان برگزار می‌شود. در این دوره از جشنواره مسئولان برگزارکننده تلاش دارند از گروه‌هایی دعوت به عمل آورند که یا تا به اکنون در این جشنواره شرکت نداشته‌اند و یا سال‌های سال از جدول جشنواره کنار گذاشته شده‌اند. دیدگاهی که می‌تواند بستری برای حضور همه هنرمندان موسیقی نواحی باشد تا این موسیقی مظلوم و مهجور بیشتر دیده و معرفی شود.

برگزاری دو جشنواره موسیقی نواحی ایران در سال‌ جاری
اما در نشست رسانه‌ای این جشنواره که روز گذشته (یکشنبه 31 فروردین ماه) در سالن کنفرانس دفتر موسیقی برگزار شد، احمد صدری رئیس این دوره از جشنواره در سخنانی بیان کرد: طبق وعده سال گذشته، قرار بود هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در اواخر سال 1403 برگزار شود اما تلاقی ایام جشنواره با ماه مبارک رمضان و همچنین تلاش برای بهتر برگزارشدن آن موجب شد تاریخ برگزاری آن با تأخیر و تغییراتی انجام بگیرد اما این اطمینان را می‌دهیم که هجدهمین دوره این جشنواره هم در سال‌ جاری برگزار شود.
فرخنده جلالی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان در ادامه این نشست رسانه‌ای با تشکر از اهالی رسانه گفت: «میزبانی این جشنواره در هرمزگان به لطف معاونت محترم امور هنری سرکار خانم دکتر رضایی بوده است. قطعاً غنای موسیقی هرمزگان و دیرینگی این هنر یکی از مهم‌ترین امتیازات و مزیت‌هایی بود که این میزبانی را در اختیار هرمزگان قرار داد. مزیت مهم دیگری که هرمزگان را به این افتخار رساند این بود که سالیان سال است هرمزگان محل زیست همدلانه اقوام مختلف ایرانی است. قطعاً زندگی، کار و این همزیستی هنری در هرمزگان شکل گرفته و امروز هم مشارکت تمام اقوام از ابتدای زمزمه‌هایی که برای میزبانی هرمزگان بود، این اتفاق را پررنگ‌تر کرده است و فرصتی است تا این مشارکت و وفاق بیشتر و بیشتر معرفی شود و قطعاً این میراث ماندگار، هنر همه ما ایرانی‌هاست و به آن افتخار می‌کنیم. براین اساس جشنواره موسیقی نواحی فرصتی برای بالندگی بیشتر این هنر در ایران خواهد بود و بی‌تردید این چراغ هنر پرنورتر خواهد شد و تلاش همه عوامل روشن ماندن این چراغ است تا این میراث به نسل‌های جوان معرفی شود و از آن صیانت کنیم.»
جلالی اظهار کرد: «در این دوره از جشنواره میهمان ۳۴ گروه هنری از ۲۲ استان کشورهستیم و به‌طور کلی ۱۰۶ هنرمند، نواهای خوش موسیقی نواحی ایران را تقدیم همه هنردوستان خواهند کرد. به‌طور کلی در جشنواره هفدهم موسیقی نواحی، هرمزگان با شش گروه به عنوان میزبان شرکت خواهد داشت و در کنارآن هفت استان کرمان، سیستان و بلوچستان، گیلان، فارس، خراسان‌ رضوی و شمالی و خوزستان با دو گروه شرکت خواهند کرد و دیگر استان‌ها هم هر کدام با یک گروه در این جشنواره حضور دارند که به‌صورت 12 تک نوازی‌، 6 دونوازی و مابقی به‌صورت گروه‌نوازی اجرا خواهد شد.»
در بخش پژوهشی هم میزبان ۲۰ نفر از محققان و پژوهشگران حوزه موسیقی نواحی خواهیم بود که هر شب گروه‌های موسیقی شرکت‌کننده در جشنواره را از دیدگاه‌های پژوهشی مورد بررسی قرار می‌دهند و با هم گفت‌و‌گو خواهند کرد. در بخش جنبی هم تلاش داریم سازهای موسیقی که در استان هرمزگان توانایی ساخت آن وجود دارد مانند ساز عود و ساز جفتی که تکثر و تنوع بی‌نظیری هم دارند، در حاشیه جشنواره معرفی شوند. تجلیل از مفاخر حوزه موسیقی هم در برنامه‌های جشنواره قرار دارد.

اجرای برنامه‌ها در نقاط عمومی
و نوار ساحلی بندرعباس
مدیرکل فرهنگ و ارشاد هرمزگان درباره اجرای برنامه‌های عمومی جشنواره گفت: «سالن اصلی اجراهای این دوره از جشنواره، در فرهنگسرای طوبی خواهد بود. همچنین گروه‌هایی به نوار ساحلی بندرعباس و بازارهای پرتردد اعزام می‌شوند تا از این طریق بتوانیم موسیقی نواحی را به میان مردم ببریم.»
او همچنین افزود: «فروش بلیت آغاز شده و قیمت آن برای عموم ۱۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است، اما برای هنرجویان موسیقی، دانش‌آموزان و دانشجویان، بلیت رایگان ارائه می‌شود. هدف از فروش بلیت، کسب درآمد نیست بلکه ایجاد نظم در برگزاری رویداد است.»

آیا جشنواره موسیقی نواحی
بین‌المللی می‌شود؟
محمدعلی مرآتی، مدیرعامل انجمن موسیقی ایران نیز در این نشست درباره انتخاب گروه‌ها برای حضور در این دوره از جشنواره موسیقی نواحی گفت: «حضور هنرمندان پیشکسوت و نخبه در این رویداد مورد توجه قرار گرفته است. این جشنواره به موسیقی اصیل و اقوام ایران توجه دارد و هدف آن‌ حفظ و ثبت این گونه موسیقی است. موسیقی‌های دیگر نیز تحت تأثیر این انطباق قرار می‌گیرند و اعتبار لهجه‌ها از منظر زبانی و موسیقایی کاهش پیدا می‌کند که این موضوع به چالش‌های موجود در حفظ هویت فرهنگی و موسیقایی اشاره می‌کند.»
مراتی درپاسخ به «ایران» درباره هیأت انتخاب این جشنواره گفت: «جشنواره هفدهم موسیقی نواحی با دو شورای سیاست‌گذاری برگزار شد؛ یک شورای سیاست‌گذاری اولیه و یک شورای سیاست‌گذاری نهایی که عملاً تغییرات چندانی نداشتیم. بنابراین با توجه به اینکه ابتدا به‌صورت پنج منطقه‌ای برگزار کردیم از مشورت 8 نفر از دغدغه‌مندان موسیقی نواحی بهره بردیم و گروه‌ها معرفی شدند و به اقتضای چند اصل این انتخاب‌ها انجام شد. درواقع با حضور تقریباً حدود 70 نفر از نخبگان استان‌ها، هنرمندانی که تا به اکنون در این جشنواره دیده نشده بودند به انجمن موسیقی و دبیرخانه معرفی شدند. باید بگویم جشنواره‌ها عموماً بضاعت حضور همه هنرمندان را ندارند، بنابراین نخبگان این حوزه در این زمینه با ما همکاری داشتند و به نظر من این کار تا حدی محقق شده است.»
فؤاد توحیدی، دبیر هنری جشنواره هفدهم موسیقی نواحی نیز بیان کرد: «در رابطه با نحوه انتخاب گروه‌های امسال باید بگویم زمانی که آقای مرآتی دبیری این جشنواره را برعهده گرفتند یک گروه مشورتی تشکیل دادند و هر کدام از اعضای این گروه یک تعداد افراد را برای شرکت در جشنواره معرفی کردیم. بنابراین تعدادی از افرادی که در جدول جشنواره قرار گرفته‌اند ماحصل این نشست هستند. علاوه بر آن یک تعداد از گروه‌ها را با نظر شخصی خود اضافه کردم و مسئولیت این انتخاب را برعهده می‌گیرم. هنرمندانی که برای بار نخست در جشنواره حضور دارند و یا سال‌های بسیاری است که از جدول جشنواره کنار گذاشته شده‌اند. نکته دیگر اینکه برخی دوستان براین باورند باید همیشه در جشنواره حضور داشته باشند و حواشی ایجاد کردند اما من مانع این جریان فکری هستم و براین باورم همه هنرمندان حق دارند در جشنواره شرکت کنند. در بخش پژوهشی هم برنامه این است که شنونده موسیقی و صحبت‌های اهالی آن باشیم.»
دبیر هنری جشنواره، درباره بین‌المللی شدن جشنواره موسیقی نواحی به «ایران» گفت: «شخصاً موافق بین‌المللی شدن جشنواره نیستم و براین نظرم جشنواره‌ها باید به سمت استانی شدن حرکت کنند. البته شاهد این اتفاق در کرمان و چند استان دیگر بوده‌ایم و براین باورم بازدهی این جشنواره‌ها حتی از جشنواره موسیقی نواحی بیشتر خواهد بود و افراد بیشتری شرکت خواهند کرد و حتی موجب پویایی دراستان‌ها خواهد شد. اگر ما از نزدیک هنرمندان را رصد کنیم اتفاق خوبی خواهد بود مانند جشنواره کوچه که در بوشهر برگزار می‌شود. اگر گردشگری موسیقی در ایران راه‌اندازی شود بسیار لذت‌بخش خواهد بود ودر این زمینه میراث فرهنگی نقش بسیار مهمی دارد. با اضافه کردن یک یا دو گروه این جشنواره هیچ‌گاه بین‌المللی نخواهد شد. یک جشنواره وقتی بین‌المللی می‌شود که فراخوان آن در تمام دنیا منتشر شود و از کشورهای مختلف در آن شرکت داشته باشند.»
توحیدی درباره توجه به موسیقی نواحی در حوزه جوانان نیز بیان کرد: «نسل جدید هویت‌گریز شده است و در هیچ قالبی نمی‌گنجد همچنان‌ که اکنون روستا به معنای واقعی نداریم. به همین دلیل وقتی شرایط اقلیمی تغییر ‌کند موسیقی نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، چراکه موسیقی نواحی پژواک اقلیم و رفتار جامعه است.»
دبیر جشنواره موسیقی نواحی همچنین از برخی نامهربانی‌ها نسبت به موسیقی در رسانه‌ها بویژه رسانه ملی گلایه کرد و افزود: «متأسفانه موسیقی نواحی جایی در رسانه‌هایی چون رسانه ملی که همه‌گیرتر است، ندارد و جشنواره موسیقی نواحی تنها تریبون آن است.»