نداسیجانی
روزنامه‌نگار

دومین جشنواره ملی عودنوازی قشم امروز پنجشنبه 28 فروردین‌ماه به پایان می‌رسد؛ رویدادی هنری که توانست در همان ابتدای کار جوانان بسیاری را از گوشه و کنار شهرها و روستاهای کشورمان با خود همراه کند و در یک همنوازی خودمانی، ساعاتی خوش، میهمان مردمان با صفای جنوب ایران باشند. به گفته داوران این دوره از جشنواره، با وجود آنکه وقفه‌ای نسبتاً طولانی برای بهتر دیده شدن و شنیده شدن این ساز به وجود آمد، اما جوانان مستعدی هستند که با هنرنمایی‌شان می‌توان به آینده این ساز امیدوار بود.
اما در بخش اجراهای صحنه‌ای به مانند هر شب 9 اجرا در بخش تک‌نوازی و گروه‌نوازی روی صحنه رفت که با استقبال خوبی همراه بود. رونیکا توکلی‌فرد، شرکت‌کننده در بخش تک‌نوازی و از شاگردان حسین بهروزی‌نیا، جشنواره ملی عود‌نوازی را فرصتی مناسب برای دیدار با استادان و نوازندگان این ساز می‌داند که همچنین با شیوه نوازندگی شرکت‌کنندگان جشنواره هم آشنا‌تر خواهند شد.
رحمان مؤمنی، دیگر شرکت‌کننده در بخش تک‌نوازی از شهر اصفهان که تحصیلکرده هنرستان موسیقی است، اظهار می‌کند: «برای حفظ این ساز باید در کنار تکنیک‌ها و مقام‌های قدیمی، از تکنیک‌های نوین هم بهره برد تا سبک تازه‌ای خلق شود و از این طریق در سطح جهانی بیشتر دیده شویم.» میثم آلبوعلی عباسی، شرکت‌کننده خوزستانی که از شاگردان عبدالزهرا فلاح‌پور است، می‌گوید:«پدرم نوازنده عود است و از کودکی علاقه‌مند به این ساز بوده‌ام و به همسن و سالان خود که نوازنده عود هستند پیشنهاد می‌کنم در این جشنواره شرکت کنند و بیشتر دیده شوند.»
مجاهد عبدالهی، شرکت‌کننده بندرعباسی و از شاگردان مرتضی کریمی است. او درباره نقش جشنواره ملی عودنوازی در معرفی این ساز می‌گوید:«عود، ‌سازی است که کمتر به مردم معرفی شده است و برگزاری این جشنواره و حضور نوازندگان ساز عود از مناطق مختلف کشور، موجب شده این نوازندگان با شیوه نواختن یکدیگر بیشتر آشنا شوند و این امر در استقبال شرکت‌کننده دور دوم بسیار تأثیرگذار بود و امیدوارم این رویداد هنری همچنان تداوم داشته باشد.»
 
استقبال کم‌نظیر در یک کمپین موسیقایی
بهنام ابوالقاسم کیوریتور کمپین # با_سازت_بیا درباره این کمپین بیان کرد:«با سازت بیا از ایده‌های رضا موسوی، مدیر هنری این جشنواره است و در این‌باره صحبت‌هایی مطرح شد و برنامه به این صورت بود که با ایجاد یک استیج کوچک در بیرون از محوطه یکی از مراکز خرید جزیره، هر نوازنده با هر توانایی که دارد به این کمپین بپیوندد و ساز بنوازد و طی چند شبی که این برنامه برگزار شد، استقبال بسیار خوب بود و نوازنده‌های بسیاری به ما پیوستند.» این نوازنده می‌افزاید:«موسیقی حد و مرزی ندارد و موجب ارتباط مردم و فرهنگ‌ها با یکدیگر است.» سجاد خراسانی که ساکن قشم است و در کنار کمپین «با سازت بیا» فروشندگی می‌کند، درباره این کمپین می‌گوید:«این کمپین اتفاق خوبی بود و حس و حال خوبی را هم به مردم منتقل کرد. البته موسیقی خیابانی در جزیره رواج دارد.»
آزاده غفاری از مسافران جزیره است و ساکن مشهد که در این‌باره می‌گوید:«در شهر ما محدودیت‌هایی وجود دارد و موسیقی خیابانی کمتر به گوش می‌رسد و این اتفاق برایمان بسیار جالب و قابل توجه بود.» ابراهیم بالاپژوه، دیگر مسافر جزیره که مدیر شهر کتاب مشهد است، می‌گوید:«هدف این کمپین ایجاد پل ارتباطی بین اقوام ایرانی با سازهای مختلف ایرانی است. البته قبل از قشم در شهرهای دیگر چون یزد، تبریز، اهواز و حتی مشهد این کمپین ایجاد شده بود و یک دورهمی و همنوازی است و هر کسی که علاقه‌مند به موسیقی است و توانایی‌هایی دارد، روی استیج می‌آید و هنرنمایی می‌کند. بنابراین نیاز است این نوع اجراهای خیابانی برای مردم بیشتر ارائه شود چرا که در روحیه مردم بسیار تأثیرگذار است و به همین خاطر از عوامل برگزارکننده این جشنواره تشکر می‌کنم.»

تداوم یک رویداد ملی

مرتضی کریمی یکی از داوران دومین جشنواره ملی عود‌نوازی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره جایگاه این جشنواره در بین رویدادهای موسیقی بیان کرد:«اولین دوره جشنواره ملی عودنوازی به عنوان یکی از جشنواره‌های تخصصی ساز عود سال گذشته برگزار شد. جالب است بدانید پیش از این رویدادی تخصصی برای این ساز شکل نگرفته بود و این اتفاق دلگرمی بسیاری برای نوازندگان و سازندگان این ساز بود. اما نکته مهم تداوم این جشنواره در معرفی بهتر و بیشتر ساز عود است تا از این طریق این ساز به آن جایگاهی که شایسته آن است، دست یابد. این جشنواره باید مانند جشنواره موسیقی فجر یا جشنواره ملی موسیقی جوان، پرقدرت‌تر برگزار شود و تداوم آن موجب می‌شود این رویداد ملی به یک جشنواره معتبر مانند جشنواره‌هایی که در کشورهای عربی برگزار می‌شود، تبدیل و حتی در سطح بین‌المللی هم دیده شود و میزبان هنرمندانی از کشورهای مختلف باشد.»

نسل جوان و مستعد عود‌نواز
او معیارهای اصلی خود را برای داوری این جشنواره، نسل امروز موسیقی عنوان کرد و در ادامه گفت:«به عنوان یک نوازنده، معیار من در این جشنواره حضور جوان‌هایی است که در این جشنواره شرکت می‌کنند؛ جوان‌هایی که به تازگی به عرصه هنر و این رشته هنری ورود پیدا کرده‌اند و نوازندگی می‌کنند و برگزاری چنین جشنواره‌هایی برای آنها انگیزه بسیاری خواهد بود. در واقع این جشنواره بستری برای معرفی این جوانان و هنرشان است تا در این عرصه بتوانند خود را به خوبی معرفی کنند و هنرشان دیده شود و نگاه خوبی هم به آینده داشته باشند. بنابراین به هر میزان به این جشنواره پرداخته شود، جوانان دلگرم‌تر خواهند شد و نوازندگان این ساز هدفمند‌تر به مسیر خود ادامه می‌دهند و به دنبال آن، جایگاه ساز عود در ایران هم شناخته شده‌تر خواهد شد.» این نوازنده درباره سطح نوازندگی شرکت‌کنندگان این دوره از جشنواره اظهار کرد:«در این دوره هم مانند دور اول، شرکت‌کنندگان خوبی حضور پیدا کرده‌اند و این موضوع بسیار امیدوارکننده است. بیشتر شرکت‌کنندگان از نسل جوان هستند؛ نوازندگانی خوب و با استعداد و خلاق که در سطح قابل توجهی ساز می‌نوازند. نکته دیگر اینکه این نوازندگان جوان استانداردهای نوازندگی را به خوبی رعایت کرده‌اند. به یاد دارم سال‌ها قبل شیوه نوازندگی نوازندگان ساز عود مانند نواختن تار یا سه تار بود اما در حال حاضر شیوه نوازندگی آنها تغییر کرده است. البته فضای مجازی و دسترسی به دنیای ارتباطات هم در این زمینه بی‌تأثیر نبوده و موجب شده نسل امروز با استانداردهای روز دنیا حرکت کند.»
کریمی در ادامه صحبت‌هایش گفت:«حدود ۲۰ سال قبل در تورکنسرت‌های زنده‌یاد ناصر عبداللهی شرکت داشتم و ساز می‌نواختم. آن زمان کمتر کسی این ساز را می‌شناخت. البته کسانی هم که با این ساز آشنایی داشتند، مدعی بودند عود یک ساز عربی است اما در حال حاضر تعداد نوازنده‌های عود افزایش پیدا کرده است و شاید باورتان نشود شرکت‌کنندگانی در این جشنواره حضور پیدا کرده‌اند که شاید به ذهنمان نرسد این ساز در این مناطق هم نواخته می‌شود.»
داور دومین دوره جشنواره ملی عود‌نوازی در پایان بیان کرد:«به کسانی که علاقه‌مند به یادگیری ساز عود هستند، پیشنهاد می‌کنم حتماً این ساز را اصولی بیاموزند. در واقع آموزش این ساز را با الگوها و کتاب‌های معتبر آغاز کنند. به طورمثال ممکن است علاقه‌مندان به آموختن این ساز افرادی را الگوی خود قرار دهند که خود آن شخص شاید نوازنده تار یا سه تار باشد و بر این اساس، انگشت‌گذاری‌ها و استایل نوازندگی هم بر مبنای آن تار و سه تار باشد. بنابراین ضرورت دارد این ساز را اصولی‌تر و با الگوهای شناخته شده بیاموزند.

جشنواره عود‌نوازی راه درازی در پیش دارد

فؤاد توحیدی، پژوهشگر موسیقی اقوام، از میهمانان شب دوم این جشنواره بود که درباره این دوره از جشنواره بیان کرد: «موسیقی، رفتار آدمی است و هر گاه شرایط زندگی متفاوت شود، رفتار آدمی هم تغییر می‌کند. بنابراین نباید توقع داشت موسیقی گذشته همچنان پابرجا باشد، چرا که رفتارها بر اساس شرایط تغییر کرده است. البته در موسیقی نواحی ایران اصالت حرف اول را می‌زند، بنابراین در کنار نوآوری‌ها، بایستی از اصالت‌ها هم صیانت کنیم. البته در جشنواره عود‌نوازی سازهای مختلفی در کنار عود قرار گرفتند و برای جوانان جذاب بود و از نگاه من این اتفاق می‌تواند موجب آشتی سازها با یکدیگر شود.» دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران درباره حضور داوران خارجی در این دوره از جشنواره گفت:«حضور این داوران در بیشتر دیده شدن این جشنواره قطعاً تأثیرگذار است. نوازنده‌ها و داوران این جشنواره با مقام‌های عربی و ترکی آشنا هستند اما حضور داوران خارجی بر اهمیت این جشنواره می‌افزاید.»
 او در پایان اظهار کرد:«به نظر من جشنواره عود‌نوازی ابتدای راه است و باید چند سال دیگر به مسیر خود ادامه دهد تا سطح عود‌نوازی ما ارتقا یابد به این علت که به سبب وقفه تاریخی، نسبت به کشورهای عربی و همچنین ترکیه ضعیف‌تر هستیم و حدوداً ۲۰ سال است که در این ساز رشد داشته‌ایم و قبل‌تر از آن دستان‌مان خالی بود. اما امروزه با تدریس این ساز در مراکز علمی و دانشگاهی، عود‌نوازی ایران رشد کرده است و اگر بخواهیم در این ساز پیشرفت کنیم و در سطح بین‌المللی دیده شویم باید با مقام‌های اصیل خودمان این مسیر را طی کنیم.»