مهسا قوی‌قلب
خبرنگار

 به گفته دکتر علیرضا اسماعیلی، کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل و ترافیک و استاد دانشگاه بر‌اساس آمارهای موجود، تهران 9 میلیون نفر جمعیت دارد که به این تعداد دو میلیون نفر شناور هم در طول روز اضافه شده و به رقم 11 میلیون می‌رسد. علاوه بر این رقم، حدود دو تا سه میلیون تبعه خارجی و مهاجر که اغلب افغانستانی هستند، در شهر تردد دارند. شهری با چنین ترکیب جمعیتی، طبیعی است که حجم بزرگی هم ترافیک غیرقابل کنترل داشته باشد، همچنین آلودگی هوا به معضلی همیشگی به موازات ترافیک اضافه شده است.
 
مهاجرت معکوس، راه برون‌رفت از ترافیک
حالا برابر آمارها تقریباً حدود ۴ میلیون خودرو در تهران به‌طور ثابت وجود دارد که این عدد تخمینی است. یک تا دو میلیون خودرو هم به نوعی غیرتهرانی هستند که در تهران کارهای خدماتی مثل مسافرکشی انجام می‌دهند یا برای کار از اطراف تهران وارد شهر می‌شوند.
اسماعیلی معتقد است که مهاجرت باید معکوس شود: «ابتدا باید مهاجرت جمعیت را معکوس کنیم و سیل مهاجرت به تهران را مدیریت کنیم. البته نباید این موضوع را هم نادیده بگیریم که تهران جذابیت‌هایی دارد که روز به روز در حال افزایش است، بهترین مراکز درمانی و بهترین دانشگاه‌ها در تهران قرار دارند، همچنین مکان خوبی برای سرمایه‌گذاری‌های ملکی است، خلاصه هر آنچه که شما فکر ‌ کنید در تهران وجود دارد. در صورتی که همین امکانات می‌تواند در شهرهای دیگر هم وجود داشته باشد. این قبیل اتفاقات، در سطح کلان باید مدیریت شوند. باید شهرهای دیگر را هم مثل تهران، زنده‌تر کرد. چه ضرورتی دارد دو صنعت بزرگ یا غول خودروسازی ایران مثل سایپا و ایران خودرو در تهران باشند؟ فقط همین دو شرکت با جمعیتی قابل‌توجه می‌توانند از آمار جمعیتی تهران بکاهند. کارخانجاتی از این دست هم در بحث آلودگی هوا و هم ترافیک چه در داخل تهران و چه در حاشیه تهران تأثیرات بسزایی دارند. به‌راحتی می‌توان این قبیل کارخانجات را جابه‌جا کرد. تا زمانی که این اقدامات عملیاتی نشود، اضافه کردن پلیس و دوربین نمی‌تواند مشکل ترافیک را حل کند.»
 تجربه دنیا در کاهش ترافیک شهرهای بزرگ
یکی از اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین راهکارها برای حل مسأله ترافیک، می‌تواند استفاده از تجربیات سایر کشورها باشد. یکی از کشورهایی که در کنترل ترافیک با تقسیم منزلت شهرها موفق عمل کرده، آلمان است. به گفته این استاد دانشگاه، نمی‌توان گفت مونیخ، هامبورگ، برلین یا هانوفر کدامیک مهم‌ترین شهر یا حتی زیباترین شهر آلمان هستند. هریک به نوعی عظمت و شکوه و زیبایی دارند. حتی برلین به‌عنوان پایتخت آلمان چندان وجه تمایزی به بهانه‌های سیاسی با سایرین ندارد. با این کار جمعیت هم به‌درستی تقسیم شده و هیچ شهروندی با زندگی کردن در پایتخت، منزلت یا امکانات بالاتری نسبت به شهروندان سایر شهرها ندارد و هیچ‌یک بر دیگری ارجحیت ندارد. کشور ترکیه هم همین‌طور، استانبول و آنکارا چندان تفاوتی از نظر امکانات با یکدیگر ندارند، البته این موضوع را هم باید درنظر گرفت که در بیشتر کشورهای پیشرفته علاوه بر اینکه حمل‌و‌نقل عمومی از جمله اتوبوس، مترو و تراموا یا مونوریل به میزان کافی وجود دارد، با این حال باز هم همواره در حال تقویت سیستم‌های حمل‌و‌نقلی هستند. تشویق به دوچرخه‌سواری در تمامی گروه‌های سنی از پیر تا خردسال باعث شده در خیلی از خیابان‌ها ببینیم که دوچرخه‌سواری رایج است و این امر در کاهش ترافیک شهری کمک شایانی می‌کند. اگر در شهرهای کشور ما هم چنین توازنی وجود داشته باشد، مشکلات ترافیکی از میان برداشته می‌شود.
 
پایتخت تا آخر اسفند آرام‌آرام قفل می‌شود
روزهای آخر اسفندماه برای تهرانی‌ها در حالی سپری می‌شود که بیشتر خیابان‌ها و شریان‌های اصلی و بزرگراهی تقریباً قفل شده‌اند، در این چند روز باقی مانده نه می‌توان عرض خیابان‌ها را زیاد کرد و نه به یکباره حجم زیادی از وسایل نقلیه عمومی را افزایش داد. دکتر اسماعیلی مؤثرترین راه برای کاهش این حجم انبوه را حضور بیشتر پلیس می‌داند و توصیه می‌کند: «مهم‌ترین راه باقیمانده در این روزهای پایانی اسفند ماه این است که پلیس از نیروی کمکی سایر واحدها استفاده کند و معابر اصلی و نقطه‌های اتصال را پوشش دهد تا گره ترافیکی ایجاد نشود. همچنین موتورهای پلیس با چراغ‌گردان برای ایجاد امنیت روانی بیشتر باید در همه چهارراه‌ها استقرار یابند تا با این روش سنتی بتوان فعلاً اوضاع را مدیریت کرد. با این کار می‌توان حدود 20 تا 30 درصد مؤثر عمل کرد. جلوگیری از توقف‌های دوبله و خلاف‌هایی که منجر به افزایش ترافیک می‌شود نیز باید بیشتر از قبل مدنظر پلیس باشد. البته در کنار این موارد، شهرداری هم می‌تواند طرح‌های تشویقی با کاهش قیمت مترو و اتوبوس به مردم ارائه دهد تا مردم به سمت استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی به جای خودروهای شخصی بروند.»
او شناورکردن ساعات کاری ادارات را هم در کاهش ترافیک مؤثر می‌داند و می‌افزاید: «در روزهای پایانی سال باید ساعت آغاز به کار ادارات و مدارس و صنف‌های مختلف متفاوت باشد تا ترافیک در ساعات پیک کاهش پیدا کند.»

برش

تهران، شهری با ۲۱ میلیون سفر روزانه

 سرهنگ سید ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با اشاره به اینکه ۱۸ ورودی اصلی به شهر تهران داریم، می‌گوید:«در روزهای پایانی سال که از دهه سوم بهمن‌ماه شروع می‌شود، بار ورودی بخش‌های غربی تهران سنگین‌تر از بخش‌های دیگر و به صورت پیوسته است. از اکثر شهرهای کشور در این روزها به تهران وارد می‌شوند. باید زیرساخت‌های مدیریت هوشمند ترافیک افزایش پیدا کند.»
به گفته او، ۱۶ درصد خودروهای پلاک شده در کشور مربوط به تهران است. ۱۰۷۰ کیلومتر بزرگراه، ۱۵۵۹ کیلومتر معابر و ۵۸۹۰ تقاطع در شهر تهران وجود دارد و در کل به صورت روزانه ۲۱ میلیون سفر در این کلانشهر انجام می‌شود.
موسوی‌پور معتقد است:«افزایش آگاهی‌های مردمی و اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی در حوزه ترافیک اثرگذاری بالایی دارد، به همین خاطر در جهت خدمات‌رسانی در حوزه ترافیک به مردم، امسال مرکز جامع اطلاع‌رسانی برخط بهره‌برداری شد. اصلاح هندسی و اعمال قانون، عناصر اساسی در کنترل ترافیک به شمار می‌روند که در مورد آخر هم بیش از ۲۰ میلیون اعمال قانون در سال ‌جاری انجام شده است.» او درباره ترافیک شب‌های پایان سال توضیح می‌دهد:«در طرح نوروزی که از ۲۵ اسفند‌‌ آغاز شده و تا ۱۵ فروردین‌ماه ادامه دارد، ۵۰ نقطه تهران با دوربین‌های لیزری رصد شده و ۸ تیم با دوربین پرتابل، ترافیک تهران را کنترل می‌کنند و ۱۰۲۰ تیم در سراسر شهر فعال هستند و هر راننده‌ای که در این روزها تخلف حادثه‌ساز مرتکب شود، خودرو او تا آخر نوروز ضبط می‌شود.»