روایت‌سازی رسانه‌های غربی جواب نداد
دست رد ایران به مذاکرات مشروط
انتشار پستی در صفحه رسمی دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل که در آن اعلام شده بود: «اگر مقصود از مذاکره، دستیابی به هدف رفع نگرانی از احتمال نظامی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران باشد، قابل بررسی است؛ اما اگر برچیدن برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران باشد که گفته شود کاری که اوباما نتوانست انجام دهد ما انجام دادیم، چنین مذاکره‌ای هیچ‌وقت شکل نخواهد گرفت.» یکی از سوژه‌های اصلی خبرنگاران در نشست خبری هفتگی سخنگوی وزارت امور خارجه بود که دیروز برگزارشد. اهمیت این موضوع برای خبرنگاران غربی تا جایی بود که برخی از آن با عنوان نشانه‌های تغییر مواضع ایران در مذاکرات هسته‌ای یاد کردند. همچنین برخی رسانه‌های غربی از جمله رویترز و ABCNews از آن با عنوان «آمادگی ایران برای گفت‌و‌گو در مورد نگرانی‌ها در مورد نظامی شدن برنامه هسته‌ای خود» یاد کردند. با این حال اسماعیل بقایی سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این سؤالات با اشاره به همسویی و یکپارچه بودن مواضع دولت و ارکان مختلف وزارت خارجه با گفتن اینکه پیشتر مواضع این وزارتخانه نیز به‌وضوح بیان شده است، بر گمانه احتمال مذاکره با دیگر کشورها پیرامون فعالیت‌های موشکی ایران خط بطلان کشید.
اشاره بقایی به مواضع صریح خود او در نشست خبری یکم بهمن ماه باز می‌گردد که درباره خبرهای منتشرشده توسط رسانه‌های غربی مبنی بر اینکه اروپا در مذاکرات ژنو خواستار مذاکره درباره موشک‌های بالستیک ایران شده است، گفت: «جمهوری اسلامی ایران درباره توانمندی‌های دفاعی و نظامی خود با هیچ طرفی مذاکره نکرده و نخواهد کرد و اساساً ملت ایران اجازه چنین دادوستدی را به هیچ فرد یا گروهی نمی‌دهد. این مباحث اگر هم طرح شده، پاسخ خود را دریافت کرده و موضع ما روشن است.»
این واکنش‌ها پس از آن صورت گرفت که دونالد ترامپ چندی پیش در یادداشت اجرایی خود علیه ایران که از بازگشت فشار حداکثری خبر داده بود، در مواضع ادعایی‌اش علاوه بر درخواست مذاکره درباره پرونده هسته‌ای، ضرورت مذاکره با ایران پیرامون فعالیت‌های دفاعی و منطقه‌‌ای‌اش را نیز مطرح کرده بود. این در حالی است که تهران بارها آمادگی برای مذاکره پیرامون برنامه موشکی را رد کرده است. اما ترامپ در دوره دوم خود ترجیح داده است همچنان این ادعا را تکرار کند و از مذاکره درباره موضوعات
غیر‌هسته‌ای بگوید.
سایه روشن میانجیگری مسکو در مذاکرات
همراستا با تشدید گمانه‌زنی‌ها درباره سیگنال‌های مذاکره و عدم مذاکره طی یک هفته گذشته، اخبار مربوط به پر رنگ شدن نقش روسیه در فرآیند گفت‌و‌گوهای احتمالی هسته‌ای تقویت شده است؛ موضوعی که سیدعباس عراقچی وزیر خارجه در واکنش به آن گفته است «ما از هر ظرفیتی که به تحقق اهدافمان در روند مذاکرات هسته‌ای کمک کند، استقبال می‌کنیم» این درحالی است که برخی رسانه‌ها از نقش مسکو در تغییر مواضع ایران صحبت به میان آورده‌اند و حتی بعضی محافل تندرو و اسرائیلی پر رنگ شدن نقش روسیه را محصول جانبی ترمیم روابط واشنگتن با مسکو دانستند و این احتمال را مطرح کردند که رئیس جمهوری روسیه، بشدت به ایران فشار خواهد آورد تا یک مصالحه هسته‌ای جدی شکل بگیرد.
اما بر اساس آنچه از رویکردها و مواضع اخیر مقامات روسیه بر‌می‌آید این واقعیت است که موضع ایران در قبال ماهیت مذاکرات تابع میانجیگری کشورها نیست. چه اینکه روز گذشته دیمیتری پسکوف سخنگوی وزارت خارجه روسیه در پاسخ به خبرنگاران درباره واکنش تهران به ادعای ترامپ و نامه ارسالی او گفت: «ایران کشوری مستقل است و موضع خود در قبال مسائل سیاست خارجی را به صورت مستقل تعیین می‌کند.» خبرگزاری المیادین به نقل از یک منبع دیپلماتیک با اشاره به دیدار سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه با مسعود پزشکیان در تهران، نوشت: «تهران به وزیر خارجه روسیه گفته که هرگز با شروط دولت کنونی آمریکا وارد مذاکره هسته‌ای با واشنگتن نخواهد شد» نشان از برنامه منسجم و مشخص ایران درباره روند و شرایط مذاکره دارد.
اولیانوف: آمریکا باید آمادگی برای مذاکره را نشان دهد
در عین حال میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز گذشته در مصاحبه با روزنامه «ایزوستیا» اعلام کرد: «مدت اعتبار برجام در 18 اکتبر امسال به پایان خواهد رسید. در حال حاضر، هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد. بنابراین، احتمالاً صحبت‌ها اکنون درباره نوعی توافق اصلاح‌شده خواهد بود، در صورتی که طرف‌های ذی‌نفع به اجماع درباره ضرورت تدوین آن برسند.» علاوه بر این، اولیانوف تأکید کرد که ایران همچنان به‌طور کامل توافقنامه پادمان‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را رعایت می‌کند و به‌عنوان کشوری که بیشترین میزان بازرسی‌ها را دارد، باقی می‌ماند. نماینده دائم روسیه در وین هشدار داد که وضعیت نامشخص پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک می‌تواند به تشدید غیرقابل کنترل تنش‌ها منجر شود. او تأکید کرد: «وضعیت نامشخص کنونی درباره برجام خطر تشدید غیرقابل کنترل تنش‌ها را در‌بر دارد. بنابراین، ما بهترین راه‌حل را در بازگشت بازیگران اصلی به میز مذاکرات می‌بینیم. برای این منظور، ضروری است که در وهله اول، دولت جدید آمریکا رویکردهای خود را مشخص کرده و آمادگی خود را برای مشارکت در روند مذاکرات نشان دهد.»
مذاکره واقعی برمبنای احترام متقابل
ایده برنامه منسجم ایران برای مذاکره در فرآیند بلندمدت مواضع، اقداماتی است که در ماه‌ها و هفته‌های اخیر از سوی مقامات کشورمان مطرح شده است. بعد از آنکه مقام معظم رهبری در 19 بهمن بر «هوشمندانه نبودن مذاکره» با دولت آمریکا تأکید کردند و در ابتدای هفته جاری در دیدار با دست اندرکاران نظام از اهداف پشت پرده «برخی دولت‌ها و شخصیت‌های قلدر خارجی از اصرار به مذاکره» صحبت کردند و بر این اصل تأکید کردند که «هدف آنها از مذاکره حل مسائل نیست بلکه از مذاکره به دنبال تحکم و تحمیل مسائل مورد نظرشان هستند.» این یگانگی در مواضع در شرایطی که فضای کلی رسانه‌های غربی خط تضعیف ایران در اثر تحولات منطقه‌ای را برجسته می‌کند، سبب شد تا ماهیت مذاکره در منظومه فکری تحلیلگران و تصمیم گیران کشور نسبت به ضرورت مذاکره برجسته شود.
تداوم این روند منجر به تقویت جایگاه ایران در خطوط تحلیلی رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی شده است. تا جایی که مباحث مربوط به «پیکربندی مجدد قدرت ایران در منطقه» و موضوعاتی مثل «تاکتیک‌های مذاکراتی ایران در برابر آمریکا» به خط تحلیل رسانه‌ها و اتاق‌های فکر آمریکا اضافه شود.
در همین راستا روز گذشته وال استریت ژورنال در گزارشی به وضعیت قدرت و ضعف ایران و آمریکا در مذاکرات پرداخت و نوشت: «جای تعجب نیست که ایران ترامپ را معطل کرده است. ایران در حال بالابردن قیمت درخواستی برای مذاکره است تا زمانی که آمریکا (و فرانسه و انگلیس) توانایی بکارگیری مکانیسم ماشه را در ماه اکتبر از دست بدهند. این ترفند روی اوباما کار کرد و احتمالاً روی ترامپ هم کارساز خواهد بود.»
آنچه مسلم است موضع ایران در خصوص عدم مذاکره ذیل ارعاب، تهدید و فشار یک موضع اصولی است و باور به اینکه ایستادگی بر آن، بهترین راهکار برای تأمین منافع ملی است و به درستی در شاکله فکری مجموعه تصمیم گیران کشور نهادینه شده است.
