درباره انیمیشن خاطره انگیز «زهره و زهرا»
لذت یک نوستالژی کودکانه
نژلا پیکانیان-روزنامهنگار/ این روزها که دریافت سومین جایزه اسکار برای انیمیشن ایرانی در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی داغ است یادآوری این نکته خالی از لطف نخواهد بود که روزی روزگاری انیمیشنهای ایرانی آنقدر ساده و ابتدایی بودند که شاید گمان نمیکردیم دو دهه بعد صنعت پویا نمایی ما آنقدر پیشرفت کند که نه تنها در سطح بینالمللی رقابت کند که یکی از مهمترین جوایز جهانی را هم بهدست آورد. حالا آن انیمیشنها و کارتونها در قیاس با تولیدات امروزی خیلی ساده و مبتدی به نظر میرسند. گرچه خاصیت نوستالژیک خود را حفظ کردهاند. اگر شما هم دوران کودکی و نوجوانی خود را در دهه 60 گذرانده باشید حتماً یادتان میآید که یک انیمیشن ایرانی از تلویزیون پخش میشد به نام «زهره و زهرا» که خیلی به زبان با بهرهگیری از کمترین امکانات فنی، احکام و اخلاقهای رمضانی را به زبان کودکانه برای بچهها به تصویر میکشید. این کارتون باوجود ساده بودنش از هر لحاظ بشدت به دل مینشست و شاید بتوان آن را اولین انیمیشن مناسبتی دانست که به یک نوستالژی کودکانه برای نسل 50 و 60 بدل شده است. زهره شخصیت اصلی این مجموعه است زهرا نیز با مادرش در همسایگی آنها زندگی میکند. آنها دوستان خوبی هستند و همدیگر را خیلی دوست دارند و گاهی مسائل را با کمک هم حل میکنند. در واقع «زهره و زهرا» یک مجموعه تلویزیونی انیمیشنی بود که در هر قسمت آن به یک نکته تربیتی پرداخته میشد.
انیمیشن «زهره و زهرا» نه صرفاً به دلیل سویه ایرانیاش که بیش از این به دلیل ارتباط مستقیم با تجربههای کودکانه در زندگی روزمره از قدرت همذات پنداری بالایی برای کودکان برخوردار بوده و حس صمیمیت و همدلی را در کودک ایرانی برمی انگیخت. مثلاً کودکان به دلیل علاقه به روزه گرفتن و تجربه موقعیت بزرگترها خیلی میل به امساک داشتند اما به دلیل عدم قدرت و توانایی جسمانی از انجام این عمل عاجز بودند لذا یک شکلی از روزه کودکانه به اسم روزه کله گنجشکی باب شد که این انیمیشن به خوبی از این مفهوم و موقعیت در روایت قصه خود بهره برد.
یا مثلاً نذری درست کردن، آش رشته پختن و تقریباً همه خرده فرهنگهای رمضانی که درسبک زندگی ایرانیان باب بود به نوعی دستمایه قصه پردازی در این مجموعه کارتونی قرار میگرفت و مخاطبان کودک بشدت با موقعیتهای مختلف زهره و زهرا در این کارتون احساس نزدیکی میکردند. «زهره و زهرا» با یک ترانه تیتراژی کودکانه جذابی نیز همراه بود که شعر و فضای آن با محتوای کارتون هماهنگ بود و از این حیث میتوان آن را با برنامه «علی کوچولو» قیاس کرد. چقدر این کارتون ساده و دلنشین تجربه ماه رمضان و روزهداری را برای کودکان شیرین میکرد و حلاوت این ماه الهی را کودکانه به کودکان میچشاند.