ادامه واکنش‌ها به موفقیت سینمای ایران در اسکار در گفت‌وگوی اهالی سینما با«ایران»
زنده‌باد انیماتور وطنی
نرگس عاشوری- خبرنگار گروه فرهنگی/ «زنده‌باد خودساختگی» در میان واکنش‌های پر از شوق و احساسات به سومین اسکار سینمای ایران از سوی اهالی سینما و رسانه که در فضای مجازی منتشر شده، این عبارت گویاترین و دلچسب‌ترین گزاره‌ای است که می‌توان انتخاب کرد و بر پیشانی و ویترین افتخارآفرینی سینمای ایران قرار داد. صاحب این عبارت آرمان خوانساریان است. کارگردان جوان فیلم تحسین‌شده «جنگل پرتقال» در پیام موجز اینستاگرامی خود حس عجیب غرور ایرانیان را در روز تاریخ‌ساز 13 اسفندماه به‌روشنی توصیف کرده است. او اهتمام حسین ملایمی و شیرین سوهانی؛ زوج هنرمند ایرانی را برای ساختن «در سایه سرو» مصداق جمله معروف پوران میرهادی «غم بزرگ را تبدیل به کار بزرگ کردن» عنوان کرده و اسکار آنها را اسکار تاب‌آوری نامیده است: «پیش‌فرض مغزم این بود که امکان ندارد کسی از داخل ایران بتواند انیمیشن کوتاهش را در میان کمپانی‌های بزرگ که سایر انیمیشن‌ها را حمایت می‌کنند به جایزه‌ای مثل اسکار برساند که واقعاً هم ندارد. از دوست انیماتورم پرسیدم، فارغ‌التحصیل کدام مدرسه فیلم جهان هستند؟ گفت: دانشگاه هنر. آنها برایم ملموس‌تر شدند و پرسیدم چه سالی از ایران رفتند؟ گفت: از ایران نرفتند، معلم هستند و آموزشگاه کنکور دارند و همین چند ساعت پیش به مراسم رسیدند. بعد از آن، لحظه اسکار آنها برایم معنی دیگری پیدا کرد. انگار اسکاری وجود دارد به نام اسکار تاب‌آوری.» این عبارات را وقتی در کنار نوشته تازه صوفیا نصرالهی، منتقد سینما، قرار می‌دهیم آنچه بذر امید می‌شود و دوباره در ذهن‌مان جا می‌گیرد: «زنده‌باد خودساختگی» است. این منتقد سینما ضمن مقایسه این اثر انیمیشن کشورمان با دیگر آثار سینمایی پرزرق و برق نوشته است: «خطوط مینی‌مال صاف و منحنی شخصیت‌های‌شان را بگذارید در مقابل صدها بازیگر ستاره‌ای که سال گذشته در فیلم‌های دو سه ساعته دیدیم. این خطوط شخصیت ساختند دختر و مردی که اسم نداشتند اما سرنوشتشان از اسم‌های بزرگ مهم‌تر بود، چون شبیه ما بودند؛ زخم‌خورده و در تلاش برای مرهم گذاشتن روی زخم‌ها.» در بخشی از یادداشت او با اشاره به ارزش تک‌تک جزئیات فنی و تکنیکی «در سایه سرو» در کنار پیام انسانی آن آورده است: «در یکی از بدترین سال‌های سینمایی «در سایه سرو» نمایش ناامیدی و جدال درونی آدم‌ها و انگیزه برای مبارزه و در نهایت رسیدن به ساحل آرامش است.» کسب عنوان «برنده بهترین فیلم انیمیشن کوتاه بزرگ‌ترین رویداد سینمایی جهان» تکانه امیدوارکننده دیگری است برای اینکه به قول بهرام عظیمی «باورمان شود غیر از موشک و ماهواره و ... می‌توان به فرهنگ ایران بالید و با اتکا به آن در مجامع بین‌المللی فخرفروشی کرد.»
تلاش برای بازگشت مفاخر به میدان فرهنگ از فرهادی تا حسین علیزاده
دریافت این اسکار در کنار دو اسکار اصغر فرهادی از افتخارات غیرقابل کتمان تاریخی سینمای ایران است و هر یک از آنها قطعات ارزشمند فرهنگ کشورمان است و به قول کارشناسان این حوزه، فرقی هم ندارد که متعلق به کدام بخش فرهنگ‌مان باشد؛ در حوزه موسیقی به دست آمده باشد یا مجسمه‌سازی، نقاشی و انیمیشن؛ چرا که هر یک از اینها منعکس‌کننده بخشی از فرهنگ و هنر سرزمین‌مان هستند.
این عبارات در صحبت‌های عبدالکریم حسین‌زاده، معاون رئیس‌جمهور که همزمان با خبر خوشحال‌کننده اسکار تازه سینمای ایران، برای بازدید به روزنامه ایران آمده است، دیده می‌شود. او با تبریک این موفقیت سینمای ایران از دغدغه جدی دولت برای بازگشت یا حفظ سرمایه‌های فرهنگی ایران می‌گوید: «نزدیک‌ترین رویداد فرهنگی که دولت با آن مواجه بود جشنواره‌های فیلم، تئاتر و موسیقی فجر بود و تا حدودی هنرمندان در ابعاد و حوزه‌های مختلف مشارکت داشتند. ما نیز در دولت اعتقاد داریم که به واقع این اعتماد آسیب دیده و رخدادهای سال گذشته تأثیر پررنگی در از بین رفتن آن داشته است. بازسازی این اعتماد هدف و وظیفه دولت است. از بزرگان سینمایی چون اصغر فرهادی و سازندگان «در سایه سرو» تا تمام کسانی که جای خالی‌شان در دیگر حوزه‌های فرهنگی احساس می‌شود، همه از سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و به تعبیر بهتر سرمایه‌های واقعی ما هستند. به هر طریق ممکن، ما باید همه آنها را به عرصه برگردانیم. من به عنوان یک مسئول دولتی حاضرم دست تک‌تک‌شان را ببوسم و برای بازگشت‌شان به میدان فرهنگ همراهی‌شان کنم.»
او در ادامه با تأکید بر حفظ میراث و مفاخر فرهنگی ایران می‌افزاید: «این دردآور است که تار کشور ما، به اسم کشور دیگری ثبت می‌شود و مولانا به نام کشوری دیگر. تمام آثار فاخر و آنچه را که محصول تمدنی فرهنگ ما بودند دیگران تصاحب می‌کنند و جای درد اینکه بزرگان و سرمایه‌های کشورمان آثار فرهنگی‌شان را در کشورهای دیگر تولید می‌کنند. همه تلاش ما این است که با ایجاد فضای امید و انگیزه و در دسترس بودن فضای فعالیت، مسیر بازگشت آنها به کشورمان هموار و فرصتی ایجاد شود تا سینماگران در سینمای ایران فیلم بسازند و مفاخر تئاتر و موسیقی در آمفی‌تئاترهای خودمان روی سن بروند و اجرا کنند. همین چند وقت پیش با شنیدن اجرایی از گروه چاووش، در یکی از همین رویدادها، چنان به وجد و ذوق آمدم که بار دیگر بر هنر کشورمان بالیدم. خیلی از این بزرگان از جمله استاد لطفی اکنون در قید حیات نیستند، اما بزرگان دیگری چون حسین علیزاده و کیهان کلهر هستند که از صحنه دوری گزیده‌اند. باید آنها را قدر بدانیم. امیدوارم دولت در نهایت در تلاش برای بازگشت هنرمندان به صحنه موفق باشد، هر چند که همه ما می‌دانیم موضوعات حوزه انسانی و اجتماعی سخت است و ما باید میدان را باز کرده و فضای همدلانه ایجاد کنیم.»
مسائل بومی و جغرافیای فرهنگی
برگ برنده آثار سینمایی
مسعود سفلایی از اعضای هیأت علمی دانشگاه هنر و مدیر گروه سینمایی هنر و تجربه، یکی از عوامل موفقیت آثار فرهنگی کشورمان در عرصه‌های جهانی را توجه به مسائل بومی و جغرافیای فرهنگی ایران عنوان کرده و می‌گوید: «نگاه به مسائل بومی، فضاها و جغرافیای فرهنگی متفاوت چند سالی است که در جهان موردتوجه بوده، اما در مورد فیلم در سایه سرو، می‌توان تکنیک خوب و متفاوت و همچنین شخصیت‌سازی‌های ویژه این‌کار را در کنار داستان خوب آن از دلایل توجه آکادمی برشمرد. در این سال‌ها انیمیشن کوتاه ایران و فارغ‌التحصیلان و دست‌اندرکاران این شاخه، آثار ویژه‌ای را خلق کرده‌اند که در سراسر جهان و جشنواره‌های مختلف دیده شده‌اند. انیمیشن ایران اکنون دیگر منحصر به داخل کشور نیست و متخصصان ایرانی بسیاری هم در کشورهای مختلف در این حیطه فعال هستند و این نشان از توان بالای این گروه از هنرمندان دارد.»
او در ادامه می‌افزاید: «اهمیت این جایزه در کنار دیگر جوایز اسکار، تخصصی‌تر و ویژه بودن آن به واسطه رقابتی همه‌جانبه با محصولاتی خاص از سراسر جهان به‌خصوص تولیداتی با هزینه و توان اقتصادی خاص‌تر است که رقابت را برای تولیداتی کوچک‌تر بسیار سخت خواهد کرد. همان‌طور که کشورهای مدعی در زمینه انیمیشن در جهان کم نیستند و در این مجامع همیشه حضوری قدرتمند داشته‌اند. شاید بتوان این جایزه را از تخصصی‌ترین جوایز این سال‌های سینمای ایران از بعد تکنیکی هم دانست، زیرا در این بخش تکنیک و سبک و توان اجرایی شاید بیشتر از بخش‌های مضمونی مورد توجه است. البته بخش‌های تخصصی سینمایی هم همیشه در مجامع و جشنواره‌ها مورد توجه هستند اما اینجا در مورد انیمیشن، ویژگی‌ها و نگاه‌ها متفاوت خواهد بود و همان‌طور که گفتم حسین ملایمی و شیرین سوهانی به‌خوبی توانسته‌اند توان تکنیکی انیمیشن قدرتمند ایران را به جهان نشان دهند. همان‌طور که دیگر آثار انیمیشن ایران هم در این سال‌ها در همین مسیر بوده‌اند.»
صیانت از پتانسیل‌های ستودنی
اشکان رهگذر، سازنده انیمیشن‌هایی همچون «ژولیت و شاه» و «آخرین داستان» درباره موفقیت تاریخی پویانمایی کوتاه «در سایه سرو» در اسکار ۲۰۲۵ می‌گوید: «این اتفاق بسیار مبارک و خوشحال‌کننده است؛ نه فقط برای انیمیشن ایران بلکه برای سینمای ایران مایه فخر است. «در سایه سرو» دارای چند شاخصه به عنوان برگ برنده است؛ کیفیت این انیمیشن در تمامی لایه‌ها و شاخص‌های فنی، برازنده و لایق حضور در این رقابت بود. فراتر از این ویژگی، این انیمیشن به لحاظ روایت، قصه، سوژه و پیام همه فهم و جهان‌شمول آن تحسین‌برانگیز است. با اطمینان می‌توان گفت «در سایه سرو» این توان را دارد که مخاطبان را با هر عقیده، ذهنیت، فرهنگ و ملیتی به خود جذب می‌کند. این انیمیشن در حین اینکه به مسائل روانی برآمده از تبعات جنگ می‌پردازد و پیامش در حوزه ضدجنگ است، در ستایش پدر نیز هست. در کنار همه اینها، آگاهی و شناخت خوب حسین ملایمی و شیرین سوهانی از فضای رقابت جشنواره‌ای و برنامه‌ریزی حساب‌شده برای این حضور در کنار پتانسیل بالای این انیمیشن به ثمر نشست و سازندگان را به این موفقیت رساند.»
او با تأکید بر جدی گرفتن موفقیت‌های بی‌شمار انیمیشن‌های کوتاه ایران در مجامع بین‌المللی، صیانت از استعدادهای درخشان این حوزه را گوشزد می‌کند: «انیمیشن کوتاه ایران سال‌ها بود که برای اسکار دورخیز کرده و سال گذشته هم جزو کاندیداهای این شاخه بود و در نهایت امسال با موفقیت «در سایه سرو» پتانسیل بالای انیمیشن ایران بر همگان ثابت شد. این موفقیت را باید به کل سینمای ایران تبریک گفت و امیدوار بود که ایستادن «در سایه سرو» بر قله معتبرترین رویداد سینمایی جهان، عاملی شود تا از پتانسیل‌های ستودنی حوزه انیمیشن کشورمان صیانت شود.»
