کاهش نرخ آسیب‌های اجتماعی با آموزش نیکوکاری و مهربانی به نسل آینده
مهر و کین هر دو آموختنی است
آموختن راه و رسم مهربانی کردن به کودکان یکی از روش‌های مؤثری است تا نسل آینده، نیکوکاری و مهربانی به افراد نیازمند و ضعیف جامعه را به‌خوبی انجام دهد؛ موضوعی که در برخی کشورها سال‌هاست انجام می‌شود و نتیجه آن مسئولیت‌پذیر شدن نسل‌های آینده و کاهش نرخ آسیب‌های اجتماعی در کنار کم شدن مراکز خیریه است. این همان هدفی است که برخی از مؤسسات و بنیادهایی که در زمینه کودکان فعالیت می‌کنند تلاش دارند به کودکان بیاموزند در جامعه امروز انسانیت و مهربانی باارزش‌تر از پول و ثروت است. روز احسان و نیکوکاری یادآور این نکته مهم است که در کنار همه آموزش‌هایی که امروز می‌خواهیم فرزندان‌مان آنها را یاد بگیرند باید آموزش مهربانی و نیکوکاری را نیز بیاموزند تا در آینده شاهد نسلی باشیم که نسبت به همنوع خود احساس مسئولیت می‌کند و دیگر نیازی به این همه خیریه نباشد. مؤسسه «کودکان نیکوکار موعود ایرانیان» یکی از مؤسساتی است که سال‌هاست در زمینه آموزش نیکوکاری و مهربانی به کودکان تلاش می‌کند. آموزش‌هایی که آینده کشور را به سمت‌وسوی مهربانی سوق می‌دهد. در این آموزش‌ها کودکان علاوه بر آشنایی با آسیب‌های اجتماعی و یادگیری راه‌های مبارزه با آنها روحیه مهربانی‌شان تقویت می‌شود و همدلی را یاد می‌گیرند. چندی قبل دکتر نورالدین آهی، مشاور رئیس‌جمهور در امور تشکل‌ها و احزاب با حضور در این مؤسسه از نزدیک در جریان راه‌اندازی مراکزی قرار گرفت که در آن کودکان با آسیب‌های اجتماعی و راه‌های مقابله با آن آشنا می‌شوند و در کنار آن نیکوکاری می‌آموزند. همزمان با روز احسان و نیکوکاری قرار است این مؤسسه طرح آموزش و ترویج فرهنگ نیکوکاری به کودکان کار با هدف کاهش آسیب‌ها را انجام دهد. در این طرح که با همکاری پویا شهرها که مراکز تحصیلی و آموزش کودکان کار هستند، انجام خواهد شد با آموزش‌های مهارت زندگی به کودکان کار تلاش می‌شود آنها مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند و به یکدیگر کمک کنند.
یوسف حیدری
گروه گزارش
راه و رسم مهربانی
فراهم شدن زمینه‌هایی برای فعالیت‌های اجتماعی کودکان می‌تواند راه و رسم نیکوکاری و مهربانی کردن به یکدیگر را در دل همین فعالیت‌های اجتماعی به آنها بیاموزد. اعظم حاجی‌یوسفی؛ نویسنده، فعال اجتماعی و مدیرعامل مؤسسه «کودکان نیکوکار موعود ایرانیان» با تأکید بر اینکه باید نیکوکاری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در جامعه نهادینه شود به «ایران» گفت: «به نظر من نیکوکاری نباید به یک روز یا یک هفته ختم شود. باید کاری کنیم رسم نیکوکاری از ما به یادگار بماند و این کار میسر نمی‌شود مگر با آموزش و ترویج فرهنگ مهرورزی و نیکوکاری به کودکان. آموزش‌هایی که به پرورش روحیه مهربانی و یاریگری کودکان کمک کند. در جامعه باید زمینه‌هایی فراهم کنیم تا کودکان بتوانند فعالیت‌های اجتماعی کنند و این فرهنگ از نسلی به نسل دیگر ادامه پیدا کند. البته راه نیکوکاری باید به‌گونه‌ای جذاب باشد که بچه‌ها علاقه‌مند شوند و به همراهی بزرگسالان این کار را ادامه دهند. اگر مسیرهایی باز شود که دوستی، نیکوکاری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در جامعه نهادینه شود فکر نمی‌کنم دیگر نیازی به وجود این همه خیریه باشد.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه آموزش نیکوکاری به کودکان باید با روش‌ها و شیوه‌های نو و امروزی باشد، گفت: «روز احسان و نیکوکاری نباید به همین ختم شود که افرادی بیایند و مبالغ و اجناسی را کمک کنند تا به دست یک عده نیازمند برسد. البته این کار بسیار ارزشمند است ولی می‌توان با ایده‌های جدیدتر این کار را جذاب‌تر جلوه داد و توجه بیشتری را به این کار جلب کرد. البته آموزش به کودکان عصر اطلاعات ساده نیست و آنها به‌سادگی پذیرای هر خوراکی نخواهند بود. امروز اگرچه الگوهای مهربانی در کل دنیا تبلیغ می‌شوند اما کمتر مورد توجه اکثریت قرار می‌گیرند. اگر مدل‌های مهربانی در کشور ما رشد کنند نه‌تنها در ایران بلکه سراسر دنیا شرایط برای زیست انسان و طبیعت بهتر خواهد شد. در جوامعی که مهرورزی در سطح بالایی وجود دارد نرخ آسیب‌های اجتماعی در نهادهایی مثل خانواده، آموزش‌وپرورش و سیاست در سطح بسیار پایینی قرار دارد. این جوامع از کودکی به بچه‌ها این‌گونه مسائل را آموزش می‌دهند، ولی متأسفانه بچه‌های ما همه نوع آموزشی می‌بینند غیر از آموزش مهربانی و نیکوکاری. زیرساخت‌های مناسبی برای آنها فراهم نشده تا بتوانند ایده‌های خودشان را در این زمینه به شکلی جامعه‌پسند اجرایی کنند و کارهای قشنگ آنها دیده شود. باید به بچه‌ها آموزش دهیم کار ما فقط به دست آوردن پول نیست بلکه مهربانی و انسانیت بخش بسیار مهم‌تر و باارزش‌تر از پول است، به‌خصوص در جامعه امروز و با این شرایط اقتصادی.»
آموزش مهربانی با باز ی و قصه
اعظم حاجی‌یوسفی با اشاره به برپایی کارگاه‌های آموزشی کودک‌محور و آموزش مهربانی و همدلی در قالب بازی، قصه و نمایش گفت: «تصمیم گرفتیم با یک ایده و نوآوری مؤسسه‌ای راه‌اندازی کنیم که در آن بچه‌ها بتوانند به کارهای خیرخواهانه بپردازند و ایده‌ها را پیاده‌سازی کنند و فعالیت‌های اجتماعی کودک‌محور انجام دهند. بچه‌ها در روند رشد نه‌تنها با انواع آسیب‌های اجتماعی آشنا می‌شوند بلکه راه‌های مبارزه با آسیب‌ها را یاد می‌گیرند. این‌گونه کودکان و نوجوانان علاوه بر آشنایی با آسیب‌های اجتماعی و یادگیری راه‌های مبارزه با آنها، روحیه مهربانی‌شان تقویت می‌شود و همدلی را یاد می‌گیرند و در قدرت بیان قوی‌تر می‌شوند. تجربه کردن احساس‌های مختلف تأثیر بسیاری روی آنها دارد و تبادل تجربه و آگاهی باعث رشد شخصیت و روان کودکان می‌شود. این کار در کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شود و در حقیقت هدف از برپایی کارگاه‌ها ایجاد حس رقابت سالم در کودکان و کسب تجربیات مهم و درنهایت پرورش روحیه مهربانی، نیکوکاری، همدلی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و رشد شخصیتی آنهاست. آموزش‌ها از طریق بازی، قصه و نمایش به شکل هدفمند به کودکان داده می‌شود. جو حاکم بر کارگاه‌ها بدون قید و شرط است اما فعالیت‌ها هدایت‌شده است.
در هر کارگاه راجع به آسیب خاصی به گفت‌و‌گو می‌نشینیم و بچه‌ها نظر می‌دهند. همین موضوع باعث می‌شود در مورد آن آسیب دقت‌نظر بیشتری داشته باشند و تحقیق کنند. به عنوان مثال از آنها خواسته می‌شود در مورد یکی از آسیب‌های اجتماعی مثلاً اعتیاد تحقیق کنند و در کارگاه بعدی راجع به این موضوع صحبت، فعالیت و نقش بازی کنند. با این روش سعی می‌کنیم کودکان به جمع‌آوری اطلاعات بپردازند و هنگام جمع‌آوری اطلاعات و تحقیقات متوجه مشکلات ناشی از این آسیب شوند. در این کارگاه‌ها کودکان توانایی انتقال افکار و احساسات خود و دیگران را کسب می‌کنند. آنها اندیشه‌های‌شان را آشکارا بیان می‌کنند و با نظرات هم‌سن‌وسال‌های‌شان آشنا می‌شوند. هدف این است بچه‌ها آسیب‌های نوظهوری را که در جامعه روزبه‌روز درحال افزایش است، بشناسند و کمتر درگیر این‌گونه آسیب‌ها شوند.»
طرحی نو برای کودکان کار
امسال می‌خواهیم همزمان با روز احسان و نیکوکاری «گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم، فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم.» این نویسنده و فعال اجتماعی کودکان از اجرای طرح مهرورزانه خلاق به کودکان کار همزمان با روز نیکوکاری ومهربانی خبر داد و درباره این طرح که با کمک پویاشهرها انجام می‌شود، گفت: «همه ما از دیدن بچه‌های سر چهارراه زجر می‌کشیم. از اینکه التماس می‌کنند از آنها خرید کنیم، از اینکه شیشه ماشینی را پاک می‌کنند که بچه هم‌سن‌وسال‌شان در آن ماشین ساندویچ گاز می‌زند، از بی‌عدالتی و فاصله طبقاتی. اما باید یادمان باشد کودکان کار کودکانی هستند درست مثل کودکان ما با این تفاوت که آنها از شانس کمتری در زندگی برخوردارند و از آنجا که مجبور هستند کمک‌هزینه خانواده باشند بیشتر ساعات زندگی‌شان را در خیابان می‌گذرانند و کار می‌کنند. همه می‌دانیم این کودک باید کار کند اما چه کنیم که کاری از دستمان برنمی‌آید اما می‌توانیم در حد توان کمک کنیم تا این کودکان بیاموزند چگونه با آسیب‌هایی که کف خیابان‌ها با آنها روبه‌رو می‌شوند مبارزه کنند. تلاش کنیم شاید کمتر شاهد کودک‌آزاری و سوءاستفاده جسمی و جنسی قرار بگیرند. این کار نیاز به برنامه‌های متنوع و مدون بویژه برای کودکان دارد. تلاش می‌کنیم در روز احسان و نیکوکاری به آموزش کودکان کار با همکاری پویاشهرها که مراکز تحصیلی و آموزش کودکان کار هستند، بپردازیم. در این طرح تلاش خواهیم کرد با آموزش مهارت‌های زندگی به این کودکان کمک کنیم مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند و به یکدیگر کمک کنند. این کودکان آن‌قدر تنها و سردرگم هستند که نمی‌توانند درباره تجارب آسیب‌زای زندگی‌شان صحبت کنند.
سعی می‌کنیم با مداخلات روان‌شناختی و بازی‌درمانی بتوانیم آنها را به تعادل و عزت‌نفس برسانیم. متأسفانه اغلب اوقات این بچه‌ها با قضاوت‌های بدبینانه، بی‌توجهی، تحقیر و بدرفتاری افراد جامعه روبه‌رو هستند و این‌گونه رفتارها به هویت این بچه‌ها بسیار لطمه می‌زند. امیدواریم با حمایت مردم مهراندیش و مسئولان بتوانیم اولین پایگاه فعالین اجتماعی کودکان کار در شهر تهران را راه‌اندازی کنیم و از این بچه‌ها کودکانی تربیت کنیم که علاوه بر کار کردن، نیکوکاری کردن هم بیاموزند تا بتوانند در کنار کارشان مبلغانی برای فعالیت‌های خیرخواهانه، انسان‌دوستی و مهرورزی باشند.
با اجرای این طرح با عنوان «مهرورزانه خلاق» می‌توانیم کمک کنیم تا نگاه منفی بعضی افراد به این کودکان به نگاه مثبت تبدیل شود. در جوامعی که مهرورزی در سطح بالایی است نرخ آسیب‌های اجتماعی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. امید داریم با کمک این بچه‌ها روزبه‌روز جامعه را به سمت مهرورزی پیش ببریم و شاهد روزی باشیم که هیچ کودکی در هیچ جای دنیا مجبور به کار نباشد.»
