رئیس جمهوری در بهارستان به وضعیت کشور هنگام آغاز به کار دولت خود اشاره کرد
پزشکیان دولت بدهکار تحویل گرفت
دیروز جلسه بررسی طرح استیضاح وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی با رفتن عبدالناصر همتی از این وزارتخانه به پایان رسید، اما به فرصتی تبدیل شد تا رئیس جمهوری سخنانی را مطرح کند که پیشتر مطرح نکرده بود. مسأله ناترازی‌ها، شرایطی که برای دولت به ارث رسید و مشکلات ناشی از تحریم‌ها درحالی از سوی پزشکیان بیان شد که پیشتر مطرح نشده بود. البته حتی دیروز هم، رئیس جمهوری فقط بخش‌هایی از مشکلات را گفت و بخش‌های مهم‌تر و بیشتر را نگفت. به همین دلیل مرور سخنانی که نتوانست باعث رأی اعتماد دوباره به همتی شود، همچنان ضروری می‌نماید.
وضعیت کشور در ابتدای دولت
رئیس جمهوری ابتدا خطاب به نمایندگان با بیان اینکه «قطعاً شما بهتر از من از وضعیت اطلاع دارید» اشاره کرد که «خیلی وقت‌ها دلم نمی‌خواسته مسائل را بازگو کنم، زیرا احساس کردم شاید ناامیدی ایجاد کند و ناامیدی را به زیان جامعه می‌دانم.» پزشکیان تأکید کرد: «وظیفه ما ایجاد امید و باور و اعتقاد به توانستن است نه ایجاد و پمپاژ ناامیدی!» باوجود اینها، رئیس جمهوری ناچار شد برخی مسائل را واگو کند، مانند این: «وقتی کار را شروع کردیم، با ناترازی در آب، برق، گاز و بدهی‌های کلان در پرداخت مطالبات گندم‌کاران، بخش بهداشت و درمان و بازنشستگان مواجه بودیم.» وی با اشاره به مسأله کمبود دارو که در روزهای اخیر تکرار شد، به ریشه این مسأله اشاره کرد: «اینکه گفته می‌شود دارو نیست، به دلیل این است که وزارت بهداشت و درمان 90 هزار میلیارد تومان بدهی داشت.»
رئیس جمهوری پس از اشاره به اینکه «برای خرید گندم بودجه ناکافی در نظر گرفته شد و 220 هزار میلیارد تومان گندم خریداری شده بود و وزارت نیرو نیز 120 همت بدهی به شرکت‌های تولیدکننده برق داشت»، به مشکلات تأمین اجتماعی هم اشاره کرد: «130 هزار میلیارد تومان به تأمین اجتماعی بدهکاری وجود داشت و وزارت راه و شهرسازی علاوه بر 120 هزار میلیارد تومان بدهی پیمانکاران، 200 هزار میلیارد تومان برای نگهداری از راه‌های موجود بودجه نیاز داشت.»
در جنگ تمام عیار هستیم
رئیس جمهوری پس از برشمردن مشکلات، برای اینکه تصویری از وضعیت کشور ارائه کند، آن را با جنگ تحمیلی مقایسه کرد: «ما در یک جنگ تمام عیار با دشمن هستیم، جنگ با عراق که چیزی نبود؛ وقتی جنگ می‌شود باید حالت جنگی بگیریم، در این حالت جدید اگر یکدیگر را مقصر قلمداد کنیم، مشکل حل نمی‌شود.» وی با عذرخواهی از مردم بابت مازوت سوزی و عذرخواهی از صنعتگران بابت قطعی برق، به چالش‌های مالی خارجی اشاره کرد و گفت: «برخی کشورها مانند قطر، عراق و ترکیه مبالغ قابل‌توجهی از دارایی‌های ما را نگه داشته‌اند و امکان انتقال آن به داخل نیست. مقام معظم رهبری نیز تأکید کرده‌اند 6 میلیارد دلار از دارایی‌های ما در خارج باقی مانده است.»
پزشکیان پس از بیان این نکات، به یک معضل مهم اشاره کرد، اینکه «هر روز در داخل انتظارات و توقعات مردم افزایش پیدا می‌کند، در حالی که دسترسی به منابع مالی خارجی با محدودیت‌هایی روبه‌رو است.»
چه باید کرد؟
رئیس جمهوری راهکار مقابله با این شرایط را هم بیان کرد: «برای حل این مسائل نباید منتظر بمانیم، بلکه باید راه‌های جدیدی پیدا کنیم.»
وی با بیان اینکه «با تقویت ظرفیت‌های داخلی، برنامه‌ریزی دقیق و همدلی می‌توانیم از این موانع عبور کرده و به سمت توسعه پایدار حرکت کنیم» هم به چالش دیگری اشاره کرد که به رغم هماهنگی میان سران قوا، رخ نمود. پزشکیان این چالش را سربسته بیان کرد: «خیلی ساده بگویم، سه رئیس قوه درباره یک موضوع تصمیم گرفتیم، اما در مسیر اجرا با موانعی روبه‌رو شدیم. آیا ممکن است یک نفر به‌تنهایی اعلام کند ما در شرایط جنگی هستیم؟»
سوگند پزشکیان
رئیس جمهوری با بیان اینکه «اگر تاکنون بسیاری از این اصلاحات انجام نشده، دلیلش نبود فشارهای اقتصادی نبوده است»، سوگند خورد که «هدف ما این است که مردم دغدغه معیشتی نداشته باشند.»
وی با اشاره به اینکه «چندین بار برای دریافت مجوز نزد مقام معظم رهبری رفتیم تا از صندوق توسعه برداشت و بدهی‌ها را پرداخت کنیم» ادامه داد: «بسیاری از این مسائل را بدون واسطه دنبال می‌کنم. دشمن در حال پمپاژ اختلاف است، اما ما نمی‌خواهیم با اختلاف مسیر را ادامه دهیم.»
برخلاف تأکید پزشکیان، مجلس به وزیر اقتصاد رأی عدم اعتماد داد، اما پزشکیان در اظهارنظری که ناظر به آینده هم هست، تصریح کرد: «دشمن آگاهانه و با برنامه‌ریزی، در حال ایجاد فشار بر معاملات و اقتصاد کشور است، ما باید هوشیار باشیم و اجازه ندهیم که سیاست‌های آنان بر شرایط داخلی ما تأثیر بگذارد. اکنون بیش از هر زمان دیگری به انسجام، همراهی و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه نیاز داریم.» وی خطاب به نمایندگان گفت: «بدانید ما هم ممکن است اشتباه داشته باشیم، اما با تمام وجود تلاش می‌کنیم مشکلات این کشور را حل کنیم.»
رئیس جمهوری به مسأله نهی مذاکره با آمریکا از سوی رهبر معظم انقلاب اشاره کرد: «مقام معظم رهبری سیاست‌های روشنی در قبال آمریکا اعلام کرده‌اند و ما محکم ایستاده‌ایم تا کشور را از شرایط کنونی خارج کنیم، اما این کار بدون هماهنگی، همدلی و همراهی غیرممکن است.»
پزشکیان اظهارکرد: «بنده اعتقاد داشتم که مذاکره می‌تواند راه‌حلی برای حل برخی مسائل باشد، اما مقام معظم رهبری به‌صراحت فرمودند ما با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد. بنده هم اعلام کردم با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد و این موضوع برای ما تمام شده است.»
وی با بیان اینکه «ممکن است کسی در فضای مجازی جمله‌ای از من منتشر کند و بگوید که بنده زمانی موافق گفت‌و‌گو بودم»، افزود: «اما موضع رسمی نظام مشخص است. مقام معظم رهبری در این زمینه جهت‌گیری روشنی دارند و ما تا انتها بر همین مسیر پایبند خواهیم ماند و جز در چهارچوب تعیین شده عمل نخواهیم کرد.»
پزشکیان گفت: «در نهایت وقتی رهبر معظم انقلاب مسیر را مشخص می‌کنند، همه ما وظیفه داریم خود را با آن سیاست هماهنگ کنیم. این موضوع نه‌تنها یک تصمیم مدیریتی، بلکه بخشی از باور و اعتقاد ماست که بر اساس آن عمل خواهیم کرد.»
انتقاد از فضاسازی‌ها
پزشکیان از برخی فضاسازی‌های سیاسی انتقاد کرد و انتقاد را اینطور بیان کرد: «استیضاح کنیم، بعد نفر بعدی را بیاوریم، بعد باز هم استیضاح کنیم؛ این روش مشکل کشور را حل نمی‌کند. هر روز در جلسات خود درباره این مسائل بحث می‌کنیم و به دنبال راه‌حل هستیم.»
وی با بیان اینکه «بسیاری از مردم با مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند، اما منابع ما محدود است و این مسأله را نمی‌توان نادیده گرفت»، تنها راه‌حل را «وحدت و همدلی» دانست و تأکید کرد: «ما اکثر مشکلات را با هماهنگی و همکاری حل کرده‌ایم و همچنان به این مسیر ادامه خواهیم داد.»
همدلی با شعار اتفاق نمی‌افتد. پس چه باید کرد؟ پزشکیان گفت: «اگر کسی راه‌حل بهتری دارد، بیاید و مطرح کند، بحث کنیم و بهترین مسیر را انتخاب کنیم. هیچ‌کس قصد ندارد مشکلات را نادیده بگیرد. برخی می‌گویند شما باید همه مشکلات را حل کنید، اما این یک مسئولیت جمعی است. هیچ انگیزه‌ای برای ریاست ندارم، تنها دلم می‌خواهد اگر در این جایگاه هستم، بتوانم گرهی از مشکلات مردم باز کنم.»
رئیس جمهوری تنها راه عبور از این شرایط را تصمیمات درست و اجرای سیاست‌های منطقی دانست و افزود: «اما انتظار معجزه نباید داشته باشیم. مشکلات را می‌شناسیم، بدهی‌ها را می‌دانیم، وضعیت بازار را درک می‌کنیم، مهم این است که با برنامه‌ریزی و همکاری، راهی برای برون‌رفت از این وضعیت پیدا کنیم.»
عذرخواهی از مردم
پزشکیان به راهبرد دولت خود در تقویت ارتباط با همسایگان، افزایش اختیارات استانداران و استفاده از ظرفیت‌های توافقات بین‌المللی مانند اوراسیا و بریکس اشاره کرد و گفت: «برخی تصور می‌کنند دولت نمی‌خواهد مشکلات مردم را حل کند و به دنبال کارشکنی است، اما ما با تمام توان در حال تلاش هستیم. از مردم عزیزمان بابت نارسایی‌ها عذرخواهی کرده‌ایم و اکنون در حال اصلاح و به‌روزرسانی آنها هستیم.»
وی باز‌هم به ضرورت همدلی برای اجرای تصمیمات کلان اشاره کرد و با تأکید بر اینکه «هیچ تغییری بدون همراهی و وحدت امکان‌پذیر نیست» به این مشکل سیاسی هم اشاره کرد که «هر اقدامی که در راستای اصلاح ساختارها انجام شود، عده‌ای مخالف آن خواهند بود، اما اگر همه کمک کنند می‌توان این مسیر را با کمترین تنش طی کرد.»
رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه «ما در برابر این چالش‌ها ایستاده‌ایم و باید با اتحاد و همدلی از این مقطع عبور کنیم»، به یک واقعیت مهم دیگر اشاره کرد که کمتر دیده می‌شود: «باور کنید در یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی قرار داریم. این‌گونه نیست که با نوشتن یک نسخه همه مشکلات یک‌شبه حل شود. شرایط پیچیده‌تر از آن است که فردی بتواند با یک تصمیم یا دستور، تمامی چالش‌های اقتصادی را برطرف کند.»
برای مواجهه با این شرایط پیچیده، پزشکیان دست یاری‌اش را به سمت دیگر ارکان دراز کرد: «این‌گونه نیست که یک نفر بیاید، تصمیم بگیرد و همه موظف به اجرای آن باشند. اقتصاد یک سیستم گسترده و وابسته به متغیرهای مختلف است. اشتباهاتی در برخی رفتارها و دیدگاه‌ها وجود داشته، اما ما باید با یک نگاه واقع‌بینانه برای اصلاح آنها اقدام کنیم.»
پزشکیان خطاب به نمایندگان گفت: «روند عملکرد دولت را بررسی کنید، ما هم ضعف‌هایی داریم و این را می‌پذیریم، اما این ضعف‌ها را می‌توان با گفت‌و‌گو حل کرد. مشکل با حذف کردن یا کنار زدن یکدیگر برطرف نمی‌شود؛ این رویکرد فقط بی‌ثباتی، ناامنی و مشکلات بیشتری در بازار ایجاد خواهد کرد که شما بهتر از من از تبعات آن آگاه هستید.»
وی سخنان خود را با یک هشدار و یک دعوت پایان داد. هشدار این بود که «اگر بخواهیم با اختلاف مسیر را پیش ببریم، نگرانی‌های موجود درباره معیشت مردم نه‌تنها حل نمی‌شود، بلکه ممکن است شرایط بدتر شود.» دعوت رئیس جمهوری هم این بود: «مهم حفظ وحدت، انسجام و پذیرش این واقعیت است که در یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی قرار داریم. تنها راه ایستادگی، همکاری و همدلی است. دعوا و تفرقه مشکلی را حل نمی‌کند؛ بلکه باید دست به دست هم بدهیم و با کمک یکدیگر از این چالش‌ها عبور کنیم.»
برش
ابراز تأسف هیأت وزیران از رأی عدم اعتماد به همتی
روز گذشته، ساعاتی پس از جلسه بررسی استیضاح وزیر اقتصاد، جلسه هیأت وزیران به روال یکشنبه‌ها برگزار شد. اعضای هیأت دولت در این جلسه که به ریاست مسعود پزشکیان برگزار شد، از رأی عدم اعتماد نمایندگان مجلس به وزیر اقتصاد ابراز تأسف کردند. در این جلسه حجت‌الاسلام سیدمهدی خاموشی رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه و معاونان وی گزارشی از آخرین وضعیت فعالیت‌ها و ظرفیت‌های این سازمان ارائه دادند. در ادامه، آیین‌نامه اجرایی نحوه هزینه‌کرد بودجه پژوهشی شرکت‌های دولتی مورد بررسی قرار گرفت و تصویب شد. در جلسه دیروز همچنین پیشنهاد «الحاق یک تبصره به بند (الف) ماده (3) آیین‌نامه اجرایی کنوانسیون تغییر آب و هوا و پروتکل‌های الحاقی مصوب 1391» و پیشنهاد «تعیین اسکله بندر دیر در استان بوشهر به‌عنوان اسکله مجاز گمرکی برای ورود و خروج کالا و مسافر» و پیشنهاد «لغو متقابل روادید برای دارندگان گذرنامه‌های عادی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری بولیواری ونزوئلا» به تصویب هیأت وزیران رسید.
