آرزو کیهان
خبرنگار

مطالعه فناورانه 9 مومیایی
برای انجام این مطالعه، تیم تحقیقاتی کالج‌لندن، ۹ مومیایی را که در موزه مصر قاهره نگهداری می‌شوند مورد مطالعه قرار دادند و با استفاده از ابزارهای علمی و استشمام معمولی، به بررسی بوی آنها پرداختند تا از مواد استفاده شده در فرآیند مومیایی کردن اجساد در مصر باستان، اطلاعات بیشتری کسب کنند.
این، اولین‌بار است که بوی اجساد مومیایی شده به طور سیستماتیک با ترکیبی از تکنیک‌های ابزاری و حسی از جمله بینی الکترونیکی مورد مطالعه قرار گرفته است. داده‌های جدید این مطالعه، سرنخ‌هایی درباره مواد مورد استفاده در مومیایی‌ کردن اجساد و نحوه تکامل این فرآیند ارائه می‌دهد.
این تیم تحقیقاتی به منظور درک بوی واقعی هر مومیایی، از لوله‌ها و پمپ‌های کوچکی برای استخراج هوا از اطراف آنها استفاده کردند. بوی هر نمونه توسط 8 متخصص آموزش‌دیده، از داخل یک کیسه استشمام شد و در نهایت محققان از ارزیابی  شدت ۱۳ نوع بوی مختلف در این مومیایی‌ها خبر دادند.
محققان در این مسیر، از تکنیکی به نام کروماتوگرافی گازی برای جداسازی بوهای مختلف داخل تابوت که با هم ترکیب شده و رایحه آن را ایجاد کرده بودند، استفاده کردند. آنها بوهای مربوط به تجزیه چربی‌های حیوانی مورد استفاده در فرآیند مومیایی کردن را پیدا کردند که می تواند نشان‌دهنده شروع تجزیه بدن باشد. این تیم علاوه بر کروماتوگرافی گازی (طیف‌سنجی و جداسازی اجزای یک مخلوط )، از یک طیف‌سنج جرمی استفاده کردند و پس از جداسازی، این مواد از نظر کیفیت، شدت و میزان خوشایندی بو، توسط متخصصان آموزش‌دیده استشمام شدند.

مسیر تازه برای محافظت از مومیایی‌ها
 با این یافته‌ها، می‌توان راهکارهایی برای حفاظت از این مومیایی‌ها ارائه داد و بهترین روش نگهداری و بسته‌بندی مومیایی‌ها را شناسایی کرد. به اعتقاد دانشمندان، این موضوع می‌تواند در نهایت برای محافظت از این مجموعه ارزشمند مومیایی بسیار مفید باشد و این اطمینان به وجود آید که این مومیایی‌ها با نگهداری درست، به نسل‌های آینده هم می‌رسند.

تولید رایحه‌های مصنوعی
به عقیده این محققان، این روش غیرتهاجمی برای مطالعه یک مومیایی، بسیار ارزشمند است چراکه دیگر نیازی به نمونه‌برداری از مومیایی نیست. پروفسور «ماتیا استرلیچ» از کالج لندن که یکی از نویسندگان این تحقیق است، می‌گوید: از دیدگاه دانشمندان و باستان‌شناسان، تحلیل یک شیء بدون لمس آن کار بزرگی است که محققان در حال انجام آن هستند. وی یکی دیگر از دلایل انجام این مطالعه و شناخت رایحه‌های مومیایی‌ها را ارائه رایحه‌های مصنوعی آنها به موزه‌داران دانست تا بتوانند از این روش برای جذب بیشتر مخاطبان موزه‌ها استفاده کنند.
این مومیایی‌ها که برخی از آنها قدمت ۵ هزار ساله دارند، مربوط به دوره پادشاهی جدید تا دوره رومی (بازه زمانی حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تا حدود ۵۰۰ سال پس از میلاد) هستند. برخی از این مومیایی‌ها در پارچه پیچیده شده‌اند، در حالی که برخی دیگر بدون پارچه هستند. بعضی از این مومیایی‌ها هم در تابوت‌های سنگی، چوبی یا سفالی نگهداری می‌شوند.

تغییر بوهای اولیه مومیایی‌ها
اگر چه به گفته محققان رایحه‌ مومیایی‌ها متفاوت بود، اما به طور کلی از آنها به عنوان بوهایی خوشایند یاد شد. دانشمندان عنوان کردند بخشی از مومیایی‌ها دارای رایحه‌ای با عنصر «چوبی» بودند و مابقی، رایحه‌های «تند و ادویه‌ای » و«شیرین» داشتند یا دارای رایحه‌ای شبیه به «عطر» بودند. البته برخی هم بوی کهنگی و کپک‌زدگی داشتند. رایحه‌های گل‌ها نیز در میان این بوها شناسایی شد که احتمال می‌رود ناشی از رزین‌های کاج و سرو کوهی باشد که در فرآیند مومیایی‌سازی استفاده ‌شده است.
در مصر باستان در فرآیند مومیایی کردن اجساد از روغن‌ها، موم‌ها و مواد معطر استفاده می‌شد تا روح فرد برای ورود به دنیای پس از مرگ آماده شود. البته باربارا هابراز، یکی دیگر از اعضای این تیم تحقیقاتی معتقد است بوهایی که امروز در مومیایی‌ها شناسایی شده‌اند، الزاماً همان بوهایی نیستند که در زمان مومیایی‌ کردن اجساد وجود داشته‌اند. به اعتقاد وی، تبخیر، اکسیداسیون و حتی شرایط نگهداری، طی هزاران سال باعث تغییر ترکیب بوهای اولیه شده است.