آنل شلین
  پژوهشگر امنیت بین‌الملل

ملک عبدالله دوم پادشاه اردن در کاخ سفید با رئیس‌جمهوری ترامپ ملاقات کرد و پس از آن در یک کنفرانس خبری کوتاه، سؤالات خبرنگاران درباره اصرار ترامپ بر پذیرش پناهندگان فلسطینی از غزه را به شیوه‌ای دیپلماتیک پاسخ داد.
عبدالله گفت که باید منتظر دیدگاه دیگر رهبران عرب، از جمله محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی و رئیس‌جمهوری مصر عبدالفتاح السیسی باشد تا بتواند پاسخ مستقیم دهد. السیسی و دیگر رهبران عرب در ۲۷ فوریه در قاهره گرد هم خواهند آمد تا ظاهراً یک جایگزین برای طرح ترامپ مبنی بر انتقال اجباری فلسطینی‌ها از غزه ارائه دهند؛ اقدامی که می‌تواند به عنوان جنایت جنگی تلقی شود.
ترامپ ادعا کرد که فلسطینی‌ها نمی‌خواهند در غزه بمانند، از ترک آن خوشحال خواهند شد و تمایلی به بازگشت ندارند.
رئیس‌جمهوری آمریکا به سؤالاتی درباره اینکه چگونه با این واقعیت که بسیاری از فلسطینی‌ها از ترک غزه خودداری خواهند کرد برخورد می‌کند، پاسخی نداد. او در حالی که کنار ملک عبدالله - که ناراحت به نظر می‌رسید - نشسته بود به نظر می‌آمد که از قصد خود برای مجبور کردن اردن به پذیرش فلسطینی‌ها با تهدید قطع کمک‌های آمریکا به این کشور، عقب‌نشینی کرده است. اردن در موقعیت دشواری قرار دارد، زیرا این کشور به حمایت آمریکا وابسته است که حدود ۱۰ درصد از بودجه ملی آن را تشکیل می‌دهد. مصر نیز به طور مشابه به کمک‌های آمریکا وابسته است. هر دو کشور پس از امضای پیمان‌ صلح با اسرائیل در سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۷۹، به ترتیب کمک‌های مالی قابل توجهی از آمریکا دریافت کردند.
وقتی برت بایر از فاکس نیوز از ترامپ پرسید که چگونه قصد دارد اردن و مصر را متقاعد کند که هر کدام حدود یک میلیون پناهنده فلسطینی را بپذیرند، ترامپ پاسخ داد: «ما سالانه میلیاردها دلار به آنها کمک می‌کنیم.» کاهش کمک‌های خارجی ترامپ شامل ۱.۴۵ میلیارد دلاری است که آمریکا سالانه به اردن می‌فرستد. مشخص است که از دیدگاه ترامپ، اردن به آمریکا بدهکار است و بنابراین باید مایل به پذیرش پناهندگان فلسطینی باشد.
ترامپ ممکن است متوجه نباشد که با تلاش برای مجبور کردن ملک عبدالله به پذیرش فلسطینی‌ها، نه تنها رابطه آمریکا و اردن را به خطر می‌اندازد، بلکه ممکن است تمایل دیگر کشورهای عرب برای همکاری با آمریکا را نیز تضعیف کند. به نظر می‌رسد ترامپ باور دارد که آمریکا کمک‌های نظامی و بشردوستانه به اردن و دیگر کشورها ارسال می‌کند و در مقابل چیزی دریافت نمی‌کند، در حالی که درک نمی‌کند کمک‌های آمریکا به دیگر کشورها نقش کلیدی در حفظ رهبری جهانی آمریکا داشته است. هنگامی که کشورهایی مانند اردن مجبور به پذیرش خودکشی سیاسی برای حمایت از برنامه منطقه‌ای ترامپ شوند، بیش از پیش به دنبال شرکای دیگر خواهند رفت.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد ترامپ از این موضوع غافل است که او یک تهدید وجودی برای حکومت عبدالله و ثبات اردن به عنوان یک متحد مهم غیرناتو ایجاد می‌کند. به دلیل اخراج فلسطینی‌ها توسط اسرائیل در سال‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۶۷ نیمی از جمعیت اردن در حال حاضر فلسطینی‌اند. اردنی‌ها از جنگ اسرائیل علیه غزه خشمگین هستند. ۹۴ درصد از جمعیت اردن به دلیل حمایت آمریکا از جنگ اسرائیل علیه غزه، در حال تحریم کالاهای آمریکایی هستند. تاکنون سه حمله به مرز یا سفارت اسرائیل رخ داده است. اگر صدها هزار پناهنده جدید فلسطینی به اجبار وارد اردن شوند، وضعیت شکننده فعلی احتمالاً فرو خواهد پاشید. دولت عبدالله ممکن است سرنگون شود و با توجه به موفقیت اخوان‌المسلمین در انتخابات پارلمانی سپتامبر، دولتی که به احتمال زیاد جایگزین آن خواهد شد، علاقه‌ای به امضای یک پیمان صلح دیگر با اسرائیل نخواهد داشت یا مایل به میزبانی نیروهای آمریکایی نخواهد بود.
علاوه بر بی‌ثباتی سیاسی‌ای که این کار به دنبال خواهد داشت، اردن منابع کافی برای پذیرش پناهجویان بیشتر را ندارد. این کشور حتی برای جمعیت فعلی خود آب کافی ندارد؛ کمبودی که با بحران پناهجویان ناشی از درگیری‌های پیشین، از جمله حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سال‌ها جنگ داخلی وحشیانه در سوریه، وخیم‌تر شده است.
اردن علیرغم ناآرامی‌های منطقه‌ای، همچنان از ثبات نسبی برخوردار است که این امر تا حد زیادی به کمک‌های مالی آمریکا و اروپا برای میزبانی پناهجویان وابسته بوده است. با این حال، بدهی اردن در حال حاضر ۹۰ درصد از تولید ناخالص داخلی آن را شامل می‌شود و ۲۲ درصد از جمعیت این کشور بیکار هستند. زمانی که پاییز گذشته به اردن سفر کردم، مخاطبانم بر بحران اقتصادی‌ای که اکثریت جمعیت را تحت تأثیر قرار داده، تأکید داشتند.
از دیدگاه عبدالله، اردن همین حالا هم اقدامات زیادی برای آمریکا انجام داده است. به درخواست واشنگتن، این کشور در ۳۰ سال گذشته معاهده صلح با اسرائیل را حفظ کرده است، علی‌رغم اینکه این معاهده در میان مردم اردن بسیار نامحبوب است. اردن میزبان ۱۵ پایگاه نظامی آمریکا و نزدیک به ۴۰۰۰ نیروی نظامی آمریکایی است.
زمانی که آخرین بار در اکتبر گذشته برای ارزیابی تأثیر جنگ غزه به اردن سفر کردم، ایران موشک‌هایی را از فراز خاک اردن به سمت اسرائیل شلیک کرد. ارتش اردن بیانیه‌ای صادر کرد که نشان می‌داد این کشور با همکاری ارتش آمریکا، برخی از این موشک‌ها را سرنگون کرده است. روز بعد، مردم اردن خشم خود را ابراز کردند: چرا دولتشان در دفاع از اسرائیل به آمریکا کمک می‌کرد، آن هم به قیمت امنیت خودشان؟
شریکان آمریکا؛ از عربستان سعودی و امارات متحده عربی گرفته تا مصر، به‌خاطر منافع خود، به چشم‌انداز آمریکا برای خاورمیانه - چشم‌اندازی که خواسته‌های اسرائیل را بر موجودیت فلسطینی‌ها ترجیح می‌دهد - تمکین کرده‌اند. با حمایت و تسلیحات آمریکا، خودکامگان عرب توانسته‌اند قدرت خود را تثبیت کنند.
همکاری آنها با آمریکا مشروط به این است که واشنگتن به بقای آنها در قدرت کمک کند. زمانی که دولت اوباما در نجات حکومت حسنی مبارک از قیام مردمی که در سال ۲۰۱۱ او را سرنگون کرد، ناکام ماند، بسیاری از خودکامگان عرب از آنچه که خیانت اوباما به یک متحد کلیدی آمریکا می‌دانستند، شوکه شدند. اگر آنها ببینند که ترامپ نه‌تنها از حمایت یک شریک آمریکایی سر باز می‌زند، بلکه او را مجبور به تصمیمی می‌کند که می‌تواند منجر به سقوطش شود، حاکمان از ریاض تا رباط ممکن است در همکاری خود با آمریکا تجدیدنظر کنند.

منبع: responsible statecraft

برش

پشت پرده  دیدار ترامپ و ملک عبدالله اردن

تیک‌های عصبی ملک عبدالله دوم پادشاه اردن در دیدار با دونالد ترامپ زمانی که رئیس‌جمهوری آمریکا درباره کوچ اجباری فلسطینی‌ها صحبت می‌کند بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشته است.
در همین رابطه حسام غرایبه روزنامه‌نگار اردنی که به نظر می‌رسد همراه پادشاه اردن در واشنگتن بوده است، درباره پشت‌پرده ملاقات جنجالی که ملک عبدالله دوم را با رئیس‌جمهوری آمریکا دونالد ترامپ در کاخ سفید گرد هم آورد، صحبت کرده است.
غرایبه گفت، اردن تمام تلاش خود را کرد تا هیچ خبرنگاری در این ملاقات حضور نداشته باشد، اما طرف آمریکایی بر این موضوع اصرار داشت. او گفت، با اطلاعاتی که به دست آورده، مقامات اردنی به دلیل رفتار ترامپ با ایده حضور خبرنگاران مخالف بودند، چرا که کسی نمی‌داند رئیس‌جمهوری آمریکا در طول ملاقات چه رفتاری نشان خواهد داد.
او افزود: در اردن نگرانی‌هایی وجود داشت که مبادا ترامپ به ملک عبدالله توهین یا بی‌احترامی کند، مشابه مواضعی که در گذشته در ملاقات با ولی‌عهد عربستان سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان و رئیس‌جمهوری مصر، عبدالفتاح السیسی از خود نشان داده بود. غرایبه فاش کرد، ملک عبدالله و ولی‌عهد در طول این ملاقات عصبانی بودند و افزود: این موضوع شبیه به این بود که کسی وارد یک میدان گاوبازی شود که در آن یک گاو خشمگین وجود دارد، بنابراین نمی‌داند در مقابل آن چه کاری انجام دهد. شما نمی‌توانید این گاو خشمگین را تحریک کنید و خرد حکم می‌کند که با آن روبه‌رو نشوید. در مورد اینکه چرا ملک عبدالله به طور علنی با پروژه ترامپ برای انتقال ساکنان نوار غزه به اردن و مصر مخالفت نکرد، غرایبه گفت‌: درگیری با آمریکا در این زمان ویران‌کننده است، اما در عین حال من از انجام آنچه از من می‌خواهند خودداری خواهم کرد. این کار نیاز به دیپلماسی آرام و حمایت عربی و اروپایی دارد.
او ادامه داد: بخشی از هوشیاری که ملک عبدالله از خود نشان داد این بود که به ترامپ گفت، یک نشست عربی وجود خواهد داشت که این مسائل را بررسی می‌کند. این روزنامه‌نگار اردنی همچنین گفت، ملک عبدالله انزجار این سفر را تحمل کرد و گفت که او پیشگام در میان اعراب بود، چرا که هیچ رهبر عربی دیگری جرأت نکرده بود این سفر را انجام دهد و با ترامپ ملاقات کند. غرایبه در مورد اعلام ملک عبدالله درباره میزبانی 2 هزار کودک فلسطینی زخمی از نوار غزه گفت، این موضوع در چهارچوب «انتقال اجباری» قرار نمی‌گیرد و افزود: شما باید چیزی به تاجر املاکی که می‌خواهد زمین شما را بگیرد، ارائه دهید. بنابراین ملک عبدالله ابتکاری برای میزبانی 2 هزار کودک فلسطینی ارائه داد. ملک عبدالله به ترامپ اطلاع داد که با کشورهای عربی درباره طرح پیشنهادی او برای انتقال اجباری گفت‌وگو خواهد کرد و همچنین منتظر دیدگاه مصر در این مورد خواهد بود. این موضوع از سوی بسیاری به عنوان گشایش اردن به طرح انتقال اجباری تلقی شد، هرچند که مخالفت رسمی اعلام شده بود.