آرزو کیهان
خبرنگار

 یک دره پوشیده از مخروط
دانشمندان ناسا در مطالعات زمین‌شناسی خود اعلام کردند با مطالعه مخروط‌های آتش‌فشانی سیاره مریخ به اطلاعات جدیدی درباره زمین‌شناسی این سیاره (مطالعه علمی سطح، پوسته و درون سیاره مریخ) دست یافته‌اند. یکی از نقاط جالب توجه مریخ، دره آتاباسکا (Athabasca) با مخروط‌های آتش‌فشانی متعدد است.
 این تپه‌های مخروطی کوچک در واقع از برخورد گدازه‌های آتش‌فشانی انفجاری با آب یا یخ ایجاد شده‌اند و همین یافته نشان می‌دهد که در سال‌های دور بیش از تصورات بشر، در سیاره سرخ آب وجود داشته است.
«کالین دونداس»، کارشناس سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده به Space گفت: سطح فعلی مریخ و همچنین مکان‌هایی که در گذشته پوشیده از یخ بوده‌اند، بخش مهمی از تاریخ این سیاره محسوب می‌شوند.
دانستن زمان دقیق مریخ پرآب، می‌تواند به ما درباره قابلیت سکونت بشر در مریخ، وضعیت آب و هوای آن و نقطه‌ای از این سیاره که احتمالاً امروز بتوان در آن یخ پیدا کرد، اطلاعات بیشتری می‌دهد.
علاوه بر یخ، گدازه‌های آتش‌فشانی نیز نقش مهمی در رمزگشایی تاریخ زمین‌شناسی دره آتاباسکا دارد.
 این گدازه‌ها که کف دره، دیواره‌ها و بیشتر دشت‌های اطراف را پوشانده، ویژگی‌های زمین‌شناسی قدیمی‌تر مریخ را پنهان می‌کند و درک فرآیندهایی که منظره مرموز امروز مریخ را شکل داده، پیچیده‌تر می‌کند.
دونداس افزود: این مخروط‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که گدازه‌ها روی زمین مرطوب یا پوشیده از یخ جریان ‌یابند. بنابراین دیدن این گدازه‌ها به دانشمندان نشان می‌دهد که در زمان انفجارهای آتش‌فشانی، در زیر زمین یخ وجود داشته و برخورد گدازه‌ها با یخ نزدیک به سطح سیاره، این مخروط‌های آتش‌فشانی را شکل داده است.
 
سرمای قطب در استوا
به اعتقاد دانشمندان، مکان این گدازه‌های مخروطی‌شکل، درک ما را از تاریخچه آب در مریخ پیچیده‌تر می‌کند.
 دره آتاباسکا دارای ویژگی خاصی است زیرا نزدیک خط استوای مریخ قرار دارد؛ جایی که در حال حاضر یخ در نزدیکی سطح آن یافت نمی‌شود و مریخ به‌شدت خشک است.
 این امر حکایت از گذشته‌ای بسیار متفاوت دارد و تئوری‌ چگونگی شکل‌گیری مخروط‌های مریخ را متفاوت‌تر کرده و سؤال‌های بیشتری ایجاد شده است.
دونداس در این باره گفت: ما تصور می‌کنیم که یخ با تغییر شیب محور مریخ، به اطراف حرکت کرده است. اما برای جمع شدن یخ در نزدیکی استوا، شرایط بسیار مرطوب‌تری نیاز است و به همین دلیل هم وقوع سیل، توضیحی منطقی به نظر می‌رسد.
 شاید آب در طول یک فوران آتش‌فشانی، از یک منطقه دور به این دره رسیده است. در چنین شرایطی هم استوا باید برای مدت طولانی سرد و مرطوب بوده باشد تا امکان تجمع قابل توجه یخ و ایجاد مخروط‌های آتش‌فشانی فراهم شود، با این حال تنها برخی از مدل‌های آب و هوایی چنین شرایطی را پیش‌بینی می‌کنند.
این کشف می‌تواند مدل‌های فرضی پیشین سیل‌های مریخ را هم زیر سؤال ببرد، چرا‌ که مدل‌های قدیمی، حجم‌ سیلاب‌ها را به اندازه‌ای پیش‌بینی نمی‌کردند که بتوانند به دره‌ آتاباسکا برسند و این گدازه‌ها را تشکیل دهند.
حتی بزرگ‌ترین سیل‌هایی که توسط دانشمندان مدل‌سازی شد هم نتوانستند چگونگی شکل‌گیری مخروط‌های آتش‌فشانی مریخ را به‌درستی توضیح دهند. در نهایت، توضیح احتمالی دیگر این است که شاید شکل‌گیری مخروط آتش‌فشانی در مریخ، متفاوت از زمین عمل کرده باشد، البته باید مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود.