آسیب‌های برنامه بی‌فکر
علی جوادی
روزنامه‌نگار و کارشناس رسانه
از کودکی به ما آموخته‌اند تلویزیون موجه‌ترین و مناسب‌ترین رسانه است. رسانه‌ای که در هر زمان از شبانه روز، حرفی برای گفتن و نکته‌ای برای آموزش دارد.
اما رسانه ملی این روزها فاصله‌ای بعید با این تعریف دارد. رسانه‌ای که مدیرانش سعی کرده‌اند فکر، نگاه و جهان‌بینی عموم مردم را در نظر نداشته باشند. حالا آمار می‌گوید تلویزیون دیگر اثرگذارترترین و فراگیرترین رسانه کشور نیست. شاید به این دلیل که دیگر برنامه «عمیق» نداریم.
وظیفه رسانه، به فکر واداشتن است. نور تاباندن به بخش تاریک ذهن تا همه لایه‌های جامعه، درگیر موضوعی شوند که رسانه می‌خواهد. در حقیقت، رسانه با جلب اعتماد عمومی، مخاطب را با خود همراه کرده و با او حرف می‌زند. باز هم باید اعتراف کرد دیگر از این دست برنامه‌های پرمخاطب در رسانه ملی این روزها نداریم. جامعه به میزانی از درک رسیده که چشم بسته باور نکند و تا سطحی از دانش و شعور بالا آمده که محصول فکری رسانه را با فکر و نیاز خود تطبیق دهد و انتخاب کند.
مشی رسانه ملی به گونه‌ای بوده که به خود می‌گویی این حجم اصرار برای «مخاطب نداشتن»، نمی‌تواند سهوی باشد.
مأموریت دشوار این بود: کاری کنند که میزان وابستگی مردم به این رسانه رایگان و فراگیر به حداقل برسد که گمان می‌کنیم چنین شد.
این رویگردانی مخاطب به حدی ویران کننده بود که ناگهان رسانه ملی تنها شد و آنقدر تنها که برنامه‌سازان و مدیران باور کردند می‌توانند به هر شکلی و کاملاً مطابق با سلیقه خود (نه اقتضائات دیگر از جمله ذائقه مخاطب) برنامه بسازند.
این شیب آنقدر تند شد که کارشناس یک برنامه به مردم بگوید هر که ناراضی است از کشور برود و مجری دیگر، میهمانش را با کفن کادوپیچ شده، به سکته نزدیک کند. همه اینها به این دلیل اتفاق می‌افتد که اول، فکر در پس برنامه نیست و دوم، الزام برای راضی نگاه داشتن مخاطب احساس نمی‌شود که برنامه‌ساز را به اصول و چهارچوب برنامه‌سازی مقید کند. چون اگر غیر از این بود، کمی درباره امید به زندگی در جامعه آسیب خورده از ناتوانی‌های متعدد از جمله اقتصادی صحبت می‌شد نه مرگ.
شاید تصور مدیران و برنامه‌سازان رسانه ملی این باشد که مردم مجبورند و حتماً نگاه می‌کنند؛ اما سال‌هاست که بنای چنین تفکری از میان رفته. حالا دیگر هیچ «باید»ی وجود ندارد و این حقیقتی است که برنامه‌سازان و مدیران سازمان صدا و سیما هنوز به آن نرسیده‌اند.
