قائم مقام وزیر صمت در گفت و گو با « ایران»:
تراز تجاری ایران بهبود یافت
مرجان اسلامی فر - خبرنگار/ با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، نگرانیهایی در میان فعالان اقتصادی درباره تشدید احتمالی تحریمها و افزایش چالشهای پیش روی تجارت و فعالان اقتصادی به وجود آمده است. تجربه سیاستهای سختگیرانه دوره قبلی ترامپ، باعث شده تا فعالان این حوزه نسبت به محدودیتهای بیشتر در تأمین مواد اولیه، صادرات کالا و مبادلات مالی ابراز نگرانی کنند. آنها معتقدند، فشارهای تحریمی میتواند موانع جدیدی برای کسبوکارها ایجاد کند و هزینههای تجارت را افزایش دهد. در این خصوص با محمدصادق مفتح، قائممقام وزیر صمت در امور بازرگانی گفتوگویی انجام دادیم که در ادامه میآید.
با توجه به نگرانی فعالان اقتصادی درخصوص احتمال افزایش تحریمها و چالشآفرینی در دوره جدید ترامپ، چه نظری دارید؟
یک اصل در حوزه تجارت وجود دارد و کمتر کسی به آن توجه میکند؛ بیشتر از اینکه خریدار نیازمند خرید یک کالا باشد، فروشنده نیازمند فروش کالا است. بنابراین یک نیاز دوطرفه است و شاید کشش از ناحیه فروشنده بیشتر از خریدار باشد، یعنی فروشنده بیشتر محتاج به فروش کالای خود است. اگر فروشنده کالای خود را نفروشد یا بازار خود را از دست دهد، آن کالا را چه کار خواهد کرد؟ موضوع عرضه و تقاضا در تمام کالاها، وجود دارد. بدین جهت اگر بازار بزرگی مانند ایران، از این فرمول خارج شود، به تولیدکننده صدمه وارد خواهد شد.
اولین مرتبه و سالی نیست که ترامپ رئیسجمهوری امریکا شده است؛ در آن ایام که ترامپ رئیسجمهوری امریکا بود چه اتفاقی افتاد؟ آیا کشور دچار قحطی شد؟ آیا کشور در تأمین کالا دچار مشکل شد؟ اصلاً اینگونه نیست و نباید عینک بدبینی داشت. همانطور که عرض کردم، بیشتر از اینکه ما مشتاق خرید کالاها باشیم و راههایی پیدا کنیم که تحریمها بیاثر شود، فروشندگان محتاج فروش کالاهایشان هستند و با ابتکار عمل تحریمها را دور میزنند. بنابراین تحریمها یک تجربه ناموفق است که قبلاً هم عمل شده است و اتفاق تازهای نخواهد افتاد. به طور یقین روند ورود کالاهای اساسی به کشور دچار اختلال نخواهد شد و مسیر موجود با رونق ادامه پیدا میکند. به هر ترتیب ما یکبار سختترین تحریمها را تجربه کردیم و هیچ مشکلی پیش نیامد و پیش هم نخواهد آمد، لذا به مردم اطمینان میدهم در صورت سختتر شدن تحریمها، فروشندگان کالا به ایران خودشان راههای فروش کالاهایشان را به ما پیشنهاد خواهند کرد. علاوه بر این، کالاهای خوراکی و مواد غذایی اصولاً شامل تحریم نمیشوند و این خود از فشارها میکاهد.
با وجود اطمینان از اینکه هیچ خللی در تأمین کالاهای اساسی و سایر کالاها به وجود نمیآید، در صورت ظهور مشکل، چگونه میتوان از آن عبور کرد؟
مدیران و تولیدکنندگان داخلی تجربه مدیریت شرایط بسیار دشوارتر از وضعیت کنونی را دارند. در سالهای گذشته، کشورمان شرایطی مانند جنگ تحمیلی، تحریمهای سنگینتر و کاهش شدید درآمد نفتی (نفت بشکهای 5 دلار بود) را پشت سر گذاشت و با وجود این مشکلات بهخوبی اداره شد. تجربه موفق این مدیران در شرایط سخت نشان میدهد که کشور در آینده نیز میتواند با تحریمها مقابله کند. زیرساختهای صنعتی و کشاورزی ما توانایی ادامه تولید و تأمین نیازهای داخلی را دارند و نگرانی جدی از این بابت وجود ندارد. آزمونی که مدیران کشور برای ماههای آینده خواهند داشت در قیاس با گذشته بسیار آسانتر است. سیاستگذاران و فعالان اقتصادی روزهای خیلی بدتری را طی کردند؛ روزهایی که مشکلات مالی و شرایط کشور بدتر و دشوارتر بود. بر این اساس کشورهایی که خواهان فروش کالا به ایران هستند، به دولتمردان خود فشار وارد میکنند که تحریمهای مغرضانه اعمال نشود. به استناد تجربه سالهای دشوار گذشته و رویهای که در تجارت وجود دارد، مشکلی پیش نخواهد آمد.
در تأمین کالاهای صنعتی و بهخصوص مواد اولیه تولید هم مشکلی پدیدار نخواهد شد؟
مسائل این حوزه هم مانند مسائل حوزه کالاهای اساسی خواهد بود. در سال 1397، کشور با شدیدترین تحریمها مواجه شد بهخصوص در حوزه خودرو؛ اما دیدیم که تولید خودرو ادامه یافت و اکنون شاهد عرضه محصولات جدید و بهبود تیراژ تولید هستیم. صنعت خودرو با آنکه تحریم شد، به هیچ عنوان زمینگیر نشد. این در حالی است که ترامپ طی آن زمان هم به دنبال تعطیلی شرکتهای خودروسازی بود. مدیران کشور از آزمونهای سخت با سربلندی عبور کردند. همچنین با وجود تمام شیطنتهایی که میشود اطمینان داریم تحریمهای احتمالی آتی سختتر از قبل نخواهد بود و حتماً مسیرهای جدیدی برای ادامه کار صنعت، تجارت و کشاورزی کشور وجود دارد و با توجه به تجربه سنوات گذشته، نگران آینده نیستم.
یکی دیگر از نگرانیهای فعالان اقتصادی این است که روند صادرات در دوره جدید ترامپ و مسائل اخیر سوریه، چالشهایی خواهد داشت، در این خصوص چه نظری دارید؟
بعید نیست که در سالجاری، میزان صادرات کالاهای غیرنفتی کشورمان در قیاس با سال گذشته افزایش پیدا کند. حتی پیشبینی این است که در برخی از کالاها شاهد افزایش صادرات داشته باشیم. به عنوان نمونه، کشور عراق درخواست خرید کالاهای ایرانی را دارد اما ما برای کنترل بازار داخلی و قیمت نمیتوانیم صادرات را افزایش دهیم. ما با کشور سوریه ارتباط اقتصادی زیادی نداشتیم. بر این اساس تغییراتی که در سوریه ایجاد شد به روابط تجاری ما با این کشور و همچنین تجارت کلی کشور اثری ندارد. به جهت بعد مسافت و شرایطی که این کشور داشت و بهخصوص اینکه طی 10 سال اخیر سوریه ثبات اقتصادی نداشت، فعالان اقتصادی تمایلی به همکاری با سوریه نداشتند. ایران مانند گذشته روابط تجاری و اقتصادی خود را با کشورهای همسایه چون عراق، ترکیه و غیره دارد. در حال حاضر به هیچ عنوان در مبادلات تجاری با این کشورها دچار التهاب نشدهایم و بازارهای خودمان را داریم.
همچنین ذکر این نکته قابل توجه است که تراز تجاری کشور در دولت چهاردهم (ابتدای شهریور تا نیمه دیماه ۱۴۰۳) با ۶۹ درصد و به میزان ۵.۵ میلیارد دلار بهبود یافت. صادرات غیرنفتی کشورمان در بازه زمانی مشابه سال قبل (اول شهریور تا ۱۵ دیماه ۱۴۰۲) به میزان ۱۸ میلیارد دلار و واردات ۲۶ میلیارد دلار بود. تحقق این دستاورد هم حکایت از بهبود و رونق مبادلات تجاری کشورمان دارد.