نبیه بری از عون ۳ امتیاز برای شیعیان گرفت
۲ ساعت طلایی برای خروج از بن‌بست
علیرضا حجتی
روزنامه نگار
انتخاب «جوزف عون» به ریاست جمهوری لبنان به 2 سال بن‌بست سیاسی در این کشور مدیترانه‌ای خاتمه داد تا فرمانده ارتش را با 99 رأی به عنوان چهاردهمین رئیس جمهوری لبنان پس از استقلال این کشور روانه کاخ «بعبدا» کند. بیروت روز پنجشنبه در حالی به یک صفحه شطرنج بین‌المللی تبدیل شد که کنشگران صحنه سیاسی لبنان در حال وزن‌کشی خود در سپهر سیاسی این کشور بودند و سعی در تثبیت جایگاه خود در آینده لبنان داشتند. ژنرال جوزف عون برای تصاحب ریاست جمهوری مسیر ساده‌ای طی نکرد. این نامزد مورد حمایت امریکا و عربستان در دور اول رأی‌گیری پارلمان نتوانست 86 رأی به دست آورد و آرای نمایندگان به این ترتیب توزیع شد: 71 رأی عون، 37 برگ سفید، 18 برگ ابطال شده (شامل 14 برگ که عبارت «قانون اساسی و حاکمیت» روی آن نوشته شده بود) و دو رأی هم به شبلی ملاط، وکیل بین‌المللی، استاد حقوق و کاندیدای سابق ریاست جمهوری لبنان رسید.
با توجه به این نتیجه، بری رأی‌گیری را به جلسه دوم موکول کرد که پس از دو ساعت برگزار شد. در این دو ساعت طلایی چه گذشت؟
نبیه بری وارد می‌شود!
از نگاه کارشناسان اتفاقات پنجشنبه بیش از هر چیزی به هنر سیاست ورزی نبیه بری رئیس پارلمان لبنان برمی‌گردد. این سیاستمدار کهنه‌کار لبنانی پس از شکست جوزف عون در دور اول، توانست انتخابات را وابسته به آرای حزب‌الله، جنبش امل و جریان آزاد مسیحی کند.
با شواهد موجود ۳۷ رأی سفید دور اول صندوق نشان دهنده بازی پیچیده نبیه بری و جریان آزاد مسیحی و شیعی در پارلمان بوده است. جریان آزاد مسیحی با ۱۸ کرسی و حزب‌الله با ۱۳ کرسی رأی سفید دادند و از این ابتکار برای رایزنی در 2 ساعت حدفاصل رأی‌گیری دور دوم حداکثر استفاده را کردند. بری که در لبنان به استاد دیپلماسی و معاملات معروف است، با این ابتکار توانست تکلیف نخست وزیر و برخی وزارتخانه‌های شیعی- مسیحی را تعیین کند. اکنون چند وزارتخانه در اختیار جنبش امل و حزب‌الله قرار دارد. به همین علت و طبق گزارش منابع لبنانی عون و جریان امریکایی- عربستانی حامی وی مجبور شدند برای اینکه این ژنرال ارتش رأی بیاورد، امتیازات خاصی به جنبش امل و حزب‌الله بدهند.
امتیازاتی که دوگانه شیعی گرفت
در همین رابطه النهار لبنان نزدیک به جریان «المستقبل» به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کرد مابین جلسه اول و دوم انتخاب رئیس جمهوری، ژنرال جوزف عون با حسن خلیل از جنبش امل و محمد رعد از فراکسیون «وفا به مقاومت» شاخه سیاسی حزب‌الله لبنان رایزنی کرد.
بر اساس این گزارش در این ملاقات روی سه شرط امل و حزب‌الله برای رأی دادن به عون توافق شد. اول رایزنی با گروه‌های شیعه برای انتخاب نخست وزیر آینده، دوم انتخاب وزیر دارایی شیعه و سوم رایزنی با مقاومت برای انتخاب فرمانده ارتش آینده و روند بازسازی لبنان. در همین حال محافل دیپلماتیک در گفت‌و‌گو با «النهار» فاش کردند که در این فاصله طرف فرانسوی به عنوان بازیگر سنتی لبنان هم با نبیه بری رئیس مجلس برای ادامه انتخاب عون تماس گرفته است.
طبق اطلاعات روزنامه «النهار» از منابع دیپلماتیک نزدیک به گروه «پنج‌گانه» (امریکا، فرانسه، عربستان سعودی، قطر و مصر) طرف فرانسوی با بری ارتباط برقرار کرد تا روند انتخاب عون را پیش ببرد. توافقاتی در موضوعات مورد نظر «دوگانه شیعی» (جنبش امل و حزب‌الله) حاصل شد تا پیش از جلسه، به نتیجه‌ای رضایت‌بخش برسند. این موضوعات شامل پاسخ به سؤالاتی درباره نخست‌وزیر آینده بود. قرار است این جایگاه به یک شخصیت شیعه سپرده شود، اما لزوماً فردی نزدیک به جنبش «امل» یا «حزب‌الله» نخواهد بود، به شرطی که مخالف آنها نباشد. ترجیح بر این است که فردی با شایستگی و تجربه در این زمینه انتخاب شود.
همچنین درباره جایگاه‌های عالی، از جمله فرماندهی ارتش، مشورت‌هایی صورت گرفت. بازسازی مناطق ویران‌شده از بحث‌های جریان شیعی با اعضای «پنج‌گانه» جدا بود. فرستاده فرانسوی، ژان ایو لودریان، نقش مهمی در این روند ایفا کرد، علاوه بر عربستان سعودی و قطر که تحت حمایت امریکا توانستند برخی موانع را برطرف کنند.
در میان لابی‌های فشرده‌ای که روز پنجشنبه در جریان بود، ژان ایو لودریان فرستاده ریاست جمهوری فرانسه در وقفه دو ساعته بین دور اول و دوم برای انتخاب رئیس جمهوری با تعدادی از دیپلمات‌ها در کافه معروف پائول در مرکز شهر بیروت دیده شد. لودریان وزیر خارجه سابق فرانسه همراه «اروه ماگرو» سفیر پاریس در نزدیکی پارلمان در میدان النجمه دیده شد. در سوی دیگر، پایگاه خبری اکسیوس به نقل از یک مقام امریکایی و یک منبع آگاه فاش کرد که دولت بایدن و تیم رئیس جمهوری منتخب دونالد ترامپ برای فشار بر انتخاب ژنرال جوزف عون به‌عنوان رئیس جمهوری جدید لبنان، از نزدیک هماهنگ شدند.
مقامات امریکایی گفتند که طی شش هفته گذشته، دولت بایدن و پادشاهی عربستان سعودی تلاش مشترکی را رهبری کردند تا اطمینان حاصل شود که رأی‌گیری 9 ژانویه در پارلمان لبنان به انتخاب رئیس جمهوری جدید خاتمه یابد، در حالی که فرانسه و قطر از این تلاش حمایت کردند.
در پشت صحنه چه خبر بود؟
به گفته منابع آگاه آمریکایی تلاش‌ها در این هفته زمانی که عاموس هوکشتاین، فرستاده رئیس جمهوری بایدن، که میانجی توافق آتش‌بس در لبنان بود، به منطقه سفر کرد، به اوج خود رسید.
در این رابطه هوکشتاین به طور خصوصی برای عون لابی کرد.
قبل از این سفر، هوکشتاین و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، با مایک والتز مشاور امنیت ملی ترامپ دیدار کردند و مواضع خود را هماهنگ کردند. علاوه بر این، یک مقام امریکایی اشاره کرد که هوکشتاین با استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه نیز در تماس بوده و او را از تحولات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری لبنان مطلع کرده است.
این مقام امریکایی خاطرنشان کرد که هوکشتاین در ریاض با شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی و شاهزاده یزید بن فرحان، فرستاده او در لبنان، برای هماهنگ کردن استراتژی آنها دیدار کرد.
اسرائیل از جنوب خارج می شود؟
اولین مأموریت عون پس از ریاست جمهوری اجرای کامل آتش‌بس از سوی اسرائیل است. وب سایت اسرائیلی «واللا» به نقل از مقامات ارشد امریکایی و اسرائیلی نوشت که انتخاب جوزف عون، رئیس جمهوری جدید لبنان، فشار بر اسرائیل را برای تکمیل خروج از جنوب لبنان تا پایان ژانویه از این کشور افزایش خواهد داد.
به نوشته این سایت عبری، دلیل این امر در حمایت گسترده‌ای است که عون از سوی ایالات متحده، کشورهای غربی و بسیاری از کشورهای عربی، بویژه عربستان سعودی برخوردار است. به تعویق انداختن خروج نیروهای ارتش اسرائیل از جنوب لبنان، برخلاف توافق آتش‌بس، «ممکن است به موقعیت عون در مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن وی آسیب برساند.»
«واللا» به نقل از مقامات بلندپایه اسرائیل گفت: «آنها امیدوارند که دولت ترامپ با حفظ نیروهای اسرائیلی در جنوب لبنان موافقت کند، در حالی که دولت بایدن بشدت با آن مخالف است.»
در مقابل، یک مقام بلندپایه در دولت بایدن که با این موضوع آشنا بوده و با مشاوران ترامپ در تماس نزدیک است، بر اساس آنچه این وب سایت گزارش داده است، گفت: «اسرائیلی‌ها بزودی پیام‌هایی را از سراسر جهان دریافت خواهند کرد مبنی بر اینکه باید با واقعیت کنار بیایند و شانسی برای ماندن آنها در لبنان وجود ندارد.»
برش
تبریک عراقچی به رئیس جمهوری و مردم لبنان
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران انتخاب «جوزف عون» رئیس جمهوری جدید لبنان را تبریک گفت. سید‌عباس عراقچی در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس به زبان عربی در این ارتباط نوشت: «ایران از لبنانی باثبات، امن و مستقل، موطن همه لبنانی‌ها و عاری از اشغال و تهدید خارجی حمایت می‌کند.»
این دیپلمات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: مانند گذشته، ما با هر دولتی که نماینده خواسته‌های مردم لبنان بوده، رفاه آنها را تضمین کند و از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی لبنان محافظت کند، همکاری خواهیم کرد.
