سعیده احسانی‌راد
روزنامه‌نگار

رویداد نمایشگاهی دوسالانه سرامیک هنری اینطور شروع شد؛ هنرمندانی که بعد از فراخوان آثارشان پذیرفته شد کارهای شان را به طبقه پایین مجموعه فرهنگی و هنری آسمان بردند و چند روز مانده به افتتاحیه در فضای خالی که هیچ شباهتی به نمایشگاه نداشت و  بعد ازنورپردازی و چیدمان به نمایشگاه بخش فراخوان دوسالانه ملی هنر سرامیک تبدیل شد و نادره رضایی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آن را افتتاح کرد.
دوسالانه‌ای با شعار بی‌کرانگی که تا 12 بهمن برپاست. 75 درصد آثار این نمایشگاه مربوط به هنرمندان زن است و افزایش 28 درصدی شرکت‌کنندگان در این دوسالانه نشان‌دهنده توجه و علاقه هنرمندان به این رشته از هنرهای تجسمی است. دوازدهمین دوسالانه ملی هنر سرامیک ایران، به همت انجمن هنرمندان سفالگر، با حمایت اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر برپا شد.

مجتبی قربانی شاه‌‌کوچکی، دبیر دوازدهمین دوسالانه ملی هنر سرامیک ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره این دوسالانه گفت: پروپوزال دوازدهمین دوسالانه سرامیک اسفند 1402 ارائه شد و اولین شورای سیاستگذاری آن در اردیبهشت ماه برگزار و فراخوان آن خرداد 1403 صورت گرفت. اولین بخش این دوسالانه کیوریتوریال بود که در فرهنگسرای نیاوران افتتاح شد و بخش اصلی این دوسالانه که رقابتی است در مجموعه فرهنگی و هنری آسمان آغاز به کار کرد.
وی در توضیح کیوریتوریال شدن (مدیریت شده) این دوسالانه گفت: بخش کیوریتوریال نوع جدیدی از نمایشگاه‌های تجسمی است که برای اولین‌بار به دوسالانه سرامیک اضافه شده است، نمایشگاه گردانی در 10 سال اخیر بسیار فراگیر شده است و نمایشگاه‌های مدیریت شده خیلی زیاد هستند چون در این فضا بخشی است که کمک می‌کند به هماهنگ کردن افراد از طریق کیوریت کردن که این امکان در بخش فراخوان نیست. در بخش فراخوان افراد با رویکردها و تکنیک‌های مختلف شرکت می‌کنند. قربانی از به کار‌گیری سه رویکرد متفاوت در بخش جانبی دو سالانه خبر داد و گفت: حدود ۵ سال اخیر تعداد زیادی از نمایشگاه‌های سرامیک به شکل کیوریتوریال برگزار شده بود و با توجه به تعداد زیاد کیوریتوریال‌ها ( نمایشگاه گردان ها) و قابلیت‌هایی که این نوع برگزاری دارد، در مشورت با دیگر اعضای هیأت مدیره تصمیم گرفتیم بخشی از دوسالانه دوازدهم سرامیک را به کیوریتوری تخصص بدهیم. بر همین اساس، سه تن از هنرمندان سرامیست هیربد همت آزاد، بیتا فیاضی و مجید فیاضی به عنوان کیوریتور چندین اثر از هنرمندان را کیوریت کردند. دبیر دوازدهمین دوسالانه درباره هنرمندانی که در بخش فراخوان شرکت کردند نیز گفت: هنرمندان این بخش جزو آدم‌های حرفه‌ای سرامیک هستند. طبق فراخوانی که خرداد منتشر شد 730 اثر از 525 نفر از طریق عکس داوری شد و در نهایت130 اثر به نمایشگاه راه یافت، آثار این بخش ساختارگرا، فرمی و تکنیک محور هستند.

وضعیت سرامیک نسبت به رشته‌های دیگر هنری

دبیر دوسالانه سرامیک درباره وضعیت هنرمندان تجسمی که در بخش سرامیک فعال هستند، گفت: سرامیک معاصر ایران وضعیت بسیار خوبی دارد. هنرمندان درآمد مناسبی از کار در کارگاه‌های آثار هنری و صنایع دستی دارند و از این راه امرارمعاش می‌کنند. سرامیک در دوران شکوفایی‌اش به سر می‌برد ، دانشجویان و کارآموزها استقبال زیادی برای آموزش این رشته هنری دارند و برگزاری دوسالانه‌ها تأثیرش از همه چیز بر سرامیک بیشتر است. دوسالانه‌ها اقبال عمومی دارند و هنرمندان این فضا را دوست دارند و آن را پیگیری می‌کنند.
قربانی معتقد است: وقتی دوسالانه پیش می‌آید هنرمندان با شور، نشاط و اشتیاق کنار هم قرار می‌گیرند. باهم بودن فضای آموزشی و پژوهشی و نمایشگاهی باعث می‌شود آثار دیده شوند، با  اینکه این دوسالانه توسط انجمن هنرمندان سفالگر برگزار شده است، از زمان روی کار آمدن خانم رضایی در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جاهای مختلف حمایت‌های ایشان را داشتیم. اگر خانم رضایی نبود چنین کیفیتی را در برگزاری نمایشگاه نمی‌دیدیم.

موضوعات بخش جانبی دوسالانه سرامیک

نمایشگاه فرهنگسرای نیاوران بخش کیوریتوریال این دوسالانه بوده و آثاری از ٧۶ سرامیست را به نمایش گذاشته است. هیربد همت آزاد کیوریتور «درامتداد آشوب» در دو سالانه سرامیک درباره این بخش گفت: در حدود چند ده هزار سال پیش بشر به یک انقلاب شناختی دست پیدا کرد، تفاوت انسان هوشمند با بقیه گونه‌های انسانی در نگاه و پرسش‌هایی بود که از هستی و چیستی جهان داشت، یکی از مصادیق این انقلاب شناختی زاویه نگاه انسان به پدیده‌ها و رابطه پدیده‌ها وعوامل ایجاد آنها بود. ما این تأثیرات و رویدادها را در زندگی‌مان تجربه کردیم. یک تغییر کوچک در یک متغیر رویداد بزرگی را رقم می‌زند که شاید زندگی ما را عوض کند. این تفسیر و مصداقی از تئوری به نام تئوری آشوب است که تئوری به بررسی پدیده‌هایی می‌پردازد که در متغیرهای اولیه نتایج بزرگی دارد. وی ادامه داد: بر این اساس، من از 16 هنرمند دعوت کردم تا برداشت‌های شخصی‌شان نه بازنمایی این تئوری، به تجسم تفسیری از رویدادی بپردازد که در زندگی خودش تأثیر گذاشته است و اثری را با این موضوع خلق کنند.

موج گِلی 9 تنی

بیتا فیاضی کیوریتور ( نمایشگاه گردان) مجموعه «آن موج» درباره بخشی که نمایشگاه گردان آن است، گفت: کار ما از دوم دی ماه که فضای فرهنگسرا آزاد بود شروع شد. دوشنبه کار تمام شد چون مواد ما گل‌تر بود، نایلون را برداشتیم تا اثر نمایش داده شود، برای ساخت این موج یک هفته با 60 نفر هنرمند کار کردیم.
این موج گلی را در حدی که توانایی و هزینه اجازه داد آرماتوربندی کردیم، 9 تن گل را روی آرماتورها کشیدیم، خود آرماتوربندی مبحث خیلی مهمی است چون اگر محکم ساخته نشود این حجم از گل را نمی‌توانست تحمل کند. چنین کارهایی چالش خودش را دارد ولی با همفکری افراد آن را رفع کردیم.

بخش سریر آتش

مجید ضیایی نمایشگاه گردان بخش «سریر آتش» گفت: برای ارج نهادن به جایگاه محمدمهدی انوشفر سفالگر معاصر ایران به ارائه مستنداتی از فعالیت هنری و زندگی ایشان پرداختم. در این بخش به واسطه تصاویر، اسناد آرشیوی و اشیای زیست شده، به سوی بازخوانی چهره هنرمندی رفته‌ایم که فعالیت‌های او درک تازه‌ای از روند هنر نوگرای ایران را به تصویر می‌کشد. بخش دوم، فرآیند بازسازی یکی از مجسمه‌های او -از مجموعه دیوارها مربوط به نمایشگاهی در دهه ۵۰ شمسی است- که در محوطه فرهنگسرا به روش «کوره - مجسمه» در حال انجام است. 8دهه از زندگی هنری استاد انوشفر را روی دیوار بردم مانند یک موزه اتفاقات و رویدادهایی که ایشان حضور داشتند،  به نمایش درآمده است.