فارن پالیسی رویدادهای محوری خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ را مورد تحلیل قرار داد
جنگ و صلح خاورمیانه
از میان تحولات متعدد نگرانکننده سراسر غرب آسیا در سالجاری، رویارویی نظامی مستقیم بین اسرائیل و ایران از همه برجستهتر است. این دو کشور سالهاست که در وضعیت «جنگ سایه» بهسر میبرند، اما تشدید تنشهای خطرناک آنها در سال 2024 - از ترورهای گستاخانه اسرائیل در دمشق، تهران و بیروت تا رگبار موشکی ایران در دو نوبت به سمت اسرائیل - بار دیگر توانایی موشکی رو به جلوی تهران را مطرح کرده است. با دوستی که حالا آماده بازگشت به کاخ سفید است، نخستوزیر اسرائیل ممکن است بیش از هر زمان دیگری نسبت به حمایت ایالات متحده احساس اطمینان کند.
ایران متحدان منطقهای خود را در جاهای دیگر نیز منعطف کرده است؛ در بیشتر سال 2024، حوثیهای یمن (انصارالله) کشتیهای غربی را که از طریق تنگه بابالمندب وارد دریای سرخ میشوند، زیر نظر دارند و این توان را دارند که ضربهای جدی به تجارت جهانی وارد کنند؛ زیرا کشتیهایی که معمولاً از آسیا به اروپا از طریق کانال سوئز سفر میکنند، به سمت جنوب در اطراف آفریقای جنوبی منحرف میشوند و این زمان و هزینههای زیادی را به سفر آنها اضافه میکنند. در ماه سپتامبر، پس از نزدیک به یکسال جنگ در غزه، اسرائیل جبهه دومی را علیه حزبالله در لبنان گشود که بهطور همزمان پیجرهایی را منفجر کرد که بسیاری از مبارزان و غیرنظامیان حزبالله را کشته و زخمی کرد. حملات هوایی و تهاجم زمینی بزودی نتیجهای را به دنبال خواهد داشت که دولت ایالات متحده ادعا میکرد که در تلاش برای جلوگیری از آن است: حمله به لبنان این نگرانی را ایجاد کرد که حزبالله ممکن است زرادخانه پیشرفته موشکهای هدایتشونده خود را علیه اسرائیل آزاد کند.
در همین حال، جنگ در غزه باوجود فشار افکار عمومی اسرائیل برای مبادله اسرا و اعلام تمایل واشنگتن برای آتشبس ادامه یافته است. برخی از منتقدان جو بایدن، رئیسجمهوری ایالات متحده و همچنین دهها هزار رأیدهنده عرب امریکایی در میشیگان، دولت او را مسئول جنگ جاری میدانند. آنها معتقدند که حمایت بیقید و شرط بایدن از اسرائیل، به نتانیاهو اجازه داد تا غزه و لبنان را درهم بکوبد و خطرات جنگ منطقهای را افزایش دهد.
سپس، در ماه دسامبر، یک درگیری به ظاهر منجمد دوباره داغ شد: در سوریه، حمله برقآسای شورشیان به رهبری هیأت تحریرالشام (HTS) منجر به پیشروی در محدوده وسیعی از خاک این کشور شد. براساس گزارشها، با چراغ سبز ترکیه، HTS (هیأت تحریرالشام) نیروهای دولتی را از حلب و سپس حماه بیرون راند و حامیان روسی دولت سوریه را وادار کرد تا برای مقابله با پیشروی شورشیان، هواپیماهایشان را به پرواز درآورند، اما در نهایت دولت اسد سقوط کرد.
در زیر چند مورد از رویدادهای محوری غرب آسیا در سال 2024 اجمالاً بازخوانی و بررسی میشوند:
1. چرا نیروی دریایی ایالات متحده و متحدانش نمیتوانند حوثیها را متوقف کنند؟
به نظر میرسید که نیروهای دریایی برتر جهان در تلاش هستند تا گروهی از شورشیان علیه نظم موجود را تحت سلطه خود درآورند، سؤالات دردناکی درمورد استفاده از توانمندی دریایی و مهارت نیروهای دریایی غربی وجود دارد که قرار است در هر رویارویی آینده با رقیب بزرگی مانند چین، بار سنگینی را به دوش بکشند.
وضعیت دریای سرخ همچنین نشان داده است که اروپا و بسیاری از کشورهای جهان، امنیت دریاهایی که «جهانی شدن» را ممکن میکنند، مسلم فرض کردهاند.
2. حمایت بیدریغ امریکا
از اسرائیل یک شکست است
اگرچه رؤسایجمهوری ایالات متحده اغلب به اسرائیل احترام میگذارند، بایدن در خودداری لجوجانهاش در استفاده از اهرم فشار یا اعمال هرگونه فشار معنیدار بر اسرائیل بینظیر بوده است؛ بایدن به اسرائیل مصونیت کامل از مجازات اعطا کرده است، حتی زمانی که تلآویو به شیوهای عمل کرد که ایالات متحده شدیداً با آن مخالف بود و این باعث شد کاخ سفید بهطور مداوم دیپلماسی آتشبس خود را تضعیف کند و در عینحال به نتانیاهو اجازه دهد جنگ را گسترش دهد.
این رویکرد نهتنها واشنگتن را در برابر انسانیت فلسطینیها و لبنانیها، بلکه نسبت به آسیبهای بلندمدت وارده به منطقه، منافع امریکا و حتی امنیت اسرائیل کور کرده است.»
3. ایران در حال حاضر هر دلیلی برای هستهای شدن دارد
تهران ممکن است بهدنبال بررسی رفتار اسرائیل از طریق ایجاد توازن مجدد در زمین بازی هستهای باشد، همانطور که پاکستان چند هفته پس از انجام دومین آزمایش هستهای هند در ماه مه 1998 انجام داد. حامیان هستهای شدن تهران استدلال کردهاند که کشور هزینههای بالای تبدیل شدن به یک کشور دارای سلاح هستهای را بدون دریافت مزایای داشتن بمب پرداخت کرده است.
زمان تأثیرگذاری بر تصمیمگیری تهران ممکن است رو به پایان باشد.
4. سوریه ضعیف به نفع ترکیه
و به ضرر ترامپ است
دوره خودداری بایدن از ماندن در قدرت دریچه سهلگیرانهتری به روی ترکیه باز کرد که در آن آنکارا بتواند وضعیتی را در میدان ایجاد کند که موقعیتش را در هرگونه مذاکره درباره آینده سوریه
تقویت کند. شورشیان دولت سوریه، اسد را با سرعت شگفتآوری سرنگون کردند و حامیان قدیمی روس او - که پایگاههای نظامی حیاتی در سواحل سوریه را حفظ میکنند - را در موقعیت دشواری قرار دادند، اما پیروزی آنها چالشی را برای دولت آینده ترامپ هم ایجاد میکند، زیرا مناطق قابلتوجهی که برای سالها در اختیار نیروهای کرد بود، تحت کنترل رهبران جدید سوریه قرار خواهد گرفت.
حملات ترکیه یا وابستگانش به مناطق تحتکنترل کردها در سوریه به این معنی است که نیروهای ایالات متحده یا مجبور به مقابله با نیروهای شورشی قویتر و تحتحمایت ترکیه خواهند شد، یا از سوریه خارج می شوند. ترامپ احتمالاً میان جناح انزواطلب و صداهای جنگطلبتر حزبش گیر میافتد.
منبع: Foreign Policy