نیلوفر منصوری
خبرنگار

در شب میلاد مسیح و چند هفته مانده به آغاز سال نو میلادی محله‌هایی که ارامنه در آنجا زندگی می‌کنند در کنار مراکز خرید رنگ و روی کریسمس به خود گرفته‌اند. هوای آلوده این روزهای تهران و سرمای خشک بدون برف و حتی گرانی محصولات تزئینی هم مانع از جنب و جوش  و حال و هوای کریسمس و سال نو میلادی در بعضی از خیابان‌های شهر نمی‌شود. خیابان میرزای شیرازی این شب‌ها رنگ کریسمس گرفته است. مغازه‌های این خیابان در طول سال از ابتدای پمپ‌بنزین تا مطهری، وسایل اسباب‌بازی می‌فروشند اما از آذر تا اواسط دی‌ماه وقتی در آن قدم می‌زنی، بوی قهوه، ‌انواع کاپ‌کیک و کوکی‌های زنجبیلی کریسمسی هوش از سر می‌برد. روشنایی چراغ‌های پرزرق و برق، درخت‌های کاج تزئین شده با‌ انواع گوی‌های رنگی، حیوانات فانتزی، شمع، عروسک‌های بابانوئل، ستاره‌های ریز و درشت و گوزن‌های تنومند سورتمه‌کش، حال و هوای این خیابان را پرنشاط کرده است.
خیلی از رهگذران از سر کنجکاوی قیمت کاج‌ها را می‌پرسند، پیرمردی که پشت پیشخوان ایستاده با بی‌حوصلگی جواب می‌دهد؛ هر کدام قیمت متفاوتی دارد و آن هم بستگی به تزئینات ‌درخت دارد. تا چشم کار می‌کند درختان کاج کنار هم در پیاده‌رو ردیف شده‌اند. بین آنها درخت طبیعی پیدا نمی‌شود، همه مصنوعی و قابلیت باز و بسته شدن دارند. با دقت که نگاه می‌کنی، متوجه خلاقیت تولیدکننده‌ها می‌شوی؛ الیاف گونی‌های پلاستیکی را با دقت و حوصله روی سیم‌های مفتولی سوار کرده‌اند. خریداران وارد مغازه می‌شوند و بدون مقدمه سراغ قفسه‌های شمع و گوی‌های رنگارنگ بلوری و ستاره‌ها می‌روند.

کریسمس در محلات تهران
«محله میرزای شیرازی تا 10 سال قبل هم محل زندگی ارامنه بود، اما اکنون بسیاری از ‌آنها مهاجرت کرده‌اند و می‌توان گفت تعداد کمی از آنها باقی مانده‌اند. خیلی از آنها به محله‌های جلفا یا مجیدیه رفته‌اند.» این را فروشنده یکی از مغازه‌ها می‌گوید و چند گوی شیشه‌ای رنگی را داخل جعبه قرار می‌دهد تا برای یکی از مشتری‌ها بفرستد. او ادامه می‌دهد:«همه نوع مشتری داریم از هموطنان مسیحی تا افرادی که شادی و رنگ را دوست دارند و بنا به سلیقه و نیاز از مغازه‌های این خیابان خرید می‌کنند. البته به دلیل نزدیکی سفارتخانه‌های روسیه و ارمنستان، اتباع این کشور هم برای خرید اینجا می‌آیند.»
«اینجا بازار اجناس چینی هم حسابی داغ است.» این را یکی دیگر از فروشنده‌ها می‌گوید و تأکید می‌کند قیمت اجناس به دلیل واردات و محاسبه آن به دلار نوسان دارد. مرد فروشنده در خصوص قیمت درخت‌های کریسمس می‌گوید:«قیمت‌ها با توجه به سایز درخت‌ها فرق می‌کند. درخت کاج با سایز 60 سانت از یک میلیون و 200 هزار تومان تا درخت سه متر از 70 تا 90 میلیون تومان قیمت دارند. تا چند سال پیش از درخت کاج طبیعی استفاده می‌کردیم، اما می‌گویند به دلایل محیط‌زیستی خرید و فروش‌ آن ممنوع شده و حالا کاج‌های چینی وارد بازار شده است و ما مجبوریم از درخت‌های کاج غیرواقعی برای جشن سال نو استفاده کنیم.»
 بابانوئل همراه گوزن سورتمه‌کش کنار کاج داخل ویترین خودنمایی می‌کنند. مرد مغازه‌دار از رنگ‌های سال و کلاسیک در ویترین استفاده کرده تا اجناس داخل آن بیشتر به چشم بیایند، می‌گوید:«خیلی از همکاران از ایده ما الگوبرداری کردند و به همین دلیل با قاطعیت می‌توانم بگویم ما در این زمینه حرفه‌ای کار می‌کنیم. پالت‌های رنگی کلاسیک کریسمس معمولاً به رنگ‌های قرمز توت‌فرنگی و سبز تیره جنگلی هستند، مثل گیاهان و گل‌های کریسمس. البته همه اینها با رنگ‌های متالیک، مانند طلایی یا نقره‌ای تکمیل می‌شوند و تضاد شیکی ایجاد می‌کنند. حلقه‌های گل و گارلندهای کریسمس با تزئینات و زینت‌های درخت کریسمس در رنگ‌های قرمز، سبز و طلایی نیز طرح نوستالژیک، جذاب و سنتی کریسمس را ایجاد می‌کنند.»

تنوع گوی و ستاره
مشتری‌های داخل مغازه نمی‌توانند درباره گوی‌های رنگی به نتیجه برسند و از فروشنده راهنمایی می‌گیرند. گوی‌ها، ستاره‌ها و ریسه‌ها هم قیمت‌های متنوعی دارند؛ وسایلی که از آنها برای تزئین درخت کاج استفاده می‌شود، اما جالب‌ترین هدیه شب کریسمس، لنگه جوراب بابانوئل است که از 200 هزار تومان شروع می‌شود. کلاه بابانوئل، آویزهای درختی و عروسک‌ها از آدم‌برفی تا گوزن‌های بزرگ و تنومند، هر کدام با برچسب قیمت در ویترین مغازه قرار گرفته‌اند. پسرک خردسالی با دست بزرگ‌ترین عروسک بابانوئل مغازه را نشان می‌دهد تا مادر آن را برایش بخرد. می‌گوید هر سال برایش بابانوئل کوچک می‌خرند و به همین دلیل هیچ وقت آرزوهایش برآورده نمی‌شود. این‌بار می‌خواهد با خرید بابانوئل بزرگ آرزویش که داشتن خواهر است برآورده شود. صدای موسیقی توجه همه را به آن طرف خیابان جلب می‎‌کند؛ جایی که نوازنده آکاردئون یکی از آهنگ‌های معروف شب کریسمس را می‌خواند و پسر جوانی که لباس بابانوئل به تن کرده است همراه با مردم با خواننده همخوانی می‌کنند. لحظه‌های به‌یادماندنی رقم می‌خورد و بازار عکس گرفتن با بابانوئل هم حسابی داغ است. زن، عصا‌زنان خودش را به خواننده می‌رساند و اسکناسی را داخل کلاه می‌اندازد؛ از ارامنه‌ محله جلفاست و برای خرید شب عید به اینجا آمده است. می‌گوید:«سال 2024 سال خوبی نبود. جنگ روسیه و اوکراین و جنگ غزه کام خیلی از مردم دنیا را تلخ کرد. باور کنید وقتی تصاویر مردم غزه و لبنان را می‌دیدم، از ته دل دعا می‌کردم تا قبل از پایان سال میلادی این جنگ متوقف شود. در شب میلاد مسیح دعا می‌کنم سال جدید سال آرامش برای همه مردم دنیا
باشد.»
شب سال نو با طعم گاتا
برخلاف مغازه‌ها، قنادی قدیمی و مشهور این خیابان پر از مشتری است. چند میز و صندلی در پیاده‌رو چیده شده و روی صندلی‌ها زنان و مردان و دختران و پسران جوانی که شیرینی سفارش داده‌اند با نوشیدنی گرم، سعی می‌کنند برای چند دقیقه سرما را فراموش کنند. شیرینی مخصوص و معروف سال نو ارامنه با نام «گاتا»، اینجا خیلی مشتری دارد؛ شیرینی‌ای که ترکیبی از لایه‌های خمیری ترد و خوشمزه است. چند مشتری نیز شکلات یا شیرینی‌هایی با مغزهای خمیری سفارش می‌دهند. از بیرون قنادی هم بوی دلچسب قهوه تازه و کیک معروف شکلاتی تمام خیابان را پر کرده است. مرد، فنجان قهوه را سر می‌کشد و با لبخند می‌گوید:«ما دو بار خرید عید انجام می‌دهیم؛ یک‌بار کریسمس و یک‌بار هم عید نوروز. به هر حال سال‌هاست در ایران زندگی می‌کنیم و نوروز جشن ملی همه اقوام ایرانی است و با توجه به اینکه مسیحی هستیم، هر سال شب میلاد حضرت مسیح کنار خانواده جشن می‌گیریم. البته آن‌قدر اجناس مخصوص کریسمس گران شده است که ترجیح دادیم فقط قهوه و گاتا بخوریم و به خانه برگردیم. چند سال قبل درخت کریسمس خریدم و هر سال همان درخت را با وسایلی که از قبل داریم تزئین می‌کنیم و در گوشه خانه قرار می‌دهیم. خیلی از مردم ایران با وجود اینکه مسیحی نیستند اما میلاد مسیح و کریسمس را به ما تبریک می‌گویند و در شادی‌ ما سهیم می‌شوند. آنها به ما محبت دارند.»
ترافیک شبانگاهی هر لحظه بیشتر می‌شود و خودروها آهسته و آرام حرکت می‌کنند، اما صدای بوق و موسیقی جشن درهم آمیخته و چهره‌های خندان در این سرما، به جذابیت این شب‌ها افزوده است. بنا بر رسوم مسیحیان، بچه‌ها صبح کریسمس که از خواب بیدار می‌شوند قبل از هر چیز سراغ درخت کریسمس می‌روند تا هدیه‌های سال نو را از زیر آن بردارند؛ هدیه‌هایی که بسیاری از آنها از مغازه‌های همین خیابان خریداری می‌شوند.