میترا جلیلی
دبیر گروه فناوری

 دولت سیزدهم نتوانست
 دولت چهاردهم موفق شد
واقعیت این است که با وجود موانع و چالش‌های بسیار، ماجرای فیلترینگ به ایستگاهی جدید رسیده و با عزم جدی دولت چهاردهم، سرانجام رفع محدودیت‌های فضای مجازی کلید خورد و در اولین گام، قرعه به نام «گوگل‌پلی» و «واتس‌اپ» افتاد.
رفع فیلتر گوگل‌پلی که با رای مثبت اکثریت اعضای شورای عالی فضای مجازی به سرانجام رسید و البته برخی تلاش می‌کنند آن را کم‌اهمیت جلوه دهند، موضوعی است که وزیر ارتباطات دولت سیزدهم از پس آن برنیامد. گواه این ادعا نیز مصاحبه کوتاه عیسی زارع‌پور در 19 مرداد 1403 است که اعتراف کرده از پس رفع فیلتر گوگل‌پلی برنیامده است. وی گفته بود: هرکاری کردیم، نشد یوتیوب و گوگل‌پلی را رفع فیلتر کنیم. دولت البته همچنان بر عهد خود با مردم استوار است و با وجود همه دشواری‌ها و چالش‌ها، قرار است در گام‌های بعدی طرح خود، محدودیت‌های سایر پلتفرم‌ها را نیز بردارد. رفع فیلتر این دو پلتفرم از آنجا اهمیت بیشتری دارد که تاکنون سابقه نداشته پلتفرمی‌برای مدتی طولانی فیلتر باشد و شاهد رفع فیلتر آن شویم و این گره تنها به دست دولت چهاردهم باز شده است که این، خود یک رکورد محسوب می‌شود. البته باید گفت تلگرام یک‌بار در دی ماه 96 بعد از ناآرامی‌ها فیلتر شد که این محدودیت تنها یک هفته طول کشید و رفع فیلتر شد، اما تاکنون شاهد رفع فیلتر پلتفرم‌هایی با محدودیت‌های طولانی نبوده‌ایم، به عنوان مثال تلگرام از 10 اردیبهشت سال 97 تاکنون مسدود است.

رفع فیلتر با همراهی شورای عالی فضای مجازی
به دنبال انتشار خبر رفع فیلتر «گوگل‌پلی» و «واتس‌اپ»، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: با همراهی خیلی خوب اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی فضای مجازی، دو سکوی گوگل پلی و واتساپ برای امکان دسترسی های بین المللی مردم رفع فیلتر شد.چیزی که در ادامه در دستور کار داریم، این است که جلسات کارشناسی را با نگاه تحلیلی و توجه به حمایت از ظرفیت‌های داخلی مورد توجه قرار دهیم.

گام بزرگ دولت وفاق ملی
 احمد معتمدی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت اصلاحات هم در این باره در گفت‌و‌گو با «ایران»، رفع این محدودیت‌ها را گامی‌بسیار مثبت دانست و گفت: این امر نشان از تحقق یکی از وعده‌های دولت وفاق ملی دارد.
وی افزود: با وجود اختلاف نظرهای زیاد در شورای عالی فضای مجازی، شخص رئیس‌ جمهوری، وزیر ارتباطات و وزرای دیگر در این مسیر تلاش بسیاری کردند و سرانجام با همکاری سران سه قوا، اولین گام در رفع فیلتر برداشته شد. البته مخالفان هم قصد ایجاد مزاحمت برای مردم ندارند و تنها جنبه‌های امنیتی و فرهنگی را از زاویه دیگری می‌بینند.
معتمدی با اشاره به تلاش‌های دولت برای متقاعد کردن مخالفان رفع فیلترینگ یادآور شد: ازآنجا که معمولاً در شورای عالی فضای مجازی، همه مسائل در یک جلسه یکی، دو ساعته حل نمی‌شود، پیش از جلسه، لابی‌های زیادی در قالب گزارش‌های توجیهی و صحبت با افراد، انجام شد تا نگرانی‌ها درباره فرهنگ و امنیت کشور در صورت رفع فیلترینگ، برطرف شود.به گفته وزیر ارتباطات دولت اصلاحات، ماجرای فیلترینگ آنقدر شور شده است که حتی برخی از اصولگرایان هم به این موضوع انتقاد دارند و معتقدند درحالی که بیش از 80 درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند، فیلترینگ بی‌معناست. بنابراین رفع این محدودیت‌ها کاملاً عقلانی است.
رفع فیلترینگ گام به گام
معتمدی یادآور شد: رفع فیلترینگ که طبق گفته وزیر ارتباطات، گام به گام انجام می‌شود، با تلاش دولت ادامه‌دار خواهد بود و معتقدم در گام‌های بعدی، محدودیت شبکه‌های پرطرفدار دیگر همچون تلگرام و یوتیوب هم برداشته خواهد شد. امیدوارم این اتفاق زودتر بیفتد تا دیگر مردم مجبور نباشند سراغ فیلترشکن‌ها و دور زدن شبکه بروند چرا که معتقدم این موضوع، امنیت کشور را به خطر می‌اندازد.

تنها راه حمایت انحصار نیست
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دو پلتفرم گوگل‌پلی و واتس‌اپ از شهریور1401 تاکنون فیلتر بوده است، اظهار کرد: از اول نباید موضوع فیلترینگ که به راحتی قابل رفع بود، به یک مسأله بزرگ کشوری تبدیل می‌شد. ولی در شرایط کنونی، باید از تلاش دولت و شخص رئیس ‌جمهوری برای پافشاری بر حق مردم و پا گذاشتن در مسیر رفع فیلترینگ، قدردانی کرد.
وی با غلط خواندن این تفکر که همه چیز باید داخلی باشد، گفت: این نگاه، هیچ رشدی برای پلتفرم‌های داخلی به دنبال ندارد.  من هم خواستار حمایت از پلتفرم‌های داخلی هستم ولی تنها راه حمایت، انحصار نیست. معتمدی افزود: اختصاص بودجه، تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز و ارائه بسته‌های تشویقی به کاربرانی که از پلتفرم‌های داخلی استفاده می‌کنند، راهکارهایی برای حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی است.

استقبال از رفع فیلتر گوگل‌پلی
سینا تفنگچی پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی با استقبال از رفع فیلتر گوگل‌پلی به عنوان یک بازار مرجع بین‌المللی برای دانلود اپلیکیشن‌ها و همچنین دریافت به روزرسانی توسط دستگاه‌های اندرویدی و همچنین واتس‌اپ، گفت: این یک گام مثبت در مسیر رفع فیلترینگ است و امیدوارم در آینده‌ای نزدیک شاهد رفع فیلتر دیگر پلتفرم‌های مسدود شده نیز باشیم.
به اعتقاد وی، فیلتر گوگل‌پلی هیچ کمکی به بازارهای داخلی نکرده و ازسوی دیگر مدیران شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز همگی در رسانه‌ها اذعان داشته‌اند که هرقدر فیلترینگ ادامه دار شود، آنها بیشتر متضرر خواهند شد. بنابراین صحبت‌هایی مبنی بر اینکه بخشی از فیلترینگ برای حمایت از پلتفرم‌های داخلی بوده، موضوعی کاملاً مردود است.
این پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی یادآورشد: شاید بخشی از اپ‌های ارائه شده در گوگل‌پلی نامناسب باشد یا مشکلاتی داشته باشد اما این موارد با استفاده از سیستم گزارش دهی، بسادگی قابل حل شدن است. در صورت مشاهده چنین اپ‌هایی، کاربران می‌توانند موضوع را گزارش دهند تا مسأله حل شود. تفنگچی افزود: در نمونه‌های داخلی هم وضعیت گل و بلبل نیست و گاه مواردی دیده می‌شود که می‌توان آنها را گزارش داد.
از نگاه این فعال حوزه هوش مصنوعی، با رفع فیلتر گوگل‌پلی، عملاً از چالش‌های بسیاری که کاربران با آن مواجه بودند جلوگیری می‌شود. به گفته تفنگچی، در شرایط فیلترینگ، نه تنها دسترسی به این بازار معتبر بین‌المللی امکانپذیر نبود، بلکه شبکه‌های اجتماعی داخلی هم رشد نکردند. در صورتی که با رفع فیلتر گوگل‌پلی، پلتفرم‌های داخلی می‌توانند در این بستر بین‌المللی حضور یابند و رشد کنند. حضور پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های داخلی در بازاری مانند گوگل‌پلی، می‌تواند منجر به جذب مخاطب بین‌المللی هم شود که یک اتفاق خوب در دولت چهاردهم محسوب می‌شود.

به روزرسانی یک واقعیت انکارناپذیر
وی افزود: یکی دیگر از دلایلی که رفع گوگل‌پلی برای کاربران اهمیت زیادی دارد، این است که ازین پس می‌توانند دیوایس‌های خود را بدون نیاز به اتصال به وی پی ان، آپدیت و به روزرسانی کنند. ازآنجا که اپل، خودش هم ما را فیلتر و تحریم کرده، بنابراین تمایل مردم به اندروید بسیار بیشتر است و عمده کاربران ایرانی از این سیستم عامل استفاده می‌کنند. به گفته این پژوهشگر هوش مصنوعی، به روزرسانی اپلیکیشن‌های تخصصی این دستگاه‌های اندرویدی را الزاماً نمی‌توانید در بازارهای داخلی ازجمله کافه بازار یا مایکت پیدا کنید و با رفع فیلتر گوگل‌پلی، یکی از دغدغه‌های کاربران در این زمینه، برطرف شد.
تفنگچی افزود: اهمیت به روزرسانی، تنها منحصر به گوشی‌ها نیست وهمه دستگاه‌های هوشمند متصل به سیستم عامل اندروید، نیازمند این آپدیت‌ها هستند. با اتصال بدون فیلتر به گوگل‌پلی، کاربران می‌توانند آپدیت‌های جدید را برای تلویزیون‌های هوشمند، یخچال‌های هوشمند و... به راحتی دریافت کنند. وی با اشاره به اینکه یکی از گام‌های اساسی برای بهبود کیفیت اینترنت، رفع فیلتر به طور کامل است، یادآورشد: فیلترینگ با ایجاد محدودیت‌های مختلف، باعث کاهش کیفیت اینترنت شده است.

تعامل بین المللی تجار با واتس اپ
این فعال هوش مصنوعی همچنین از رفع فیلتر واتس‌اپ نیزاستقبال کرد و افزود:این رفع فیلتر می‌تواند به تجار و بازرگانان کمک شایان توجهی کند چراکه بسیاری از آنها از قابلیت صوتی این شبکه اجتماعی برای تعامل جهانی و بین‌المللی خود بهره می‌گرفتند. به هرحال وجود 2.8میلیارد کاربر واتس‌اپ، قابلیتی بسیار بالا برای کسب و کارها محسوب می‌شود و رفع فیلتر آن می‌تواند تا حد زیادی کارگشا باشد.