اقتصاد، ابزار چانه زنی امریکا در معادلات شام

تحریم های سوریه برداشته می شود؟

 اگرچه فروپاشی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه به طرز غیرمترقبه‌ای سریع بود، اما به نظر می رسد از این سو، بازسازی اقتصاد ویران‌شده‌ به‌جا مانده، به‌طور دردناکی کند خواهد بود. پس از نزدیک به 14 سال جنگ داخلی شدید، بیشتر چاه‌های نفت و گاز، جاده‌ها، شبکه‌های برق، زمین‌های کشاورزی و زیرساخت‌های سوریه ویران شده‌اند و 90 درصد مردم در فقر به سر می‌برند. ارزش پوند سوریه بشدت کاهش یافته است و ذخایر ارز خارجی بانک مرکزی - که برای خرید اقلام ضروری مانند غذا، سوخت و قطعات یدکی لازم است - تقریباً تمام شده است.
قبل از جنگ، نفت دو سوم صادرات سوریه و کشاورزی تقریباً یک چهارم فعالیت اقتصادی سوریه را تشکیل می‌داد. سمیر عیتا، اقتصاددان سوری و رئیس حلقه اقتصاددانان عرب، گفت: «کل سیستم اقتصادی در سوریه کار نمی‌کند.»
احمد الشرع (ابومحمد الجولانی)، رهبر ائتلاف معارضان که قدرت را در سوریه به دست گرفته است، وظیفه دشواری برای متحد کردن گروه‌های شورشی، تشکیل مجدد دولت، برقراری دوباره حاکمیت قانون، تأمین امنیت و مدیریت خدمات ضروری مانند توزیع منابع دارد.
با این حال، توافق گسترده‌ای وجود دارد که یکی از مهم‌ترین گام‌ها در بازسازی اقتصاد سوریه توسط ایالات متحده انجام می‌شود: برداشتن لایه‌های تنبیهی تحریم‌ها که عملاً سوریه را از روند تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی خارج کرده است.
محدودیت‌های ایالات متحده در سال 2019 بر جریان‌های مالی سوریه اعمال شد تا نظام اسد را مجازات کند. اکنون آنها جریان مبادلات مالی سوریه را که بشدت برای بازسازی و توسعه اقتصادی به آن نیاز است، قطع می‌کنند. خانواده‌ها و سازمان‌های امدادی نمی‌توانند کمک ارسال کنند، پناهندگان نمی‌توانند پول را از حساب‌های بانک‌های غربی برای سرمایه‌گذاری در کسب و کارها انتقال دهند. صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نیز نمی‌توانند کمکی ارائه کنند.
پایان دادن به همه محدودیت‌های مالی همچنین به معنای حذف قید «تروریستی» است که توسط ایالات متحده و سازمان ملل برای ابومحمد الجولانی (احمد الشرع) و گروه تحریر الشام، قرار داده شده است. واشنگتن و متحدانش مطمئناً این چشم‌انداز را به عنوان یک ابزار چانه زنی ارائه خواهند کرد. اما در نهایت، اگر به احمد الشرع (جولانی)، که برای ارتباط سابق خود با القاعده در معرض بازداشت قرار دارد و گروهش برچسب تروریستی زده شود، نمی‌تواند به طور مؤثر به عنوان رئیس دولت عمل کند.
این هفته، گیر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، گفت که رهبران شورشیان «بیانیه‌های اطمینان‌بخش» درباره تشکیل دولت فراگیر صادر کرده‌اند.
واشنگتن کارت‌های اقتصادی دیگری هم برای بازی دارد. مرکز تولید نفت و چاه‌های فعال باقی‌مانده در شمال شرق سوریه، جزو قلمرو تحت کنترل شبه‌نظامیان کرد تحت حمایت ایالات متحده است.
جاشوا لندیس، یکی از مدیران مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما، گفت که نفت قبلاً حدود نیمی از درآمد کشور را تأمین می‌کرد. او گفت که این مزارع متعلق به دولت دمشق است و باید به کنترل آن بازگردانده شود.
احیای تولید نفت و گاز آسان نخواهد بود. سوریه قبل از جنگ 383 هزار بشکه در روز تولید می‌کرد. طبق گزارش بانک جهانی، اکنون کمتر از 90000 بشکه تولید می‌کند. تأسیسات و خطوط لوله، از جمله آنهایی که انرژی را به عراق، اردن و مصر می‌رساند، تخریب شده یا آسیب دیده‌اند. این کشور بیشتر از صادراتش نفت وارد کرده است.
دیوید گلدوین، یکی از مقامات ارشد انرژی در دولت اوباما، گفت که دولت سوریه باید به وضوح ثابت کند که مالکیت و توان فروش درست آن منابع را دارد. سپس باید بتواند امنیت را تضمین کند تا بتوان زیرساخت‌ها را تعمیر و راه‌اندازی کرد.
وی گفت: چالش دیگر جذب شرکت‌ها یا اپراتورهای خارجی است که منابع و دانش لازم برای بازسازی را دارند.
امنیت نه تنها برای تولید نفت و گاز، بلکه برای بازگشت بسیاری از هشت میلیون پناهنده‌ای که از جنگ گریخته‌اند نیز ضروری است. جذب افراد دارای تحصیلات، مهارت و منابع برای بازگشت و احیای سوریه بسیار مهم است.
دکتر لندیس در دانشگاه اوکلاهاما گفت: «سوری‌هایی که پول دارند، مهم هستند، اما اگر  فضای امن و حاکمیت قانون نباشد، بسیاری از آنها برنخواهند گشت.»
همسایگان سوریه نیز علاقه زیادی به بازگشت آوارگان و بازسازی دارند. ترکیه که با سوریه مرز مشترک دارد و بیش از سه میلیون پناهنده را در خود جای داده است، بهترین موقعیت و بیشترین نفوذ را دارد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه که از شورشیان همپیمان جولانی حمایت مالی می‌کرد، به دنبال گسترش نفوذ خود در آنجاست. هنری بارکی، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه لیهای، گفت: او همچنین روابط نزدیکی با صنعت ساخت‌وساز ترکیه دارد و احتمالاً برای قراردادهای بازسازی و ارائه کمک به بازسازی تلاش خواهد کرد. پس از پایان دولت اسد، سهام شرکت‌های ساختمانی، سیمان و فولاد ترکیه افزایش یافت.
در حال حاضر، آینده اقتصادی سوریه به توانایی دولت دمشق برای تثبیت کنترل و تثبیت مشروعیت خود بستگی دارد و این نه تنها به رضایت جمعیت متنوع سوری، بلکه به رضایت بازیگران خارجی نیز وابسته است.
منبع: The New York Times
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و ششصد و سی و چهار
 - شماره هشت هزار و ششصد و سی و چهار - ۰۲ دی ۱۴۰۳