جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی افتتاح شد
سلام «مبارک» به تهران
یک عده بیتوجه به سرما روی صندلیهای چیده شده جلوی جایگاه در گذر گردشگری پارک آب و آتش نشستهاند، عدهای دیگر برای فرار از سوز و تندی سرما دور بشکههای پر ازآ تش که لولههای بخاری بالای آن نصب شده ایستادهاند و عدهای هم به گرمای چای و زغالهای سرخ داخل استنبلیها پناه بردهاند. پیر مردی با یک کوله پر از عروسک در وسط صحنه با هیجان و شادی و حرفهای عجیب و غریب مثل این جمله که :«دستهایتان را شکل یو بالا ببرید و جیغدونی تون را خالی کنید تا پیر نشید و جوان بمانید» بچهها را تشویق میکند تا با جیغهای رنگارنگ و کودکانه شروع بیستمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران را اعلام عمومی کنند. بیستمین جشنواره بینالمللی نمایش عروسکی تهران-مبارک با شعار رؤیای سفید دوستی و با متفاوتترین نورافشانی موزیکال عروسکی دیروز آغاز به کار کرد و تا دوم دی ماه ادامه دارد، اجراهای فضای باز جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک از ساعت 16 در فضای باز پارک آب و آتش تا ساعت 18:30 صورت میگیرد.
سعیده احسانیراد
روزنامهنگار
تئاتر عروسکی هنری مرکب
بهرام شاه محمد لو، کارگردان و بازیگر در افتتاحیه بیستمین جشنواره بینالمللی نمایش عروسکی تهران-مبارک در گفتوگو با «ایران» برگزاری چنین جشنوارهای را در آشنایی مردم با تئاتر عروسکی بسیار تأثیرگذار و مثبت دانست و گفت: تئاتر عروسکی در زمره هنرهای مرکب است و مجموعه هنرهایی مثل تئاتر را در دلش دارد به اضافه رگهایی از تصور و تخیل.
وی ادامه داد: این نوع تئاتر به دلیل وسعت نظری که در ساختارش ایجاد میشود واز نظر شخصیت پردازی نگاه نامحدود به موضوع و مسأله دارد نهایتاً به نمایشنامه عروسکی منجر میشود، تخیل در نمایش عروسکی وسیع، غنی و گسترده است زیرا در نمایش عروسکی دست کارگردان وبازیگر باز است تا هرشیءای در اطراف ما هویت پیداکند و زنده شده و تبدیل به شخصیت و کاراکترشود، نه تیپ.
شاه محمدلو نکته مهم در تئاتر عروسکی را در بحث آموزش درست، به روز و کارگاهی دانست و افزود: دانشجویان تئاتر در دانشگاه یک بخش معلومات کسب میکنند و تجربه به دست میآورند ولی در فضاهای کارگاهی و عملی با جنبههای مختلف نمایش عروسکی آشنا میشوند، چون مخاطب تئاتر عروسکی بچهها هستند و آنها ذاتاً تخیل پرورند و خلاقیتشان به سمت ساختار رؤیایی، ایجاد تصورات و به عمل کشاندن آنچه در ذهن و فکرشان است کمک میکند.
جای خالی بزرگسالان در تئاتر عروسکی
وی اضافه کرد:هنرمندانی که در فضای عروسکی کار میکنند چه به عنوان کارگردان، عروسک گردان و بازی دهنده عروسکی بیواسطه و با خیال باز میتوانند وارد هر عرصهای بشوند تا یک کار عروسکی شکل بگیرد و هر چیزی را تبدیل به واقعیت بیرونی میکنند، من واقعاً محدودیتی نمیبینم. خیال هنرمند گسترده میشود و تصور و خیال را تبدیل به عینیتهای فیزیکی در قالب عروسکها و تکنیکهای مختلفی میکنند که میتواند در زندگی بچهها، نوجوانان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. متأسفانه جایگاه بزرگسالان در تئاتر عروسکی خیلی خالی است. برای رفع این نقیصه نیاز به فعالیتهای کارگاهی و ورک شاپی به کمک مربیان و اساتید مجرب است.
شاه محمدلو در پاسخ به این سؤال که چه اتفاقی افتاده که تئاتر عروسکی برای بزرگسالان جایگاهی ندارد گفت: اشتباه همه این است که فکر میکنند تئاتر عروسکی فقط برای بچه هاست. این ذهنیت اشتباه برای این است که دخترها در کودکی با عروسک و پسرها با نمادهای عروسکی مثل ماشین و ابزار بازی میکنند. نکته بعد این است که بچهها تخیل باز و گستردهای دارند که در نمایش عروسکی این گستردگی تخیل وجود دارد و برای بچهها جذاب است. بزرگترها هم تخیل دارند و تخیلاتشان را از دست ندادهاند فقط باید آنها را دوبارهسازی کنیم و به تخیلاتشان تلنگر بزنیم .
این بازیگر و کارگردان یادآور شد: چون با تئاتر عروسکی هرشیء وعنصری در طبیعت وارد خیال شده و عینیت مییابد و قابل کارایی میشود پس با تئاتر عروسکی میتوانیم روابط انسانی را هم بسازیم به مسائل عاطفی وارد شویم.
تأمین بودجه نمایشهای عروسکی برای بهتر دیده شدن
رضا فیاضی، بازیگر نیز به نگاه مسئولان روی بودجه نمایشهای عروسکی تأکید کرد و گفت: مشکل هنرمندان نمایش عروسکی مسائل بودجهای و تأمین این موضوع است. بسیاری از کارهای عروسکی به دلیل مسائل بودجهای متوقف میشود، به نظرمن باید نگاه مسئولان نسبت به این امر تغییر کند تا بودجه خوبی به این موضوع تخصیص داده شود.
فیاضی درباره تجربیاتش در تئاتر عروسکی گفت: پس از آمدن به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، با مرضیه برومند و رضا بابک آشنا شدم و از همان سالها شروع به همکاری با آنها کردم.آن زمان شروع علاقهمندی من و کار در دنیای خیال و رؤیا بود تا زندگی را کشف کنم. اما ادعا میکنم که شاید یکی از اولینها برای تئاتر عروسکی بعد از انقلاب با نمایش خورشید، زیتون، دریا، نمایش عصای کارگشا در کانون پرورش فکری در من تأثیر زیادی گذاشت.
وی با اشاره به کارگردانی و نویسندگی کارهای عروسکی افزود: سریال عروسکی زاقچه کنجکاو در سال ۶۰ اولین نمایش عروسکی بود که موسیقیهای درخشانی از سوی آقای بیژن کامکار در آن ساخته شد، سالیان سال با آقای قریبپور در کانون پرورش فکری همکاری داشتم، که این تجربه و علاقه بنده را در این حوزه نشان میدهد.
لوبیای سحرآمیز را خیلی دوست داشتم
وی در جواب این سؤال، که به کدام کار عروسکی بیشتر علاقهمند است، گفت: یکی از کارها «یک، دو، سه همه باهم»، اثر خانم برومند بود. کار بعدی لوبیای سحرآمیز اثر آقای اردشیر کشاورزی است که نمایش خیلی زیبایی بود. عمده کارهای آقای بهروز قریبپور نیز از جمله کارهای خوب است.
این بازیگر در ادامه صحبتهای خود اضافه کرد: نمایشهایی که اجرا میشوند باید به جشنوارهای همچون تهران-مبارک تبدیل شوند و بخوبی اجرا شوند تا تداوم پیدا کنند.
بی مهری به شخصیتهای عروسکی بعد از دهه 60
امیر سلطان احمدی، دبیر جشنواره تئاتر عروسکی تهران - مبارک در گفتوگو با «ایران» درباره خلق نشدن شخصیتهای ماندگارعروسکی مثل هادی و هدی، کلاه قرمزی وزی زی گولو گفت: ما توانستیم کاراکترهای خیلی جذابی در عرصه تئاتر عروسکی خلق کنیم اما آنها در دنیایی که پر از محتواهای رنگارنگ است گم شدند. در دهه 60 و 70 شبکههای تلویزیونی محدود بود و هر تولیدی اتفاق میافتاد همه میدیدند و به آن علاقه و انس پیدا میکردند.
سلطان احمدی ادامه داد: الان به جرأت میگویم نسلهای بعد از دهه 60 کاراکترهای جذابی خلق کردند که به دلایل مختلف در این حجم از برنامهها گم شد. آنها امکانات خوبی مثل ساعت پخش خوب نداشتند و اینکه شخصیتهای عروسکیشان با وجود قوام پیدا کردن فرصت ادامه یافتن نداشتند ومدیران ازآنها حمایت نکردند.
دبیر جشنواره تئاتر عروسکی تهران - مبارک با بیان اینکه تصور غلطی وجود دارد که کار عروسکگردانی جمع و جور و ارزان است در حالی که باید برای آن هزینه مالی و زمانی کرد تا به یک کیفیت خوب برسد. هر زمان که این حرف مطرح میشود دلم خون میشود واقعاً چه کاراکترهای جذابی خلق شدند اما زیر سایه کاراکترهای جذاب دهه 60 قرار گرفتند و دیده نشدند.
قدمت بالای نمایش عروسکی در ایران
وی درباره رقابت کارهای عروسکی ایرانی با کشورهای دیگر گفت: نمایش عروسکی در ایران واقعاً هم قدمت بالایی دارد و پرشور است، منصفانه بگویم ما در بین کشورهای خاورمیانه با قدرت رتبه اول را در تولیدات عروسکی داریم از لحاظ کمیت و کیفیت حتی امکان رقابت با تولیدات جهانی را داریم به شرط آنکه کار به کاردان سپرده شود و زمان و بودجه کافی در اختیار قرار گیرد.
سلطان احمدی دبیر این رویداد با بیان اینکه این جشنواره اولین جشنواره بینالمللی ایران است اظهار کرد: جشنواره بینالمللی تئاتر تهران - مبارک اولین جشنواره بینالمللی است که سال 68 قبل از جشنواره فجر، بینالمللی شده است. الان بیستمین دوره این جشنواره عروسکی است. بزرگان زیادی قبل از ما زحمت برگزاری این جشنواره را کشیدند و آن را به عنوان یک میراث ارزشمند برای ما باقی گذاشتند. ما هم تلاش میکنیم به نحو احسن از آن مراقبت کنیم.
دبیر جشنواره درباره حضور کشورهای خارجی در این رویداد گفت: دو گروه از ایتالیا در حال آمدن به ایران بودند. ولی چون کارشان کیفیت نداشت سفر آنها منتفی شد. در بیستمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک 4 اثر بینالمللی روی صحنه میرود که دو اثر از روسیه یکی از قرقیزستان و دیگری از فرانسه است.
لازم به ذکر است در بیستمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران - مبارک 13 گروه در بخش بزرگسال و نوجوان صحنهای، 17 نمایش صحنهای ویژه خردسال و کودک و 13 نمایش اجرای خیابانی به رقابت میپردازند و اجراها در مجموعه تئاتر شهر، مولوی، تالار هنر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انجام میشود. اجرای ویژه این جشنواره که غیر رقابتی بوده است اپرای مولوی است که در تالار فردوسی بنیاد فرهنگی هنری رودکی اجرا میشود.
بــــرش
پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
جهان عروسکها مرز ندارد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی آغاز بیستمین جشنواره بینالمللی نمایش عروسکی تهران-مبارک را تبریک گفت.
سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارسال پیامی به مراسم افتتاحیه جشنواره بیستم، آغاز این جشنواره بینالمللی را تبریک گفت. متن پیام وزیر به قرار زیر است: عروسکها جهان بیمرزی دارند. هنوز بعد از هزاران سال که عروسکهای سفالی و چوبی با هنر دست مردمان باستان، ابزاری برای نیایش و نمایش و بیان اندیشههای آنان بود، هنوز هم عروسکها روایتگر انسان دردمند و هنرمندند. عروسک و نمایش عروسکی حیطهای کهن و فراگیر در ارتباط انسان با اشیاست و با جامعه و باورها و آرزوهای انسان نیز همزاد است. عروسکها معمولاً متأثر از شرایط اجتماعی و فرهنگی ساخته میشوند و این به معنای بازتولید اندیشههای اصیل انسان است. امروز نیز در همه دنیا، عروسکهای گاه ساده، میتوانند دنیایی پر از رمز و راز و شگفتی و شادی و نشاط را در عین اندیشهورزی در نمایشهای عروسکی به بیننده منتقل کنند. عروسکهای به ظاهر بیجانِ نمایشها، چنان در دستان عروسکگردانها جان میگیرند که با کودک و بزرگسال ارتباطی عمیق برقرار میکنند و امکانی تازه و گسترده را در نقد و گفتوگوی اجتماعی فراهم میآورند. نمایش عروسکی سابقهای دیرین در جهان و ایران دارد، نمایش عروسکی امکان گسترده گفتوگو و نقد درباره مفاهیم و پدیدههای متعدد و مختلف است.
زبان و بیان نمایش عروسکی، غم و شادی، امید و حسرت، اشک و لبخند، خاطره و رؤیای انسانها است. نمایش عروسکی ایران با سابقهای دیرین و درخشان بر نمایش عروسکی دیگر کشورها تأثیر گذاشته و از آنها نیز تأثیر گرفته و اوج و فرودهایی را از سر گذرانده است. جشنواره بینالمللی نمایش عروسکی تهران-مبارک، رویدادی است که ارتباط و تعاملهای گوناگون را به نمایش میگذارد. عروسکها با هر خاستگاه و زمینه اجتماعی و فرهنگی و با هر زبان و بیان، بستر گفتوگو درباره آسمان آبی کودکان جهان است. جشنواره تئاتر عروسکی تهران که با نام با مسمای مبارک، بیستمین دوره خود را میگذراند، از مهمترین جشنوارههای تئاتری است که هیچ محدوده سنی نمیشناسد و برای همه مردم جذابیت دارد.
به همین دلیل فرصتی مغتنم برای هنرمندان است تا اندیشههای ناب را در دل داستانهای خود بپرورانند و به مخاطب ارائه دهند و فضای گفتوگویی هنرمندانه را با جامعه طراحی کنند. این جشنواره اکنون به بلوغ رسیده و با گروههای نمایشی و برنامهها و بخشهای متنوعی که دارد میتواند امیدآفرینی و نشاط را در جامعه تسری بخشد. از تلاش راهآشنایان تجربهمند و جوانان خوشآتیه این عرصه، همکارانم و همچنین دبیرخانه بیستمین جشنواره تئاتر عروسکی سپاسگزارم و برای همه آنان آرزوی توفیق دارم و همچنین به تمامی مردم عزیزی که تماشاگر نمایشهای عروسکی هستند، خوشآمد میگویم.