شیما جهان بخش
خبرنگار

بیش از یک میلیون و 600 هزار معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند که حدود 60 هزار نفر از آنان در استان گلستان زندگی می‌کنند. بر اساس این آمار نرخ رشد معلولیت در این استان 2.6 درصد بوده در حالی که این رقم در کشور تنها 1.7 درصد است. به زبان ساده‌تر رشد معلولیت در آنجا ۵۰ درصد بیشتر از متوسط نرخ رشد معلولیت در کشور است. البته به گفته مسئولین گلستانی آب و هوای خوب این استان در کنار تردد‌های زیاد برای آنها دردسر ساز بود و باعث شده میانگین رشد مهاجرت معلولیت در این استان فاصله زیادی با دیگر استان‌ها داشته باشد. هر چند آنها در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند با ایجاد مراکز مشاوره، انجام رایگان آزمایش‌های ژنتیک و غربالگری در دوران بارداری و سنین کودکی، شیب شیوع معلولیت در استان را کند کنند اما باوجود این اقدامات هنوز هم گلستان از جمله استان‌هایی است که بیشترین چالش را در این حوزه دارد.

وراثت، تصادفات و مهاجرت
 شیوع معلولیت در گلستان آنقدر تلخ و نگران‌کننده است که «علیرضا طاهری‌زاده» مدیرکل بهزیستی این استان در گفت‌و‌گو با «ایران» از وجود روستاهایی که بیش از نیمی از جمعیت آنها دارای معلولیت هستند خبر داد و اظهار کرد: رشد معلولیت در گلستان ۵۰ درصد بیشتر از متوسط نرخ رشد معلولیت در کشور است. حتی در برخی از موارد از جمله معلولیت‌های جسمی و حرکتی، ذهنی، شنوایی و بینایی جزو 6 استان با بیشترین تعداد معلول هستیم.
 وی با تأکید براینکه در سال‌های اخیر شاهد کاهش افراد معلول زیر 18 سال در استان بوده‌ایم، ادامه داد: معلولیت در استان شامل 3 دوره کودکی که بیشتر به علت وراثت و ازدواج‌های فامیلی، دوره جوانی که مهم‌ترین دلیل آن تصادفات رانندگی بوده وسالمندی می‌شود. در این زمینه ما در سال‌های اخیر اقدامات مناسب با هر گروه را در دستور کار قرار داده‌ایم و همین موضوع سبب شده تا حد زیادی روند افزایش معلولیت در استان کنترل شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه سه عامل وراثت(عوامل ژنتیکی)، تصادفات و مهاجرت اصلی‌ترین دلیل معلولیت بالا در استان است، افزود: با توجه به اینکه گلستان استانی مهاجر‌پذیر بوده و 27 قوم مختلف در این استان ساکن هستند ازدواج‌های فامیلی در اینجا بشدت رواج دارد و همین موضوع سبب تولد نوزادانی با مشکلات وراثتی شده است.
به طور نمونه در بررسی‌های انجام شده با مورد عجیبی در روستای «همت آباد خان‌ببین» شهرستان آزادشهر مواجه شدیم. در این روستا که تنها 150 ساکن دارد؛ 19 کودک معلول شناسایی شدند. بعد از بررسی میدانی متوجه شدیم که تمام این کودکان حاصل ازدواج فامیلی بوده‌اند؛به همین خاطر اقدامات آموزشی را با کمک بزرگان روستا آغاز کردیم تا آنها از معایب ازدواج فامیلی مطلع شوند. خوشبختانه به دنبال این کار در 5 سال اخیر تنها یک کودک معلول در این روستا متولد شده است.

افزایش معلولان استان بر اثر تصادفات
مدیرکل بهزیستی گلستان دومین علت آمار بالای معلولیت در این استان را تصادفات اعلام و اظهار کرد: گلستان از استان‌های عبوری و پرتردد کشور بوده و همین موضوع سبب شلوغی همیشگی جاده‌های استان شده است. در این شرایط اغلب بومیان منطقه بخصوص جوانان به علت سهولت در رفت و آمد تمایل زیادی به استفاده از موتورسیکلت دارند. متأسفانه اغلب تصادفاتی که منجر به قطع نخاع و معلولیت می‌شوند هم مربوط به همین موتور سواران است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه میزان تصادفات جاده‌ای در استان گلستان به‌شدت بالا است؛ هر ساله تعداد قابل توجهی مددجو بر اثر تصادفات به سازمان بهزیستی استان اضافه می‌شود.

هوای خوب دردسر استان‌های شمالی
طاهری‌زاده آمار دیگری هم مطرح و اظهار کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی مهاجرت به استان‌های خوش آب و هوا در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و همین موضوع هم به یکی از معضلات ما تبدیل شده است. با توجه به شرایط مطبوع آب و هوا در گلستان؛ خانوارهای دارای فرزند معلول و افراد سالمند که توانایی آنها کاهش یافته اغلب این استان و دیگر استان‌های شمالی را برای زندگی انتخاب می‌کنند. این موضوع سبب شده در سال‌های اخیر آمار معلولین تحت پوشش بهزیستی استان رشد داشته باشد و تراز ما از میانگین کشوری بالاتر باشد. در این شرایط وظیفه دستگاه‌های حمایتی در استان سنگین‌ شده و لازم است مسئولان ملی نگاه ویژه‌ای به گلستان و دیگر استان‌های مهاجر‌پذیر داشته باشند.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه با وجود همه اقدامات مداخله‌ای همچنان سالانه به تعداد افراد معلول در استان افزوده می‌شود، گفت: بر این اساس «کمیته فرهنگسازی و تعامل با توانخواهان معلول» در بهزیستی فعال شده است. با فعالیت این کارگروه توانسته‌ایم تفاهمنامه‌ای را با اداره آموزش و پرورش استان مبنی بر ارائه آموزش‌های لازم برای آشنا شدن نوجوانان و جوانان با دلایل معلولیت و روش‌های پیشگیری از آن به امضا برسانیم تا شاهد کاهش این روند در استان باشیم.
همچنین تمام مراکز بهداشتی استان موظف به انجام آزمایش‌های غربالگری در3 دوره سنی، نوزادی، 3 تا 6 سال و 6تا 9 سال شده‌اند. از سوی دیگر نیز آزمایش‌های ژنتیک قبل از ازدواج به صورت رایگان در تمام مراکز بهداشتی انجام می‌شود.

هیچ مددجوی گلستانی پشت نوبت دریافت مستمری نیست
طاهری‌زاده تأمین وسایل کمک توانبخشی، تأمین هزینه درمان، تأمین وسایل کمک توانبخشی، رفت و آمد، مستمری، حق پرستاری و پرداخت حق تحصیلی را از مهم‌ترین خدمات بهزیستی اعلام کرد و افزود: حفظ کرامت مددجویان و توانخواهان در رأس اقدامات قرار گرفته؛ بر همین اساس اعلام می‌کنم هیچ مددجوی گلستانی پشت نوبت دریافت مستمری نیست و اگر هم فردی تحت پوشش بهزیستی بوده و مستمری دریافت نمی‌کند، اقدام کند تا مستمری او در اسرع وقت برقرار شود.

حمایت از کارآفرینی برای معلولان
مدیرکل بهزیستی گلستان تأمین مسکن و ایجاد اشتغال برای معلولان را از مهم‌ترین وظایف این سازمان عنوان کرد و گفت: براساس صحت‌سنجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهزیستی گلستان با ۱۰۰ درصد صحت‌سنجی اشتغال ایجاد شده، رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است. در این زمینه هر کارفرمایی که مددجوی تحت پوشش بهزیستی را مشغول به کار کند علاوه‌بر آنکه از تسهیلات یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریالی ارزان‌قیمت و یا 3 میلیارد ریالی با کارمزد ۱۲ درصد بهره‌مند می‌شود، بهزیستی به مدت ۳۰ سال سهم کارفرما در پرداخت حق بیمه را برعهده می‌گیرد.
مدیرکل بهزیستی گلستان افزود: تعهد بهزیستی در سال ۱۴۰۲، تأمین ۸۵۵ واحد مسکن بوده که ۹۰۸ واحد مسکونی در قالب یک هزار و ۱۰ میلیارد ریال برای مددجویان ساخته شده و تحقق ۱۱۰ درصدی داشت.
طاهری‌زاده از برخورداری یکهزار و ۴۲۵ واحد مسکونی از معافیت رایگان و تخفیف در انشعابات آب، برق و گاز و صدور پروانه ساختمان خبر داد و گفت: همچنین در قالب تفاهمنامه دوجانبه بین بهزیستی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گلستان، ساخت ۲ هزار واحد مسکونی برای مددجویان بهزیستی در دستور کار قرار گرفت که در فاز نخست ساخت ۷۸۰ واحد آغاز شده است.