مرجان قندی
خبرنگار

سه ازدواج یک طلاق
آمارهای ثبت‌احوال نشان می‌دهد از یک دهه قبل روند صعودی طلاق آغاز شده و از هر سه ازدواج یک مورد به طلاق منتهی می‌شود. به عبارت دیگر در مقابل هر ۱۰۰ ازدواج ۳۲ مورد طلاق اتفاق می‌افتد و این موضوع سبب شده تا منحنی طلاق در ایران طی یک دهه گذشته روند رو به رشدی داشته باشد. عباس اسدی وکیل پایه‌یک دادگستری و عضو کانون وکلا درخصوص طرح اصلاح قانون مهریه و تأثیر آن بر کاهش طلاق و زندانیان مهریه می‌گوید: مطابق قانون جدید، نحوه محاسبه هزینه حق ثبت سکه در سال ۱۴۰۳، برای مهریه‌های بین ۱۴ تا ۱۰۰ سکه، ۴ دهم درصد، برای مهریه‌های بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه، دو درصد و برای مهریه‌های ۲۰۰ سکه به بالا، ۱۵ درصد است. البته آنطور که گفته می‌شود، هنوز این طرح تصویب نشده، اما اگر تصویب شود، به‌عنوان محدودیتی برای زنان تلقی می‌شود. موافقان طرح که در صدر تصویب این قانون هستند، معتقدند که با تعیین حق‌الثبت برای ثبت مهریه در دفاتر ازدواج و الزام زوجین به پرداخت آن از تعیین مهریه‌های سنگین جلوگیری شده و به این ترتیب در طولانی‌مدت تعداد محکومین به حبس بابت مهریه کاهش می‌یابد. مخالفان طرح نیز معتقدند مهریه تنها ابزار زن در کشور ما برای دریافت حقوق مالی و گرفتن حق طلاق بوده و حذف اجباری این حق از حقوق مالی زوجه موقعیت حقوقی وی را متزلزل خواهد کرد.
اسدی که تاکنون پرونده‌های طلاق زیادی را پیگیری کرده، مهریه را جزو حقوق مالی زوجه می‌داند و می‌افزاید: هرگونه محدودیت برخلاف آزادی و حقوق فردی و شهروندی زوجه است، اما زوجین باید بدانند که تعهد و امضایی که در سند نکاح به یکدیگر می‌دهند، قطعاً آثار حقوقی و قراردادی دارد و قابلیت پرونده‌سازی در محاکم قضایی را دارد. بنابراین در هنگام تعهد دادن، قطعاً باید آن شرط یا شروط را مطالعه و بررسی کنند و درصورت معقول بودن آن را امضا و نهایی کنند. این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه هنوز زوج‌هایی هستند که مهریه‌هایی تعیین می‌کنند که عجیب بوده و قابلیت وصول ندارد، یادآور می‌شود: یک کیلو بال مگس یا بال زنبور زرد یا ۱۵ هزار سکه تمام و... که هیچ‌کدام از نظر عقلانی معقول نیست و بیشتر جنبه چشم و هم‌چشمی و رقابت دارد همچنان در بین پرونده‌های ما وجود دارد. آمار چشمگیر افزایشی پرونده‌های مهریه گویای این مطلب است که مهریه قابلیت وصول دارد و زمان تعیین مهریه به این جمله که «مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته!» نباید استناد کرد.
 
سقفی برای مهریه
سیما فردوسی، کارشناس امور خانواده قانون حق ثبت مهریه را مانعی بر سر ازدواج عنوان می‌کند و می‌گوید: این طرح هم مثل برخی دیگر از طرح‌ها که در تمام این سال‌ها به کاهش طلاق و افزایش ازدواج کمکی نکرده است، دستخوش تغییرات خواهد شد. شاید در حین بررسی متوجه شوند با اجرای این طرح ممکن است به جای رسیدن به نتیجه مثبت، تنش میان جوانان در آستانه ازدواج بالا برود. قانونگذار می‌خواهد میزان ازدواج را بالا ببرد و آمار طلاق را کم کند، اما گاهی این تصمیمات منجر به فراری شدن زنان و مردان از ازدواج می‌شود.
این روانشناس با بیان اینکه این طرح نیازمند مطالعه بیشتری است تا اثر بخشی برای پیشگیری از مهریه‌های سنگین و ایجاد پرونده‌های قضایی داشته باشد، می‌افزاید: با رشد تورم و افزایش قیمت سکه، مسأله مهریه زنان اهمیت بیشتری پیدا کرده است. این اهمیت از آنجا نشأت می‌گیرد که دریافت مهریه تبدیل به راهی برای کسب درآمد برخی زنان شده و پرداخت مهریه توسط مردان نیز به معضل بزرگی تبدیل شده است. دولت هم برای جلوگیری از این موارد طرح‌هایی ارائه کرده است. اما اگر این طرح تصویب شود، بار مالی برای خانواده دارد و شاید زوجین به مسیرهای دیگر برای دریافت مهریه یعنی مسکن و... هدایت شوند. اگر قانون این طرح را صرفاً برای سکه در نظر بگیرد، درواقع جامعه به‌سمت اموال دیگری چون طلا، ملک یا رمزارزها هدایت خواهد شد. من معتقدم اگر به جای این طرح، یک سقف برای مهریه که عرف باشد قرار دهند بهتر باشد.
فردوسی ادامه می‌دهد: مهم‌تر از همه طرح‌هایی که در مجلس و دولت درباره مهریه در دست بررسی و تصویب است، بحث آموزش است که باید برای فرهنگ‌سازی آن در جامعه برنامه‌ریزی صورت گیرد. آمار مراجعین ما نشان می‌دهد جوان‌ها و حتی خانواده‌ها دراین‌باره نیاز به آموزش و آگاهی‌های بیشتری دارند. درحال حاضر بیشتر مسائل مربوط به مهریه به خانواده‌ها برمی‌گردد تا جوان‌هایی که قصد ازدواج دارند. برخی خانواده‌ها دنبال مهریه‌های سنگین هستند چون فکر می‌کنند با مهریه سنگین می‌توانند خوشبختی فرزندشان را تضمین کنند. اما در موضوع ازدواج چیزی که ما باید درنظر بگیریم اخلاق و رفتار مناسب زن و مرد است تا یک زندگی دوام و بقا داشته باشد. من معتقدم باید شناخت‌ها و معاشرت‌ها بیشتر شود و خانواده‌ها با معیارهای مهم‌تر فرزندشان را راهنمایی کنند تا همسر مناسب خود را انتخاب کند. بنابراین آموزش‌ها باید از آموزش و پرورش و در مدارس شروع شود. دولت باید در این زمینه بودجه‌ای درنظر بگیرد و نظارت کند که این بودجه صرف فرهنگ‌سازی شود.
کارشناس امور خانواده با اشاره به اینکه مهریه یکی از مسائل مهم در ازدواج جوانان است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر زندگی آنها داشته باشد، تأکید می‌کند: مهریه به‌عنوان یک سنت باید وجود داشته باشد اما باید تصمیم مناسبی درباره تعیین آن گرفته شود چون نمی‌توانیم بگوییم هرچه مهریه بالاتر باشد تضمین‌کننده بهتری برای زنان در زندگی است.
 
مهریه حق زن است
نگار ۳۱ سال دارد و تنها یک‌سال با همسرش زندگی کرده است. او می‌گوید: «من ازدواج کردم و تشکیل زندگی دادم که موفق شوم و پیشرفت کنم، نه اینکه ازدواج کنم تا جدا شوم و زندگی را برای خودم و دیگری تلخ کنم. اگر از اول می‌خواستم جدا شوم که ازدواج نمی‌کردم! روزی که به خواستگاری آمدند، گفتند از ۱۴ سکه تا هزار سکه هرچقدر می‌خواهید مهر کنید. اما پدرم گفت ما ۱۴سکه بیشتر مهر نمی‌کنیم. زندگی ما شروع شد اما یک‌سال بیشتر دوام نداشت. من تصوری که برخی دارند و می‌گویند این زن حاضر نبود برای زندگی‌اش بجنگد یا تلاش کند و به همین خاطر جدا شد، عذاب می‌کشم. هرگز در هیچ‌جا حتی کتب دین نیامده که به هر قیمتی بمان و به زندگی‌ات ادامه بده! اشتباه کردن به معنی پرت شدن از یک پرتگاه نیست. ما اجازه داریم اشتباه کنیم و اجازه داریم اشتباه‌مان را جبران کنیم و حتی معتقدم اجازه داریم تجربه کنیم، اما همه دل نگرانی مان باید این باشد که به کسی آسیب نزنیم. بیشتر از یک‌سال و 50 روز از تشکیل پرونده مهریه‌ام می‌گذرد و هیچ کاری جلو نمی‌رود. من هیچ‌گاه به فکر مهریه سنگین و گرفتن آن و انتقام از همسرم نبودم و نیستم اما الان فقط می‌خواهم 14سکه مهریه‌ام را که همه حق و حقوق من است، بگیرم.»