بیتا میرعظیمی
خبرنگار

ساماندهی دستفروشان
«عادل فخاریان» رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بندرعباس به «ایران» می‌گوید: گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کارگران فصلی، زنان و جوانان اغلب به دلیل نیافتن شغل مناسب در بازار کار، ناگزیر به بخش غیررسمی دستفروشی روی آورده‌اند؛ فقر و مهاجرت، عدم تأمین شغل برای گروه‌های فاقد سرمایه و مهارت نیز نقش مؤثری در تقاضا و شکل‌گیری دستفروشان داشته و با محصولات ارزان‌تر نسبت به بخش رسمی، آن هم به دلیل عدم هزینه‌های مشمول (عدم پرداخت مالیات، عوارض و اجاره‌بها) و سهولت استفاده از اماکن و معابر در شهرها مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در همین راستا، شب‌بازارها به مکانی برای ساماندهی دستفروشان تبدیل شده تا فرصتی مناسب در اختیار صاحبان کسب‌و‌کارها قرار داده و بخش مهمی از مشکلات معیشتی آنها را حل‌و‌فصل کند.
او به فعالیت 2 شب‌بازار در مرکز استان هرمزگان اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: بازارچه ۲۲ بهمن متشکل از 370 غرفه به صورت رسمی از سال ۸۸ تأسیس شده و در پیاده‌راه حافظ برای حدود ۳۰۰ نفر و در چهارراه هرمز برای حدود ۱۵۰ نفر اشتغالزایی شده است. فعالیت شب‌بازارها در بندرعباس از ساعت 30/5 عصر آغاز شده و تا ساعت 1 بامداد ادامه دارد. طبق مصوبه شورای شهر، ماهانه مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به عنوان عوارض خدمات از غرفه‌داران بازارچه رسمی دریافت شده و با قیمت‌گذاری اجناس توسط خود آنها، محصولات متنوعی مانند پوشاک، خواربار، میوه و... به مردم عرضه می‌شود.
نقش زنان در رونق بازار صنایع دستی
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بندرعباس، درخصوص تحقق ساماندهی دستفروشان با ایجاد شب‌بازارها در بندرعباس می‌گوید: مکان بازارهای ساماندهی از مرکز شهر دورتر بوده و در همین راستا دستفروشان در گذر زمان، از این قانون تبعیت نکرده‌اند. همچنین به دلیل عدم همکاری میان دستگاه‌ها، فشار مضاعفی نیز به شهرداری تحمیل شده است. وی می‌افزاید: با توجه به استقبال شهروندان و نیاز آنها به صنایع دستی استان اعم از لباس‌های محلی، تعدادی غرفه در بازارچه ۲۲ بهمن که به طور رسمی توسط این سازمان اداره می‌شود در اختیار مردم قرار گرفته است. همچنین طی تصمیمات اخیر مقرر شده تا بازارچه صنایع دستی با هماهنگی انجمن‌های مربوطه در بازارچه حسین‌آباد نیز راه‌اندازی شود. در واگذاری غرفه‌ها نیز قشر خاصی اولویت نداشته و به علت نبود غرفه کافی، همه درخواست‌کنندگان به شب‌بازار معرفی شده و شرایط آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد. «عادل فخاریان» به نقش زنان در رونق بازار صنایع دستی اشاره کرده و می‌گوید: زنان سرپرست خانوار، محصولات خانگی و لباس‌های محلی و حصیربافی را در این بازارها عرضه می‌کنند که اتفاقاً مورد توجه نیز قرار گرفته است. استقبال مردم از بازار رسمی کمتر و در بازارهای غیررسمی به دلیل مرکزیت شهری با استقبال بیشتری همراه است.
 
رونق صنعت گردشگری
فخاریان به نقش مؤثر شب‌بازارها در توسعه صنعت گردشگری و حضور گردشگران و مسافران در شهر بندرعباس اشاره کرده و می‌گوید: بازار شب می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری جدید برای بندر عباس مطرح شده و با عرضه محصولات متنوع مانند صنایع دستی، سوغات، غذاهای محلی و سایر کالاهای جذاب، گردشگران و شهروندان را به خود جذب کند. وی خاطرنشان می‌کند: عدم تمکین دستفروشان از مقررات سازمانی و مکان‌های اعلام شده، حس مالکیت نسبت به جایگاه خود پیش از اجرای ساماندهی، وجود اتباع و دستفروشی آنان که بخش اعظمی از حق و حقوق شهروندان ایرانی را نادیده گرفته‌اند، عدم همکاری سایر ارگان‌ها در ساماندهی دستفروشان و انتظار زیاد از شهرداری از جمله مشکلات و چالش‌ها در مسیر توسعه شب‌بازارها به شمار می‌رود. طبق گفته این مقام مسئول، تأمین نشاط و سرزندگی شهری یکی از دغدغه‌های اصلی نظام‌های مدیریت شهری به شمار می‌رود. در حقیقت، شب‌بازارها به عنوان یکی از عناصر مهم در احیای حیات شبانه شهرهایی مانند بندرعباس نقش مهمی داشته و به دلیل ایجاد جاذبه‌های بصری و تجربی، تقویت اقتصاد محلی و ارتباطات اجتماعی، جذب گردشگر و ایجاد حس امنیت در بازگشت حیات شبانه مورد توجه و اهمیت زیادی قرار دارد.
 
توسعه اقتصاد جوامع محلی
«عادل فخاریان» به نقش مؤثر شب‌بازارها در توسعه اقتصاد جوامع محلی اشاره کرده و می‌گوید: در حقیقت، تنوع کالاها و محصولات محلی مانند صنایع دستی، سوغات، غذاهای محلی و سایر کالاهای جذاب، می‌تواند گردشگران و شهروندان بسیاری را به خود جذب کند. فضای شاداب و رنگارنگ، طراحی جذاب، نورپردازی مناسب و استفاده از عناصر تزئینی، فضایی شاداب و دیدنی را ایجاد کرده و فرصتی برای گذران اوقات فراغت مردم فراهم می‌کند. همچنین فعالیت‌های جانبی، برگزاری نمایشگاه‌های هنری، موسیقی زنده، بازی‌های محلی و سایر رویدادهای فرهنگی نیز می‌تواند جذابیت شب‌بازارها را دوچندان کند. از سویی دیگر، راه‌اندازی شب‌بازارها فرصت‌های شغلی بسیاری را برای هنرمندان و تولیدکنندگان محلی و فروشندگان فراهم کرده و همزمان با افزایش درآمد‌های ناشی از فروش محصولات در شب‌بازارها، شاهد رونق اقتصادی در منطقه خواهیم بود. وی معرفی محصولات محلی در شب‌بازارها را فرصتی مغتنم برای معرفی و فروش محصولات محلی و صنایع دستی به گردشگران شمرده و تأکید می‌کند: برگزاری شب‌بازارها با محوریت فرهنگ و آداب و رسوم محلی به تقویت هویت محلی و احساس تعلق مردم به شهر کمک شایانی کرده و به عنوان یک مقصد گردشگری جدید می‌تواند گردشگران بسیاری را به خود جذب کند.
رئیس سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری بندرعباس تصریح می‌کند: شب‌بازارها، فضایی مناسب برای تعامل و گفت‌و‌گو میان مردم فراهم کرده و منجر به تقویت روحیه اجتماعی می‌شود. همچنین حضور تعداد زیادی از مردم در شب‌بازارها به ایجاد حس امنیت در منطقه کمک کرده و همزمان با افزایش نظارت بر فعالیت‌های شبانه این بازارها، زمینه کاهش جرایم و افزایش امنیت در شهرها نیز فراهم خواهد شد.