شالیکاران گیلان از بهبود روش‌های آبیاری استقبال کردند
بهره‌وری ۹۵ درصدی آب در سرزمین باران
شیما جهان بخش
خبرنگار
کمبود آب و تنش آبی حالا چالش کشاورزی در همه استان‌هاست از جمله در سرزمین باران؛ گیلان. در چند ساله اخیر و در ماه‌های تیر و مرداد، بخش زیادی از کشاورزان و شالیکاران گیلانی با کم آبی مواجه شده‌اند. از این‌رو مسئولان گیلانی، افزایش بهره‌وری آب را مهم‌ترین راهکار برای ادامه حیات کشاورزی این استان دانسته و تأکید می‌کنند: تغییر شیوه‌های آبیاری و مدرن‌سازی و اجرای روش‌های نوین آبیاری از قطره‌ای، تحت فشار و... می‌تواند علاوه بر ارتقای بازده محصول، سبب کاهش نیاز آبی در بخش کشاورزی شود.
«صالح محمدی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این خصوص به «ایران» گفت: تأکید دولت و وزارت جهاد کشاورزی حفظ منابع آب‌های زیرزمینی و افزایش بهره وری کشاورزی است. در این زمینه تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری بیش از هر دوره در دستور کار قرار گرفته است. بر این اساس ما نیز در استان این موضوع را در رأس برنامه‌های خود قرار داده و در نظر داریم سطح اجرای سیستم آبیاری در استان را تا پایان برنامه پنج ساله هفتم به بیش از 14هزار هکتار برسانیم.
وی در خصوص مزیت‌های اجرای این طرح‌ها توضیح داد: افزایش راندمان مصرف آب اصلی‌ترین مزیت اجرای این روش‌هاست. در برخی مزارع اجرای روش‌های نوین تا 95 درصد هم منجر به کاهش مصرف آب شده است. البته صرفهجویی در مصرف به میزان 64 هزارمتر مکعب در هر هکتار، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم به مقدار یک نفر به ازای هر 5.8 هکتار اجرای سیستم، افزایش سطح زیر کشت تا حدود 2 برابر، ارتقای متوسط عملکرد محصول تا 40 درصد، صرفهجویی در مصرف انرژی تا حدود 24 درصد، کاهش علف‌‌های هرز در مزرعه، کنترل محیط و خنک کردن خاک، گیاه و… نیز از دیگر مزایای تجهیز مزارع به سیستم‌های آبیاری نوین است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان افزود: با توجه به کم آبی و خشکسالی‌های ادامه‌دار در کشور با همکاری کشاورزان و حمایت‌های دولت تا کنون 26 هزار و 424 هکتار از اراضی کشاورزی استان به سیستم آبیاری نوین اعم از کم‌فشار، قطره‌ای و بارانی مجهز شده‌اند. از این میزان 11 هزار و 968 هکتار به سیستم‌های آبیاری کم‌فشار، 11 هزار و140 هکتار به سیستم آبیاری قطره‌ای و 3 هزار و 316 هکتار به آبیاری بارانی مجهز شده‌اند. وی با تأکید بر اینکه این سیستم در شالیزار و باغ‌های استان اجرایی شده، اظهار کرد: در نقاط مختلف با توجه به نوع کشاورزی و نظر کارشناسان طرح‌های مختلفی اجرایی شده است. در این راستا سیستم آبیاری کم‌فشار در باغ‌های فندق، زیتون و شالیزارهای استان، سیستم آبیاری قطره‌ای به صورت پخش آب در باغستان‌های کیوی و مرکبات و سیستم آبیاری بارانی در باغات چای، یونجه و ذرت اجرایی شده است .
سهم 85 درصدی دولت برای
تجهیز اراضی
محمدی با بیان اینکه مدیریت آبیاری در مزارع و باغ‌ها به روش اصولی و مطمئن با اجرای سیستم آبیاری نوین امکان‌پذیر است، اضافه کرد: سطح پیش‌بینی شده برای اجرای سیستم آبیاری نوین در گیلان در برنامه پنج ساله هفتم 14هزارهکتار است. البته با وجود تسهیلات مناسب و اجرای کارهای ترویجی بدون شک به رقم بسیار بیشتری خواهیم رسید.
استقبال کشاورزان از اجرای سیستم نوین آبیاری
وی با اشاره به استقبال کشاورزان از اجرای سیستم نوین آبیاری در خصوص شرایط استفاده از کمک بلاعوض دولت در اجرای این طرح توضیح می‌دهد: سقف اعتبار مصوب سهم دولت برای تجهیز هر هکتار از اراضی معادل ۸۵ درصد است. کشاورزانی که خواستار استفاده از این تسهیلات هستند، اطلاع داشته باشند برای اجرای سیستم آبیاری بارانی در هر هکتار 500 میلیون ریال، قطره‌ای 730 و کم فشار 250 میلیون ریال می‌توانند از تسهیلات بهره‌مند شوند و تنها ۱۵ درصد هزینه‌ها بر عهده آنان است.این مقام مسئول خاطرنشان می‌کند: با وجود مشکلاتی که کم آبی برای کشاورزان ایجاد کرده، آنها به این آگاهی رسیده‌اند که باید برای ادامه حیات خود در مصرف آب صرفهجویی کنند و به همین خاطر از اجرای طرح‌های نوین آبیاری بسیار استقبال کرده‌اند و با توجه به اهمیت کشاورزی استان برای تأمین مواد غذایی کشور، لازم است مسئولان ملی اعتبارات بیشتری را در اختیار استان قرار دهند.
تجمیع اراضی، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد
محمدی بالاترین هزینه سیستم آبیاری را متعلق به سیستم آبیاری قطره‌ای دانست و تصریح کرد: طبق قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی، اگر کشاورزان اراضی خود را در قالب تعاونی تجمیع کرده و سند تجمیعی با مدیریت واحد بگیرند، دولت ۱۰۰ درصد هزینه اجرای سیستم آبیاری را به صورت بلاعوض در اختیار آنها قرار خواهد داد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان کاهش حداقل ۵۰ درصدی مصرف آب، جلوگیری از تنش‌های خشکی، افزایش کیفیت و شادابی محصول و افزایش عملکرد محصول را از دیگرمزایای آبیاری نوین کشاورزی دانست و اظهار کرد: با توجه به وضعیت کنونی کمبود منابع آب، اولویت اختصاص تسهیلات با باغ‌های قدیمی بوده و امکان اجرای سیستم‌های نوین آبیاری برای توسعه باغ‌ها فعلاً امکان‌پذیر نیست. رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان تأکید کرد: از آنجایی که دریافت مجوز برداشت آب از طریق شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان اصلی‌ترین شرط برای اجرای طرح آبیاری نوین است، از این سازمان انتظار داریم در صدور مجوزها با بهره‌برداران همکاری کند.
ضرورت برنامه‌ریزی برای مدیریت آب کشاورزی
«وحید خرمی»، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان هم با اشاره به اجرای طرح‌های مدیریت آب کشاورزی در این استان اظهار کرد: این تصور که بارش باران در گیلان نرمال بوده و مشکلی در حوزه آب کشاورزی وجود ندارد کاملاً اشتباه است و ضروریست بهره‌برداران با برنامه‌ریزی دقیق مصرف آب را مدیریت کنند. خرمی با بیان اینکه بارش‌هایی که معمولاً در طول سال اتفاق می‌افتد برای طبیعت مناسب است و برای کشاورزی مؤثر نیست، اضافه کرد: این بارش‌ها غالباً به دریا راه می‌یابد و به سفره‌های زیرزمینی کمک می‌کند؛ اما در موضوع استفاده از آب در حوزه برنج نیاز اصلی ما پوشش برفی و ذخیره‌ای است که در چند سال گذشته پیوسته کاهشی بوده است.
وی ادامه داد: علاوه بر کاهش پوشش برفی، روند دما افزایشی بوده و این موضوع موجب شده که بخشی از برفی که در بالادست وجود دارد بدون روان آب به حالت بخار تبدیل شود که کشاورزان نیز این مهم را حس کرده‌اند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان با اشاره به اجرای طرح‌های جدید برای رفع دغدغه‌های تأمین آب کشاورزی، خاطرنشان کرد: کشاورزان باید بدانند در کنار بهره‌مندی از نزولات آسمانی و نیز خاک مرغوب گیلان، چگونگی بهره‌مندی از این مواهب الهی و حفظ منابع آبی است که ادامه کشاورزی را ممکن می‌کند.
