امیر فرشباف
خبرنگار

یحیی سنوار، مغز متفکر عملیات ۷اکتبر ۲۰۲۳ (طوفان الاقصی) شاید جان باخته باشد، اما شهادت او پیروزی غیرمنتظره‌ای را برای حماس در کشورهای عربی و اسلامی به ارمغان آورد. سنوار در این تصاویر درحالی که زخمی بود، در آخرین لحظات زندگی خود در خانه‌ای ویران شده حضور داشت و سلاحی جز یک چوب نداشت که آن را نیز به سمت پهپاد اسرائیلی پرتاب کرد.
جالب بود که نیروهای نظامی اسرائیل (IDF) که نمی‌دانستند او سنوار است، فقط پس از مرگش وی را شناسایی کردند.
حماس و حامیانش از این لحظه برای تبلیغات استفاده کردند و سنوار را به عنوان یک مبارز تنها که در برابر قدرت یک ماشین جنگی مدرن ایستاده است، به تصویر کشیدند. این تصویر، سنوار را به عنوان شخصیتی که در جنگ با مشکلات طاقت‌فرسا «جان خود را از دست داده است» ترسیم کرد؛ تصویری که بویژه در میان جوانان عرب به نمایش درآمده است و آن را به عنوان دلیلی بر مقاومت حماس می‌دانند. این تصویر توانست همدردی و حمایت و موجی از تحسین بین‌المللی را برانگیزد.
 
پیروزی غیرمنتظره برای حماس
برای اسرائیل اما این تصویر بر پیام متفاوتی دلالت دارد؛ تضاد بین سلاح‌های پیشرفته اسرائیل و آخرین وضعیت ناامیدانه سنوار.
با این حال، این روایت در کشورهای عربی و اسلامی گم شد. این پویش نه تنها در میان جناح‌های اسلامگرا طنین‌انداز شده است، بلکه در میان ملی‌گرایان و گروه‌های چپ نیز مورد حمایت قرار گرفته است.
در مصر، سندیکاهای حرفه‌ای، سیاستمداران اپوزیسیون و فعالان اجتماعی از ترور «شهید سنوار» ابراز تأسف کردند و حتی برخی از آنها لقب «رهبر مقاومت» را به او دادند. دانشگاه الازهر، برجسته‌ترین نهاد مذهبی جهان تسنن بیانیه‌ای صادر و در رثای او سوگواری کرد و به این روایت از سنوار به عنوان نماد مبارزه اعتبار بخشید.
 
ظهور یک پایگاه پشتیبانی جدید
برای حماس، مرگ سنوار موج جدیدی از حامیان را به خود جلب کرده است، بویژه در میان جوانان عرب. عمده این پایگاه در بستر رسانه‌های اجتماعی شکل گرفته است، جایی که پخش ویدیوهای احساسی از رنج غزه دست بالا را دارد. پلتفرم‌هایی مانند TikTok و X (توئیتر سابق) این جنگ را به جریانی از تصاویر تبدیل کرده‌اند که ناامیدی، ویرانی و مبارزه را نشان می‌دهد و لحظات پایانی زندگی سنوار را به عنوان آخرین عمل مقاومت (شهادت) مصور می‌کند.
این امر باعث شده است که کودکان و حتی بزرگسالان در غزه و سایر کشورهای منطقه، مطابق با آخرین لحظات حیات او، لباس سنوار بپوشند و او را به عنوان یک قهرمان ببینند.
اما این فقط همدردی با حماس یا اسلامگرایان نیست که تشدید شده؛ بلکه نفرت و بی اعتمادی فزاینده نسبت به اسرائیل هم هست. روند شدید جنگ و تاکتیک‌های خشونت‌آمیز آن، روایت اسرائیل را تضعیف کرده است. تصویر اسرائیل از سنوار به عنوان فردی که در تونل‌ها پنهان شده، عمیقاً اعتبارش را برای افکار عمومی از دست داده که اکنون تجاوز اسرائیل را تهدیدی برای همه فلسطینی‌ها می‌دانند.
برای اسلامگرایان این پایگاه جدید جوانان، فرصت طلایی برای جذب نیرو و نفوذ ایدئولوژیک در سراسر منطقه است و به آنها اجازه می‌دهد تا رادیکالیسم را به عنوان مقاومت معرفی کنند.
تغییر نام ترور سنوار به عنوان «شهادت قهرمانانه» همراه با فاجعه انسانی در غزه، راه را برای حماس هموار کرده است تا به موجودیتی رادیکال‌تر تبدیل شود. این موج حمایت که با تبلیغات اسلامگرایان تقویت می‌شود، نه صرفاً تقویت روحیه حماس، بلکه حرکت ایدئولوژیک را بازتولید می‌کند؛ یک ایدئولوژی اسلامگرا با عنوان «آزادی و مقاومت» در حال ظهور است که نه تنها جوانان مذهبی؛ بلکه هواداران چپ، ملی‌گرا و پان عرب را نیز جذب می‌کند. این کنش‌ها (حرکت‌های ضدصهیونیستی) دیگر به فلسطین یا اسرائیل محدود نمی‌شود، همان طور که در حملات ماشینی [استشهادی] اخیر در شمال تل‌آویو رخ داد، بلکه انتظار می‌رود در سطح جهانی گسترش یابد.
 
پیامدهای موج جدید مقاومت
تغییر ایدئولوژیک پس از مرگ سنوار فراتر از غزه است؛ جناح‌های اسلامگرا از همدردی با حماس برای تغییر موقعیت خود در سراسر جهان عرب استفاده می‌کنند و مردمی را که از تلاش‌های راکد صلح‌طلبانه ناامید شده‌اند جذب می‌کنند. این پایگاه حمایتی در حال گسترش، به جنبش‌های اسلامی اجازه می‌دهد تا بر سیاست‌های منطقه‌ای تأثیر بگذارند و از نارضایتی‌های عمومی بهره ببرند.
در مصر، جایی که اخوان‌المسلمین و متحدانش پس از یک دهه مبارزه شکست خوردند، این گروه‌ها اکنون این موج احساسات رادیکال را فرصتی برای تثبیت مجدد خود به عنوان صدای مقاومت می‌دانند. چنین احساسی در اردن نیز دیده می‌شود، جایی که اسلامگرایان از جنگ غزه برای کسب کرسی‌های پارلمان در ماه سپتامبر استفاده کردند.
اسرائیلی‌ها و امریکایی‌ها باید این تهدید قریب‌الوقوع را به رسمیت بشناسند و فوراً با مصر و سایر کشورهای عرب برای دستیابی به آتش‌بس و آماده شدن برای سناریوی «روز بعد» آماده شوند. در طرف اسرائیلی، این به معنای مقابله با نفوذ افراطی یک دولت راست افراطی آخرالزمانی و پایان دادن به خشونت شهرک‌نشینان است و برای فلسطینی‌ها نیز شامل از بین بردن ایدئولوژی‌ای است که حماس به آن باور دارد.

منبع: Atlantic council