ناترازی انرژی و کاهش تولید برق در فصل سرد سال به دلیل محدودیت در تأمین سوخت نیروگاه‌های حرارتی کشور که تبعات آن تنها طی حدود دو هفته قطع برنامه‌ریزی و اعلام شده برق خانگی به سوژه تریبون‌های حمله به دولت قرار گرفته بود، روز گذشته در دستور کار جلسه علنی مجلس قرار گرفت.
به این ترتیب اگر چه در قالب قرائت گزارش کمیسیون انرژی مجلس در این باره و توضیحات وزرای نفت و انرژی راهکارهای ممکن برای مدیریت این ناترازی به بحث فنی گذاشته شد؛ با این حال این سخنان رئیس مجلس و گزارش‌های وزرای نفت و نیرو بود که واقعیت پیش روی کشور را در بخشی از ناترازی‌های مشکل ساز عیان ساخت. وضعیت به ارث رسیده‌ای که به تصریح معاون اول رئیس‌جمهور، دولت چهاردهم در این مدت سعی کرده است برای حفظ آرامش ذهنی جامعه از گزارش دادن آن اجتناب کند و حالا اگر در جلسه علنی دیروز مجلس در برابر چشم مردم قرار داده نه به میل خود که به خواست نمایندگان بوده است.
این گزارش در احصای دلایل اصلی کمبود احتمالی برق در زمستان پیش‌رو به مواردی همچون عدم تأمین گاز مورد نیاز برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها، پایین بودن راندمان نیروگاه‌های حرارتی و عدم افزایش راندمان نیروگاهی، عدم توجه کافی دولت‌های گذشته به متنوع‌سازی سبد تولید برق و حمایت از سرمایه‎گذاری در توسعه تجدیدپذیرها اشاره کرده است. مشکلاتی که باوجود همه چاره‌جویی‌های انجام شده در مدت کوتاهی که از عمر دولت جدید می‌گذرد ناگفته پیداست تا چه حد در گذشته ریشه دارند. چنانکه به شهادت همین گزارش وزارت نیرو نیروگاه‌هایی را از مسئولان پیشین تحویل گرفته است که نه تنها میزان گاز تحویلی به آنها 7 درصد کاهش داشته که ذخایر مازوت و نفت گازشان نیز نسبت به سال‌های 1401 و 1402 در ماه‌های مشابه به نحو چشمگیری کمتر بوده است.

روایت قالیباف از وضعیت یک اهرم استراتژیک
روایت رئیس مجلس از ناترازی انرژی و از دست رفتن اهرم‌های استراتژیک کشور در حوزه انرژی در نوع خود روایتی قابل توجه بود. محمدباقر قالیباف با اعلام اینکه در حوزه گاز در زمستان ۱۴۰۲، ۲۵۰ میلیون متر مکعب ناترازی انرژی وجود داشته و تبعاتی همچون افت فشار و تعطیلی صنعت را (از جمله به دلیل قطع برق در بخش صنعتی) به همراه داشته، گفت: زمانی بود که در مواجهه با تهدیدات دشمنان می‌گفتیم نفت را روی شما می‌بندیم و اهرم تهدید ما بود، اما امروز و با این وضعیت کدام نفت را می‌بندیم و کدام بازار را داریم؟
رئیس مجلس با این گفته خود اگر چه بر نادرستی تمام ادعاهای جریان مدعی مدیریت تحریم‌ها و منطق مخالفت‌های آنها با مذاکرات رفع تحریم مهر تأیید گذاشت؛ اما در عین حال از همه نخبگان جامعه، مجلس شورای اسلامی و دولت خواست به موضوع انرژی توجه کرده و برای آن چاره‌اندیشی جدی و اساسی داشته باشند.
وی با بیان این موضع که وزارتخانه‌های نفت و نیرو در حال حاضر به نمایندگی از دولت و مجلس وظیفه تأمین پایدار انرژی کشور برای استفاده مردم را دارند به مواردی همچون عدم کفایت زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل سوخت، بد حسابی در پرداخت بهای برق خریداری شده از بخش خصوصی، قاچاق سازماندهی شده روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده نفتی به عنوان بخشی از معضلات موجود اشاره کرد. رئیس مجلس در ادامه با یادآوری برخی اهداف پیش‌بینی شده در برنامه هفتم توسعه و قانون بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی، گفت: باید در مجلس و دولت برای رفع مشکلات وفاق و همت کنیم و دست به دست هم دهیم. نظارت‌ها نباید از جنس مچ‌گیری باشد، البته اگر در جایی قانون اجرا نشد، حتماً ما وظیفه پیگیری داریم ولی نگاه ما ابتدا باید کمک و حل این مشکلات باشد.

گزارش وزیر نفت از وضعیت ذخایر سوختی که دولت تحویل گرفت
محسن پاک‌نژاد وزیر نفت در جلسه علنی دیروز اگر چه از افزایش ۲۵ میلیون متر مکعبی تولید گاز، افزایش ۵ میلیون لیتری فرآورده‌های اصلی و افزایش تولید نفت خام به میزان ۵۲ هزار بشکه در سه ماه گذشته خبر داد و برنامه‌های اجرا شده از سوی این وزارت برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها را تشریح کرد؛ اما در گزارشی از سطح ذخایر سوخت نیروگاهی که دولت چهاردهم تحویل گرفته ونشان می‌دهد ذخایر نفت گازی که باید بیش از ۳ میلیارد لیتر باشد از ابتدای امسال تنها ۲۹۰ میلیون لیتر بوده است، گفت: «از ابتدای سال ۱۴۰۳ سطح این ذخایر در وضعیت مطلوبی نبوده و حدود ۲۹۰ میلیون لیتر بوده که عددی بسیار پایین برای ورود به سال ۱۴۰۳ بوده است، این عدد حدود ۸۲۰ میلیون لیتر نسبت به زمان مشابه در سال گذشته کمتر بوده و فاصله زیادی تا ۳ میلیارد لیتر مورد نیاز برای شرایط پایدار نیروگاهی دارد.» پاک‌نژاد با یادآوری ابلاغیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در اوایل مردادماه یعنی یک ماه قبل از استقرار دولت چهاردهم که نیروگاه‌ها را به مصرف نفت کوره(مازوت) به میزان ۴۰ میلیون لیتر در روز از ۱۰ مرداد مکلف کرده است، افزود: مفهوم این ابلاغیه به این معنا است که حتی در تابستان هم که شرایط تحویل گاز به گونه‌ای بوده که شرایط نسبتاً مناسبی داشته، ولی بازهم باید نیروگاه‌ها از نفت کوره تا سقف ۴۰ میلیون لیتر در روز استفاده می‌کردند. وی با اشاره به صادرات حدود ۱۳۰ میلیون لیتر گازوئیل پالایشگاه آبادان طی ماه‌های تیر و مرداد افزود: این صادرات به نوعی است که ما امروز برای جبران آن باید عدد بیشتری را به عنوان قیمت واردات بپردازیم.

وزیر نیرو: خاموشی‌ها اعمال نمی‌شود
وزیر نیرو نیز با حضور پشت تریبون مجلس به گزارشی از وضعیت موجود کشور در حوزه تولید و مصرف برق پرداخت و به مصرف کنندگان خانگی برق که طی دو هفته گذشته به نحو مدیریت شده و پس از اطلاع‌رسانی پیامکی خاموشی‌های محدودی را تجربه کردند، خبر داد که «در چند روز اخیر وضعیت تأمین برق خوب بوده و ما توانستیم سوخت کافی دریافت کنیم از این رو خاموشی‌ها هم در حال حاضر اعمال نمی‌شود.»
عباس علی آبادی با اشاره به اینکه «باوجود اینکه از سال ۵۷ تاکنون رشد جمعیت جهان مشابه کشور ما بوده است، اما رشد مصرف برق در جهان ۳/۴ و در ایران رشد تولید مصرف برق ۲۳ برابر شده است»، گفت: روند افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها در دهه گذشته بویژه در سال‌های اخیر متناسب با رشد مصرف نبوده است، به طوری که در پیک مصرف سال‌جاری این کمبود تا مرز ۲۰ هزار مگاوات ناترازی هم رسیده است.
وزیر نیرو در تشریح اقدامات فوری وزارت تحت مسئولیتش طی 90 روز گذشته و برای جبران بخشی از این ناترازی‌ها به اقداماتی همچون «انجام بموقع تعمیرات نیروگاهی به صورت فشرده و آماده کردن نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال و توزیع برق» و «وارد کردن 1500 مگاوات برق از طریق به مدار آوردن نیروگاه‌های ناتوان» اشاره کرد و گفت: از شهریور امسال تاکنون حدود ۱۵ نیروگاه تجدید پذیر وارد مدار شده و بیش از ۳۰۰۰ مگاوات دیگر نیز تا قبل از پیک سال آینده وارد مدار خواهد شد.
وی با اشاره به اقدامات دیگر وزارت نیرو همچون نصب کنتورهای هوشمند برای کمک به مدیریت مصرف بویژه در مورد انشعابات پرمصرف و تهیه پیوست فرهنگ‌سازی در جهت کاهش رشد مصرف برق، افزود: خوشبختانه با همکاری ارزنده ای که توسط وزارت نفت به عمل آمد، گاز تحویلی به نیروگاه‌ها افزایش یافته و در شرایط حاضر کمبودی در تولید برق توسط نیروگاه‌ها نداریم و نیروگاه‌های ما در آمادگی کامل برای تولید برق هستند.

یادداشت 1

ناترازی، نتیجه سیاست های اشتباه گذشته است

امیر توکلی رودی
نماینده خواف

در حال حاضر در شرایطی قرار گرفته‌ایم که ناگزیر هستیم با یک نگاه واحد و نه سیاست زده، برای رفع ناترازی انرژی قدم برداریم. برای فائق آمدن بر این مشکل، نیاز به اهتمام ویژه‌ بین مجلس، دولت و بخش‌‌های خصوصی است. با توجه به سیاست‌‌های تعریف‌ شده پس از پیمان پاریس برای مسائل زیست‌ محیطی و تشویق کشورها به تأمین انرژی‌های تجدید پذیر، شتاب ویژه‌ای را در این زمینه از سوی دولت چهاردهم، شاهد هستیم که آن را به فال نیک می‌گیریم. هرچند معتقدم که تولید نباید متوقف شود و تولیدی که امروز درباره‌اش صحبت می‌کنیم، اشتغالزایی، پویایی و گردش مالی را به وجود می‌آورد و به چرخه اقتصادی کشور کمک می‌کند. اما از سوی دیگر، سوزاندن مازوت و استفاده از روش‌های نامتعادل و نامتناسب با محیط زیست و سلامت مردم، بسیار خطرناک است. همین مورد سبب شد که دولت سلامت و جان مردم را در اولویت بالاتری نسبت به دیگر مسائل قرار دهد و به راهکارهای جدیدی برای حل ناترازی‌ها بیندیشد. برکسی پوشیده نیست که مشکل ناترازی انرژی نتیجه سیاستگذاری‌‌های اشتباهی است که در گذشته انجام شده است. ما نباید به این مرحله می‌رسیدیم، حالا که رسیدیم برای رفع این مشکل، باید برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت کرده و با دولت نهایت همکاری را داشته باشیم. متأسفانه در ورطه‌ای افتاده‌ایم که عده‌ای مشکلات موجود را باور ندارند و یا از آن برای رسیدن به اهداف سیاسی خود استفاده می‌کنند. در حالیکه رفع این ناترازی‌ها با این ابعادی که از سوی دولت اعلام شده، نیازمند عزم ملی است و اصلاحات ساختاری زیادی را می‌طلبد.

یادداشت 2

دولت بر ناترازی ها چیره می شود

مجید نصیرپور
نماینده سراب

ناترازی انرژی که این روزها زیاد از آن می‌شنویم، واقعیتی است که سنگ بنای آن در دولت‌های قبل نهاده شد؛ دولت‌هایی که هر کدام در زمان خود و بدون توجه به نیازهای آتی کشور، سرمایه گذاری‌های لازم را انجام نداده و کشور را پس از دو دهه دچار مشکلی ساختند تا هم مجلس و هم دولت را شرمنده مردم سازند.  در این مقطع، آنچه باید اتفاق بیفتد رویکرد واقعگرایانه و عملی است. متوقف ماندن ما نه تنها کمکی به حل ماجرا نمی‌کند، بلکه بر معضلات آن خواهد افزود. کاری که باید در این مقطع حساس انجام داد، عدم برخورد سیاسی با موضوعات پیرامون آن بوده و نمایندگان هم باید همراهی لازم با دولت را داشته باشند.
در مجلس دوازدهم دو طیف از همکاران حضور دارند. طیفی که علت موضوع را می‌دانند و تنها به روش‌ها اعتراض دارند و گرایش سیاسی شان بر نقدشان غلبه ندارد و طیفی دیگر که هنوز در فضای انتخابات ریاست جمهوری باقی ماندند و رقابت‌های سیاسی را ادامه می‌دهند و فکر می‌کنند که با سوء استفاده از مشکلات امروز کشور می‌توانند این دولت را زمینگیر کنند.  این عده در واقع برخلاف نظر رهبری انقلاب رفتار می‌کنند. ایشان اعلام کرده بودند که کمک به دولت وظیفه همگان است. ولی در عمل با ایجاد تنش‌هایی تلاش می‌کنند که دولت را زمینگیر کنند. این افراد تعداد زیادی نیستند و مردم مطمئن باشند که نهایتاً با تدابیری که دولت دارد و برنامه‌هایی که اجرا می‌کند بر این فضا غلبه کرده و دولتمردان موفق خواهند شد برنامه‌های خود را به پیش ببرند.

یادداشت 3

دولت و مجلس به اصلاحات ساختاری اقتصادی دست بزنند

احمد فاطمی
نماینده بابل

دولت و مجلس به اصلاحات ساختاری اقتصادی دست بزنند
ناترازی در حوزه انرژی واقعیتی عینی است که این روزها صدر اخبار کشور را به خود اختصاص داده است. واقعیتی که بحث آن برای امروز و دیروز نیست بلکه قدمتی دو دهه‌ای دارد، حالا زحمت آن بر دوش دولت افتاده و به دروغ او را مقصر در این موضوع جلوه می‌دهند. اما واقعیت این است که طی سال‌های متمادی، به دلیل عدم سرمایه‌گذاری مناسب در این زمینه، دچار چنین مشکلی شده‌ایم و از کشورهای منطقه بسیار عقب افتاده‌ایم و ناترازی‌های زیادی بر ما تحمیل شده است. البته ناگفته نماند که رشد مصرف در کشور هم رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد که باید فکری به حال آن کرد. نمایندگان اعتراض داشتند، چرا که مبحث انرژی برای مردم از اهمیت بالایی برخوردار است، آنچنانکه هم بالا رفتن قیمت انرژی آنها را نگران می‌کند و هم کمبود آن موجبات ناراحتی آنان را فراهم می‌سازد. اما اینها هم پاسخ وزیر نفت و نیرو را قانع کننده تشخیص داده‌اند و بر رفع مشکلات و چالش‌هایی که در حوزه انرژی داریم تأکید دارند.
آنچه دیروز در صحن علنی مجلس رخ داد و وزیران نفت و نیرو برای پاره‌ای از توضیحات در بین نمایندگان حاضر شدند، بیش از پیش نشان داد که دولت چهاردهم تا چه میزان در کارهای خود اصل شفافیت را رعایت کرده و خود را موظف می‌داند که به مردم و نمایندگان آنان، به صورت جزء به‌جزء توضیح دهد که مشکل کجاست و چگونه باید به دنبال حل آن بود.
حالا بهتر از هر زمانی می‌شود امیدوار بود که دولت با همکاری مجلس به اصلاحات ساختاری اقتصادی دست بزند و گام بلندی برای حل مشکل ناترازی‌ها بردارد.