مرجان قندی
خبرنگار

تلخ اما تکراری
بخش دردناک‏‌ این حوادث و اخبار، فراموش شدن سریع آنها از ذهن مردم است. آتش‌نشانان بهترین راوی این موضوع از آنچه در این سال‌ها دیده‌اند، هستند. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با بیان اینکه ماجرای گازگرفتگی‌ها در پاییز و زمستان، به طور مداوم رخ می‌دهد و یکی از دلایل تکرار این حادثه در کشور ما این است که بسیاری از شهروندان خود را در معرض این خطر نمی‌دانند، می‌گوید: گاز منوکسیدکربن گازی بدون رنگ و بو و بدون هیچ علائمی است و چون این گاز ترکیب‌اش با خون 3 برابر اکسیژن است، باعث می‌شود افراد سریع به کما و مرگ بروند. زنگ خطر این مرگ خاموش زمانی به صدا درمی‌آید که وسایل گرمایشی و یا غیرگرمایشی شعله‌دار داخل یک محیط باشد و همه درها و پنجره‌ها بسته باشد، بنابراین حتماً باید راه تهویه هوا در محلی که از وسایل شعله‌دار مثل شومینه، پکیج یا آب گرمکن استفاده می‌شود، وجود داشته باشد. در ساختمان‌های زیر 65 متر که فاقد بالکن یا تراس هستند حتماً باید از پکیج‌های فن‌دار استفاده شود. در این خانه‌ها که معمولاً پکیج داخل خانه قرار دارد وقتی آب داغ را باز می‌کنند پکیج روشن می‌شود، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که وقتی پکیج روشن است معادل این است که 50 نفر در آن فضا تنفس می‌کنند و اکسیژن مصرف می‌شود و وقتی در این محیط هیچ راه عبوری وجود نداشته باشد خانه مثل سلول می‌شود و باعث خفگی می‌شود.

مرگ با سهل‌انگاری
سید جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی اصلی‌ترین دلیل مسمومیت با منوکسید کربن را ناآگاهی یا سهل‌انگاری می‌داند و دراین باره می‌گوید: بیش از 80 درصد حوادث ناشی از گاز منوکسید کربن به دودکش‌ها برمی‌گردد. برخی از مردم برای راه‌اندازی بخاری‌های خانه از دودکش‌هایی که آکاردئونی یا فنری هستند استفاده می‌کنند که این مدل دودکش‌ها با یک جابه‌جایی کوچک از جا در می‌آیند اما به خاطر قیمت پایین آن نسبت به لوله‌های گالوانیزه که ضخیم و مقاوم هستند و آلاینده‌های ناشی از شعله را بیرون می‌برند، بیشتر استفاده می‌شوند. اما این هزینه برای حفظ جان اهالی خانه است. بارها شاهد اتفاقات تلخی بوده ایم که دلیل آن فقط استفاده از همین لوله‌های آکاردئونی بوده و مثلا فرزند خانواده حین بازی با توپ و برخورد آن با لوله بخاری که جنس آلومینیومی و سبک است آن را از جا درآورده و باعث نشت گاز و حادثه شده است. برخی هم از روی ناآگاهی سر لوله‌های بخاری خود را داخل تشت آب می‌گذارند اما این روش یکی از بدترین کارهایی است که می‌توان انجام داد.
او ادامه می‌دهد: دهه 80 تبلیغاتی به اشتباه در رسانه‌ها منتشر شد که می‌گفتند برای جلوگیری از اتلاف انرژی درز همه در و پنجره‌ها را با درزگیر و پایین همه درها را با پارچه بپوشانید، اما این مورد را ذکر نمی‌کردند که این کار برای مکان‌هایی که در آن وسایل شعله‌دار وجود ندارد بدون مانع است در غیراین صورت بسیار خطرناک است! وقتی بخاری روشن است اما بدنه دودکش سرد است این یعنی در و پنجره‌ها بسته است و هوایی جریان ندارد و بخاری اصطلاحاً مکش معکوس انجام می‌دهد؛ هوا را از بیرون می‌گیرد و آلاینده‌ها را به داخل خانه می‌آورد و اینجاست که باید اهالی خانه گوش به زنگ یک خطر بزرگ باشند. همین موضوع سبب شد تا ما آن سال‌ها شاهد اتفاقات بسیار تلخی باشیم.
طی سال‌های گذشته سازمان آتش‌نشانی برای کاهش خطر گازگرفتگی برنامه‌های مختلفی را اجرا کرده است. یکی از این برنامه‌ها طرح آگاه‌سازی شهروندان از خطر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن است. ملکی با تشریح این برنامه‌ها می‌گوید: در سازمان آتش‌نشانی فعالیت‌هایی درخصوص آموزش‌ و آگاهی‌رسانی به هموطنان انجام می‌دهیم و هر نهاد، ارگان یا سازمانی که درخواست ارائه این آموزش‌ها را داشته باشد، به آنجا می‌رویم و سعی می‌کنیم با ارائه آموزش به آنها از وقوع حوادث جلوگیری کنیم. خودمان هم سعی می‌کنیم با حاضر شدن در منازل مناطقی که بیشترین حادثه‌ داشته اند، با اینکه وسایل گرمایشی‌شان را چک می‌کنیم آموزش‌های لازم را هم به آنها ارائه می‌کنیم. همچنین برای برخی از خانه‌ها هم آشکارساز و نمایشگر نصب می‌کنیم. مزیت این آشکارسازها این است که با راه‌اندازی آن به محض اینکه گاز منوکسید کربن در محیط منتشر شود اهالی منزل از خطر آگاه می‌شوند تا وسایل  شعله‌دار را چک کنند.

تهران رکورددار تلفات جانی با گاز co
سخنگوی آتش‌نشانی تهران با بیان اینکه منبع موثق درباره اعلام آمار مصدومان و فوتی‌ها در این زمینه پزشکی قانونی و اورژانس کشور است، گفت: استان تهران جزو استان‌هایی با آمار بالا در تلفات جانی با گاز منوکسید کربن است. درحال حاضر باتوجه به برنامه‌هایی که سازمان آتش‌نشانی برای فرهنگ‌سازی انجام داده و اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام گرفته، آمار حوادثی که به این مقوله برمی‌گردد، کمتر شده است.
مردم در کل کشور هر روز بجز روزهای تعطیل تا ساعت 19 اگر می‌خواهند از ایمن بودن وسایل گرمایشی‌شان مطمئن شوند یا هر اطلاعاتی راجع به گاز منوکسید کربن و مسائل مربوط به آن داشته باشند، می‌توانند با شماره تلفن 64323232 021 تماس بگیرند تا کارشناسان سازمان آتش‌نشانی به صورت رایگان و به طورکامل و جامع راهنمایی‌شان کنند.
سخنگوی آتش‌نشانی تهران با اعلام اینکه آمار‌ها نشان می‌دهد نقص در لوله‌کشی بخاری و استفاده از بخاری‌های بدون دودکش، از مهم‌ترین عوامل وقوع این حوادث هستند درباره استفاده از بخاری‌های بدون دودکش تأکید می‌کند: این بخاری‌ها برای استفاده در مکان‌هایی که شب کسی نمی‌خواهد استراحت کند و یا در و پنجره‌های آن مثل مغازه‌ها و ادارات که رفت و آمد زیاد است به مدت طولانی بسته نیست، بدون اشکال است. اما درغیراین صورت به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. حتی برخی برای فروش این نوع بخاری اعلام می‌کنند قطعه‌ای برای آن ساخته شده که با کاهش اکسیژن خودش شعله را قطع می‌کند! اما از نظر کارشناسان آن هم یک قطعه است و احتمال اینکه خراب شود و کسی متوجه آن نشود بالا ست. همچنین تجربه نشان داده در فصول سرد برخی از رانندگان، گاز پیک‌نیک را در کابین خودرو خود و طبیعت‌گردان یا مسافران آن را در چادرهای مسافرتی روشن می‌کنند که این هم اقدام خطرناکی است و نباید انجام شود.
ملکی با اشاره به اینکه علائم مسمومیت این گاز خیلی شبیه به سرماخوردگی است، می‌افزاید: کم‌نفسی، تهوع، سردرد، ازدست دادن هوشیاری، سرگیجه و... از علائم این مسمومیت است و خیلی از افراد وقتی دچار این علائم می‌شوند، ابتدا فکر می‌کنند دچار سرماخوردگی شده اند و موضوع را جدی نمی‌گیرند و یک‌باره از هوش می‌‎روند.