زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

«شینا انصاری» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، هفته گذشته همراه با هیأتی به اجلاس «کاپ 29» با موضوع تغییر اقلیم در باکوی جمهوری‌آذربایجان رفت؛ جایی که 200 کشور شرکت‌کننده در آن به یک توافق مالی دست یافتند. این توافق، کشورهای توسعه‌یافته را موظف کرد تا سال ۲۰۳۵ سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار به کشورهای کمتر توسعه‌یافته در این حوزه اختصاص دهند. این نقطه اشتراک پس از دو هفته گفت‌و‌گوی سنگین به دست آمد؛ البته از یک سو این توافق بدون هیچ‌ تحمیلی، کشورهای توسعه‌یافته را تشویق به کمک کرده و همین مسأله اما و اگرهایی درباره آن به وجود آورده است. از سوی دیگر عدد 300 میلیارد دلار از نگاه بسیاری از کشورهای آسیب‌پذیر عدد کمی است. آنها خواستار افزایش این عدد به 500 میلیارد دلار در سال شده‌اند. اعتبار تعیین شده به کشورهایی تعلق می‌گیرد که توافقنامه پاریس را امضا کرده و به عضویت آن درآمده باشند.
گرچه ایران به دلایلی تاکنون به عضویت توافق پاریس درنیامده است اما انصاری به «ایران» می‌گوید در این سفر از «سایمون استیل» دبیر اجرایی کنوانسیون تغییر اقلیم خواسته است مسائل محیط‌زیستی را از مسائل سیاسی و تحریم‌های سیاسی جدا کند. انصاری می‌گوید استیل به او اطمینان خاطر داده است که تمام تلاش خود را برای لغو تحریم‌های محیط‌زیستی به کار گیرد.

عضویت ایران در کنوانسیون تغییر اقلیم
شینا انصاری درباره موانع پیش‌ روی ایران برای پیوستن به توافق پاریس و بهره‌برداری از شرایط پیش آمده، نقبی به سال 1375 می‌زند و می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران از آن سال به کنوانسیون تغییر اقلیم پیوسته و اتفاقاً در اجلاس‌های مرتبط با تغییر اقلیم، نقش‌آفرینی داشته است. او ایران را به دلیل شرایط اقلیمی، مقابل تغییر اقلیم و مشکلاتی چون سیل، گرد و غبار و... شکننده می‌داند و می‌گوید: البته بخشی از این شرایط به مدیریت نادرست برمی‌گردد و نمی‌توانیم همه پیامدها را به گردن تغییر اقلیم بیندازیم ولی کشور ما هم از تغییر اقلیم متأثر است. به هر حال منطقه خاورمیانه و از جمله ما نیز در کشور افزایش دما داریم.
به گفته او، حضور ایران می‌تواند در مجامع بین‌المللی و مسائل مرتبط با موضوع تغییر اقلیم  اثرگذار باشد. انصاری تمرکز کاپ 29 روی موضوعات مالی را بسیار مهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: این کاپ، کشورهای توسعه‌یافته که بیشترین اثر را بر تشدید و انتشار گازهای گلخانه‌ای داشتند، ملزم به کمک‌های مالی و تکنولوژی به کشورهای در حال توسعه‌ای می‌کند که تغییر اقلیم به آنها آسیب می‌زند.
اشاره رئیس پردیسان به کشورهای کوچک (اِی‌اواس‌آی‌اس) است که به دلیل پستی جغرافیایی در معرض خطر زیر آب رفتن قرار دارند. توافق روی عدد 300 میلیارد دلار در سال، نتیجه حرکت اعتراضی و خروج نمایندگان ائتلاف جزیره‌-کشورهای کوچک (اِی‌اواس‌آی‌اس) از سالن محل نشست بود. آنها البته انتظار دارند مبلغ سالانه به 500 میلیارد دلار برسد.
به گفته انصاری، این مبلغ باید به کشورهایی که دچار خشکسالی و تغییر الگوی بارندگی شده‌اند هم تخصیص یابد. هر چند معلوم نیست ایران چه زمانی به این توافق ‌بپیوندد، اما انصاری حضور ایران را در این کاپ کمک‌کننده ارزیابی می‌کند و می‌گوید در گفت‌و‌گو با مسئولان کاپ 29 خواسته است موضوعات محیط‌زیستی از مسائل سیاسی و تحریمی منفک شود. به اعتقاد انصاری، کاپ29 موظف است کمک کند تا تحریم‌های یک‌جانبه، ناعادلانه و غیرقانونی که در حوزه محیط‌زیست علیه کشورها از جمله کشور ما اعمال می‌شود، رفع شود. او صنایع را مثال می‌زند و می‌گوید: صنایع ما فرسوده و تکنولوژی‌های آن قدیمی است. این صنایع برای کاهش آلایندگی‌ها باید اقداماتی مثل نصب فیلتراسیون انجام دهند به عنوان مثال نیروگاه‌ها می‌خواهند برای مدیریت مصرف و افزایش راندمان کاری انجام دهند اما به دلیل تحریم‌ها به تکنولوژی‌های نوین دسترسی ندارند. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: همین‌طور تسهیلات خوبی مثل صندوق‌های مرتبط با تغییر اقلیم از جمله صندوق سبز اقلیم، جف و... برای کشورهای در حال توسعه دارند. متأسفانه کشور ما نتوانسته است از شرایط بهره‌مند شود.

میزبانی در تهران
شینا انصاری حضور هیأت ایرانی در کاپ 29 را فعال ارزیابی می‌کند. او و همکارانش در این نشست، درباره تأثیر تغییر اقلیم روی دریاها، پسروی دریای خزر، کنوانسیون تهران و آلودگی‌هایی که بر زیست‌بوم دریای خزر تأثیر گذاشته‌اند، سخنرانی کرده‌اند. حضور وزرای محیط‌زیست جمهوری آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در نهایت کشورهای حوزه خزر را به این نتیجه رساند که مسائل بزرگ‌ترین دریاچه بسته جهان را در تهران به بحث و گفت‌و‌گو بگذارند. شینا انصاری از برگزاری کاپ ۷ در سال آینده خبر می‌دهد که قرار است به همکاری منطقه با موضوعات محیط‌زیستی درباره خزر بین 5 کشور منجر شود.  او امیدوار است حضور هیأت ایرانی، به دریافت و افزایش تسهیلات مالی و مراودات محیط‌زیستی ایران در جوامع بین‌المللی بینجامد.
انصاری در پاسخ به این سؤال که آیا کاپ 29 می‌تواند به لغو تحریم‌های محیط‌زیستی که سیاستمداران آن را رقم زده‌اند منجر شود، می‌گوید: ما صحبت و رایزنی کردیم. تلاش کرده و کار را رها نمی‌کنیم. این مذاکرات باید توسط دستگاه ذی ربط (وزارت امور خارجه) پیگیری شود. البته دوستان ما از وزارت امور خارجه هم در کاپ ۲۹ حضور داشتند. او تأکید می‌کند: اگر نیاز به حضور مسئولان کاپ 29 در تهران باشد از آنها دعوت می‌کنیم موضوعات محیط‌زیستی را در تهران دنبال کنیم. او در ادامه می‌گوید: ما باید بتوانیم روی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در صنایع، نیروگاه‌ها و منابع خانگی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک کار کنیم. انصاری به وجود 300 روز آفتابی در ایران و ناترازی انرژی اشاره می‌کند و می گوید: باید بتوانیم از ظرفیت و تسهیلات بین‌المللی برای توسعه انرژی‌های تجدید‌پذیر استفاده کنیم.
این مقام مسئول بحث را به تعهدات قانونی در برنامه هفتم توسعه برای تولید 12 هزارمگاوات انرژی تجدیدپذیر می‌برد و تأکید می‌کند: حضور فعال ایران در مجامع جهانی محیط‌زیستی می‌تواند به افزایش و توسعه انرژی‌های پاک و رفع ناترازی‌های انرژی منجر شود.