رضوانه رضایی‌پور
روزنامه‌نگار

نزدیک به 3 ماه بعد از حضور در پاستور، مسعود پزشکیان در اولین سفر استانی دولت به سیستان و بلوچستان رفت. اما در این سفر از استقبال‌های مردمی و عکس‌هایی که ماشین رئیس جمهور را در میان مردم به هیجان آمده نشان می‌داد، خبری نبود. اما این تنها تفاوت این سفر با سفرهای گذشته نبود. مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی امام جمعه اهل سنت مسجد مکی زاهدان در دو برنامه و ملاقات با پزشکیان حضور یافت. گفت‌وگوی وی و دیگر علما و بزرگان استان با رئیس جمهور، تصویر امیدبخشی از وحدت ارائه داد. تفاوت سوم اولین سفر استانی پزشکیان با سفرهای دیگر، می‌تواند این حقیقت باشد که او در همه نشست‌های این سفر تأکید کرد که اگر قرار است برنامه‌ای، طرح توسعه‌ای یا اقدامی برای سیستان و بلوچستان انجام شود، باید از خود استان و نخبگان آن نشأت گرفته باشد، نه اینکه این طرح‌ها به صورت دستوری از تهران آمده باشد. آنچه می‌خوانید، نظرات و تحلیل‌های کارشناسان و صاحبنظران سیاسی درباره این سفر است.

تغییر شکل و محتوای سفر استانی

عباس عبدی
تحلیلگر سیاسی

 سفر رئیس‌جمهور به استان سیستان و بلوچستان چند ویژگی مهم داشت. این را به عنوان کسی می‌گویم که اصولاً با سفرهای استانی رؤسای جمهور، آنچنان که به لحاظ فرم و محتوا در ساختار سیاسی ایران تعریف شده است، مخالف بوده‌ام. زیرا این سفرها معمولاً هیچ برنامه‌ریزی نداشتند. در بیشتر مواقع مردم را جمع می‌کردند تا برایشان هورا بکشند. بعد هم بودجه‌های خارج از ردیف برای این کار و آن کار تصویب می‌شد تا محبوبیت ایجاد کند که نه تنها گره‌گشا نبود، بلکه امیدواری شهروندان و کرامت‌شان را خدشه دار می‌کرد. به همین دلیل هم درگفت‌وگو با دوستان دولتی تأکید داشتم که مطلقاً نباید در مسیر گذشته حرکت کرد. این مسیر، مسیری نیست که قابل دفاع باشد و با کرامت انسانی سازگاری ندارد. خود آقای پزشکیان هم با سبک و سیاق سفرهایی که انجام می‌شد و به لحاظ شکل استقبال مردم که در نهج البلاغه صریحاً رد شده است، موافق نبود. برای همین هم صریحاً گفته شد که برنامه استقبال‌هایی که می‌آیند و هورا می‌کشند و... کنار گذاشته شود. این البته به معنای قطع ارتباط رئیس‌جمهور با مردم نیست بلکه در برنامه‌های مربوط به این سفرها چنان که مشاهده کردیم از مقامات تا نمایندگان اقشار مختلف حضور دارند. مقامات استان می‌‌آیند تا حرف بزنند، انگیزه بگیرند و کار کنند. بنابراین به لحاظ شکلی به نظر من یک اتفاق مهم است که آقای رئیس‌جمهور دچار سفرهای فرمال و شکلی گذشتگان نشد. اما از نظر محتوایی هم این سفر اهمیت داشت که سفر اولشان به سیستان و بلوچستان بود؛ استانی که از قبل مشکلات زیادی داشته و در دو سال اخیر هم مشکلاتش بیشتر شده است. ملاقات با متنفذان محلی از جمله مولوی عبدالحمید اقدام سیاسی خوبی بود. به باورم در این سفر یک بازسازی سیاسی و امنیتی انجام شد که ارزشش از هر چیزی بیشتر است.
اولین سفر آقای پزشکیان معنای روشن و خوبی داشت و امیدواریم جزئیات سفر و نتایج آن که در آینده مشخص می‌شود از افزایش آرامش در استان و بهبود کارآیی نهاد دولت در منطقه خبر بدهد. بویژه که استاندار اهل سنت انتخاب شده است. البته امیدوارم به لحاظ انسجام ملی به جایی برسیم که نگوییم استاندار کرد است یا عرب یا اهل سنت و افراد به صرف شایستگی‌ها و توانایی‌هایشان انتخاب شوند. هر چند در وضعیت فعلی وقتی یک گروه به صورت معناداری در ساخت قدرت حضور نداشته باشند، طبیعی است که تصور شود حتماً تبعیضی وجود دارد و انتخاب استانداران از اقوام و مذاهب مختلف اهمیت دارد. در کل وضعیت شاخص‌های استان مطلوب نیست و امیدوارم این سفر طلیعه تحول جدید در استان سیستان و بلوچستان باشد.

شنیدن بی واسطه صدای ملت

محمود واعظی
عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه

نفس سفرهای استانی برای مسئولان ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است.
دیدار با مردم، نخبگان، علما، اقوام، بزرگان و شخصیت‌های مختلف استانی، رئیس‌جمهور را با بخش‌های مهمی از جامعه هدف آشنا کرده و موجب شنیدن بدون واسطه صدای آنها می‌شود.
این سفرها برای مردم استان هم حائز اهمیت است؛ به این دلیل که مردم از توجهی که شخص رئیس‌جمهور و دولت برای حل مشکلاتشان دارند، مطلع شوند. در همین چهارچوب می‌توان به اولین سفر استانی دکتر پزشکیان نگریست. پزشکیان همواره در کارزارهای انتخاباتی به استان‌های محروم که نیازمند توجه بیشتری هستند، اشاره داشته و در مدت زمان گذشته نیز، در انتخاب استاندار برای استان تلاش کرد به گونه‌ای رفتار شود که مورد توجه مردم قرار گیرد و همین موضوع نیز منجر به انتخاب استاندار از سیستان و بلوچستان شد. رئیس‌جمهور با مسأله توسعه سیستان و بلوچستان و عقب افتادگی این استان هم آشنایی دارد و در توجهات خود به مسأله اقوام نیز این موضوع را نشان داده است.
پزشکیان اولین مقصد سفر استانی خود را استان سیستان و بلوچستان انتخاب کرد. این موضوع نیز علاوه بر سایر وعده‌ها، پیامی به همه مردم سیستان و بلوچستان بود که به آنان اعلام کند بر آنچه در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده؛ چه مسائل مربوط به انتخاب استاندار و چه در ارتباط با اقوام و توسعه استان، پایبند و صادق است.
برنامه‌ریزی قابل توجه و شایسته تقدیری هم در مورد نحوه و چگونگی انجام این سفر انجام شد؛ برنامه‌ای که همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی را در بر می‌گرفت. گرچه مشغله‌های رئیس‌جمهور باعث شد تا اولین سفر استانی ایشان یک روزه به پایان برسد، اما خود او اعلام کرد که تنها به این سفر اکتفا نخواهد کرد و در آینده، باز هم میهمان مردم خونگرم سیستان و بلوچستان خواهد بود. با این حال ایشان در همین سفر یک روزه تمام تلاش خود را به کار بست تا برای آشنایی نزدیک و بدون واسطه با مسائل سیستان و بلوچستان، با همه شخصیت‌های برجسته استان، از شخصیت‌های دینی اعم از شیعه و سنی گرفته تا افراد دانشگاهی و اقتصاددانان دیدار کند؛ شخصیت‌هایی که مشخصاً در توسعه استان نقش دارند. در همین راستا نیز باید گفت که دیدار با مولوی عبدالحمید یکی از اتفاقات خوب سفر آقای پزشکیان به سیستان و بلوچستان بود. پزشکیان رئیس‌جمهور همه ملت ایران است و باید با نمایندگان همه اقشار مختلف مردم دیدار کرده و از نقطه نظرات آنها باخبر شود. این نوع دیدارها باعث نزدیکی و وفاق بیشتر خواهد شد. آنچنان که مسائل و مشکلات اعم از اقتصادی، سیاسی، امنیتی و... در قالب همین وفاق قابل حل و فصل است.
شخص اینجانب، به واسطه حضور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، سفرهای استانی متعددی را تجربه کردم. این سفرها اتفاق قابل تحسینی است که رؤسای جمهوری اسلامی ایران می‌توانند در جریان آن، به گفت‌و‌گوی مستقیم با مردم هر استان بنشینند.
باتوجه به چنین تجربه‌ای، به زعم من اقدام رئیس‌جمهور پزشکیان در سفر به سیستان و بلوچستان و دیدار با علما و نخبگان استان، نیازمند توجه و تقدیر است. به هر حال درصد قابل توجهی از مردم استان را اهل سنت تشکیل می‌دهند که جزئی مهم از کشورمان هستند و باید با دغدغه‌های آنها آشنا بود.

میراث احمدی نژاد بر باد رفت

محمد عطریانفر
فعال سیاسی اصلاح‌طلب

در میان تمام رؤسای جمهوری که از بدو پیروزی انقلاب، در مسند قدرت قرار گرفته‌اند و در شعارهای تبلیغاتی خود با نگاه فراگیر نسبت به همه اقوام ایرانی سخن گفته‌اند و امیدهایی را آفریده و به طبقات مختلف در قومیت‌های مختلف این اعتماد را صادر کرده‌اند که موقعیت آنها را به رسمیت شناخته و از آنها حمایت کنند، از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های نیروهای کارآمد استفاده کنند و رسیدگی نسبتاً جامع الاطرافی را به کار ببندند، مسعود پزشکیان سرآمد است. حداقل گام‌های اول وی نشان داد به شعارهای انتخاباتی خود در جذب اقوام و گروه‌ها و مذاهب صادق است. سیستان و بلوچستان مقصد اولین سفر استانی مسعود پزشکیان است که منطقی‌ترین انتخاب وی به شمار می‌آید. این استان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
به لحاظ اقتصادی، بندر چابهار را می‌توان مثال زد که بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی برای آن تعریف شده و اهمیتی در حوزه دریای عمان دارد و ایران را به دریای آزاد وصل می‌کند. به لحاظ امنیتی، به دلیل همجواری کشورمان با کشور پاکستان و تا حدودی با افغانستان، گذرگاه‌هایی داریم که چندان در کنترل نبوده و ترددهای غیرقانونی از آن مسیر صورت می‌گیرد. قوم بلوچ به لحاظ تاریخی و نقش آفرینی در منطقه، قومی است که اگر نسبت به آنان بی‌توجهی شود، ظرفیت کارآمدی‌شان تبدیل به ظرفیت‌های ضد ملی خواهد شد. این اتفاقات ذهن رئیس‌جمهور را به این سمت برده که اولین سفر خود را به سیستان و بلوچستان انجام دهد. دیدار با مولوی عبدالحمید از دیگر موارد قابل ذکر در این سفر است. آقای عبدالحمید در یکی دو سال گذشته، مواضع منتقدانه و بعضاً عجیب و غریبی داشته است. آن هنگام که رئیس‌جمهور به او بها می‌دهد و پیشوای دینی جماعت بلوچ را در منطقه حرمت‌گذاری می‌کند، انتخاب استاندار را هم به گونه‌ای انجام می‌دهد که رضایت صددرصدی ایشان حاصل شود- اگرچه این رضایت از ناحیه مولوی عبدالحمید، در لایه‌هایی از طبقات روشنفکری قوم بلوچ حساسیت‌هایی را ایجاد کرده- نشان دهنده این است که به ظرفیت‌های تاریخی و نقش پذیری رهبران مذهبی بلوچ توجه ویژه‌ای دارد.
من از جزئیات کامل این سفر مطلع نیستم اما فکر می‌کنم رویکرد جدید و جدی مسعود پزشکیان -درست برخلاف روش‌هایی که آقای احمدی‌نژاد و دولت قبل در پیش گرفته بودند و قول و قرارهای بی‌مبنایی را مطرح می‌کردند- مبنی بر اینکه در سفرهای استانی هیچ قولی که فاقد پیوست اعتباری و اقتصادی باشد نخواهد داد، در این سفر هم به منصه ظهور رسیده است. امیدوارم این آغاز، سبب بهبود شرایط در استان سیستان و بلوچستان و موجب بالا رفتن امنیت در این منطقه شود.