وصال روحانـی
روزنامه‌نگار

 قدرتنمایی چین در قلمرو امریکایی
بی‌گمان از زمان جولان «مائو تسه‌تونگ» رهبر افسانه‌ای دهه‌‌های 1950 و 1960 چین، هیچ‌کس به اندازه شی جین‌پینگ نتوانسته است به مراتب و درجات عالی او نزدیک شود. جین‌پینگ نه تنها جنگ بزرگ اقتصادی 15 سال اخیر چین با امریکا را به سود کشورش یک‌طرفه کرده، بلکه کالاهای «تولید انبوه» چین را به پرفروش‌ترین متاع‌های وارداتی به امریکای شمالی و مرکزی بخصوص ایالات‌متحده امریکا تبدیل کرده است. جهان‌گشایی‌‌های اقتصادی، سیاسی و صنعتی چین به موارد فوق ختم نمی‌شود و این را می‌توان در آغاز عملیات احداث یک بندر تازه مجهز به امکانات و تأسیسات زیردریایی به بهای خیره‌کننده 5/3 میلیارد دلار به دست مهندسان چینی در پرو مستتر دید؛ جایی که بندر مافوق مدرن موسوم به «کانکای» تأسیس خواهد شد و از آنجا که امریکای جنوبی نیز مانند امریکای شمالی و مرکزی به گونه‌ای از سرزمین‌‌های همسو با ایالات‌متحده به حساب می‌آید، ورود چین به این قلمرو به مثابه درآوردن بخشی از مایملک امریکا از دستش و تصرف آن توسط غول شرق آسیایی تلقی می‌شود.
 
دنیا برای پذیرش همزمان دو غول هم جا دارد!
استیو تسانگ، مدیر انستیتوی مطالعاتی «SOAS» چین که مقر آن در شهر لندن قرار دارد، دیروز (شنبه 26 آبان‌ماه) گفت: «جین‌پینگ لزوماً طرفدار دونالد ترامپ نیست اما بخشی از وجود وی از پیروزی قاطعانه ترامپ مقابل هریس در انتخابات اخیر امریکا لذت برده است. او شادمان است چون نتیجه این انتخابات ثابت کرد دموکرات‌‌ها هر چه طی سال‌‌های اخیر در مذمت سیاست‌‌های چین گفته‌‌اند، بیهوده بوده و این روش‌‌های چینی است که بیلان‌هایی بس مطلوب را بر جای نهاده است.»
معلوم نیست سیاست‌‌های انتخابی بایدن در قبال چین طی چهار سال گذشته که مبتنی بر تحریک سایر دولت‌های غربی به مشارکت در جنگ اقتصادی امریکا با پکن بود، با رفتن قریب‌الوقوع وی از کاخ سفید و روی کار آمدن مجدد ترامپ به چه شکل و وضعیتی درخواهد آمد.
در عین حال «شی جین‌پینگ» آنقدر تیزهوش است که بداند بهترین پادزهر برای حملات احتمالی جدید ترامپ به سیاست‌‌های برون‌مرزی پکن تأکید بر این موضوع است که جهان آنقدر بزرگ و سرشار از نیاز است که بتواند، هم با چین و هم با امریکا به عنوان غول‌‌های اصلی اقتصاد زمانه فعلی، کار و با هر دو آنها معامله و خرید و فروش کند. مرد اول چین این نکته را هم می‌داند که یک ملاقات تازه با ترامپ با کمترین فوت‌ وقت، برای او و کشورش حیاتی است زیرا رئیس‌جمهور پوپولیست امریکا که از اول بهمن‌ماه در کاخ سفید مستقر می‌شود، قصد دارد یک‌سری تعرفه‌گذاری‌‌های سنگین را روی تمامی‌اجناس وارداتی چین صورت دهد؛ تعرفه‌‌هایی به میزان 60 درصد از بهای متوسط کل کالاهای وارداتی به امریکا و با هدف دشوارتر کردن هر چه بیشتر خریداری این کالاها و به تبع آن روی آوردن اجباری مردم امریکا به محصولات تولید داخل و خریداری آنها. شین کیانگ، معاون «مرکز مطالعات امریکایی» در دانشگاه فودان شانگهای می‌گوید:«چین می‌داند که با رفتن بایدن بسیاری از سیاست‌‌‌های اجرایی وی و قول‌‌هایی که داده بود، محو خواهد شد و ترامپ یک‌سری تصمیم‌‌های کاملاً متفاوت را اتخاذ خواهد کرد. با این اوصاف، جایی برای نگرانی عاجل نیست و ما عادت کرده‌ایم که پس از گذشت هر سیکل چهار ساله‌ای از ریاست‌جمهوری امریکا، سیاستگذاری‌‌های جدیدی را شاهد باشیم.»
 
صلح جهانی در اولویت امور
با این حال انتخاب‌‌های اخیر ترامپ برای تشکیل کابینه مورد نظرش سرشار از چهره‌‌هایی است که سال‌‌ها پیرامون روش‌‌های مبارزاتی مؤثر با چین و اقتصاد آن مطالعه کرده و طرح‌‌هایی را در این خصوص تدوین و اجرایی کرده‌اند و سرآمدان این گزینش‌‌ها، مارکو روبیو و مایکل والتز بوده‌اند که اولی برای احراز پست وزیر خارجه گزینش شده و دومی‌نامزد پست مشاور امنیت ملی امریکاست. یون سان، مدیر «مطالعات چینی» در مرکز تحقیقاتی سیمپسون در شهر واشنگتن می‌گوید:«در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، چینی‌‌ها درباره او شوخی درست می‌کردند و سیاست‌‌های او را به سخره می‌گرفتند اما این‌بار بازگشت او را به کاخ سفید به وضوح جدی‌تر گرفته‌اند زیرا وی جنگ اقتصادی با پکن را به اولویت اول خود تبدیل کرده است.» یون سان می‌افزاید:«با شی جین‌پینگ است که در این ارتباط طرح‌‌های مؤثری را تدوین کند و برای یک جوابگویی مؤثر به طرف امریکایی آماده شود. البته شی جین‌پینگ بارها تأکید کرده که خیال هیچ تقابل بزرگی با امریکا ندارد و صلح جهانی را بر هر امر دیگری ارجح می‌دارد.»
 
بایدن: از تعمیق همکاری‌‌های روسیه و کره شمالی بهراسید
جو بایدن که در شهر «لیما» پایتخت پرو به‌سر می‌برد، در حاشیه اجلاس تازه کشورهای آسیا-پاسیفیک با سران ژاپن و کره جنوبی هم ملاقات کرد و به آنها هشدار داد که در مورد تبعات نزدیک‌تر شدن روسیه و کره شمالی در شئون مختلف سیاسی و نظامی‌فکری کنند و آن را یک «خطر جدی و بالقوه» برای خود بینگارند.
در بیانیه‌ای مشترک که در پایان این دیدار منتشر شد، بایدن، «شیگه‌رو ایشیبا» نخست‌وزیر ژاپن و یون سوک یول، رئیس‌جمهور کره جنوبی متذکر شده‌اند که تشدید همکاری‌‌های مسکو و پیونگ‌یانگ را قویاً محکوم می‌کنند و این نکته را هم که کره شمالی هزاران سرباز خود را راهی میدان جنگ روسیه با اوکراین کرده تا مددرسان ارتش روسیه در این جنگ 2 سال و 9 ماهه شوند، یک رویداد تأسف‌آور می‌انگارند. در این بیانیه آمده است:«وسیع‌تر شدن همکاری‌‌های نظامی‌روسیه و کره شمالی شامل رد‌ و بدل کردن موشک‌‌های بالستیک بین دو طرف، بیش از هر چیز ناقض قواعد و اصول شورای امنیت سازمان ملل است. اضافه بر این، جهان نمی‌پذیرد که روسیه به عنوان عضو دائمی‌این شورا، موضعی اینچنین غیرصلح‌طلبانه اتخاذ کند.» در این بیانیه اضافه شده است:«هر سه کشور امریکا، کره جنوبی و ژاپن مصمم هستند به کمک‌‌های نظامی‌بی‌دریغ خود به اوکراین استمرار بخشند زیرا این به موازات نص صریح اصل 51 منشور سازمان ملل است؛ اصلی که تصریح می‌کند دفاع یک کشور از موجودیت خود در قبال یک تهاجم خارجی عین عدالت و امری الزامی‌است و سایر کشورها هم باید در این راه کمک‌‌های لازم را به کشور تحت تهاجم قرار گرفته، ارائه دهند.»
 
جلسه اول و آخر «بایدن»
یک مقام ارشد امریکایی که نمی‌خواست نامش فاش شود، دیروز گفت، طی دیدار 40 دقیقه‌ای سران سه کشور مزبور بحث‌‌های مربوط به تعمیق همکاری‌‌های روسیه با کره شمالی موضوع غالب بوده است. روز سه‌شنبه هفته گذشته هم بایدن گفته بود، برای تقابل با  تعمیق روابط مسکو و پیونگ‌یانگ باید سایر کشورهای منطقه نیز دست به همکاری‌‌های مشابهی بزنند و کانون‌‌های یکسانی را تشکیل دهند. به گزارش نیویورک‌تایمز، رزمایش‌‌های نظامی‌اخیر در پیونگ‌یانگ نیز نگرانی‌‌های واشنگتن را در این خصوص بیشتر کرده است. در این رزمایش‌‌ها موشک‌‌های دوربرد و بالستیک جدید کره شمالی مورد آزمون قرار گرفت و سیاست‌‌های متخذه کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی از منظر طرف‌‌های غربی خطرناک‌تر جلوه کرد. بایدن دیروز در لیما گفت: «مفتخرم که این شراکت تازه را با دولت‌های ژاپن و کره جنوبی پی‌ریزی کرده‌ام و در عین حال متأسفم که این آخرین روزهای مشارکت من در این پروژه است زیرا دوره ریاست‌جمهوری‌ام رو به اتمام می‌رود. امیدوارم این همکاری درازمدت باشد و این یک توقع منطقی است.»
وابستگان دونالد ترامپ که نامشان در جلسه ملاقات سران امریکا، ژاپن و کره جنوبی به زبان نیامد، دیروز گفتند دولت تازه امریکا در حال شکل دادن به سیاست‌‌های خود است و به این فکر نمی‌کنند که ترامپ سیاست‌‌های بایدن را به کلی منتفی خواهد کرد یا خیر و آنچه طی چهار سال آتی اجرایی خواهد شد، هنوز تدوین و تصویب نشده است.
 
سایه وسیع ترامپ غایب
 بر اجلاس لیما
با این حال روی کار آمدن مجدد ترامپ سایه‌ای وسیع روی اجلاس «آسیا-پاسیفیک» در لیما انداخته و دستاوردهای آن را غیرملموس ساخته و با وجود غیبت وی در این محل، خبرساز بوده است. بایدن قرار است امروز (یکشنبه) پرو را ترک گوید و به جنگل‌‌های معروف موسوم به «رین فارست» در آمازون برزیل برود. مقصد نهایی بایدن شهر ریودوژانیروی برزیل است که در آن دومین اجلاس «گروه 20» برگزار خواهد شد.
روز شنبه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن گفت هر سه کشور امریکا، کره جنوبی و ژاپن مصمم‌ هستند به همکاری‌‌های جدید خود استمرار بخشند و آن را به یک آیین دیرپا در منطقه هند-پاسیفیک تبدیل کنند. با این حال این شاید یک دلگرمی‌کوچک و ناکافی برای بایدن باشد که دوره چهار ساله ریاست‌جمهوری‌اش سرشار از لغزش و خطا و شکست بوده است.
منبع: Newyork Times