احمد طاهری
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم

100 روز گذشته برای مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در هر دو زمینه کاری مرکز، آلودگی هوا و تغییر اقلیم، بازه زمانی مهمی به حساب می‌آمد. از منظر آلودگی هوا با توجه به ورود به فصل سرد سال و وقوع پدیده وارونگی دما، لازم بود برنامه‌ریزی در این زمینه انجام و هماهنگی بین‌دستگاهی ایجاد شود. همچنین در زمینه تغییر اقلیم نیز با توجه به برگزاری رویداد مهم COP29 در کشور جمهوری آذربایجان، لازم بود با هماهنگی با سایر دستگاه‌های اجرایی، اسناد مرتبط مورد بررسی قرار گرفته و سیاست‌های کشور برای شرکت در این کنفرانس تعیین شود.

در زمینه آلودگی هوا، با توجه به اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست طبق ماده 2 قانون هوای پاک، وظیفه نظارت بر اجرای قانون را بر عهده دارد، آخرین وضعیت اجرای قانون و همچنین برنامه برای اجرای آن از دستگاه‌های مسئول در این قانون اخذ شد. پیگیری ارتقای کیفیت سوخت تولیدی در کشور توسط وزارت نفت، درخواست برنامه نحوه توزیع سوخت مایع به منظور به حداقل رساندن تبعات زیست‌محیطی مصرف آن از وزارتخانه‌های نفت و نیرو، درخواست افزایش نظارت بر ناوگان حمل‌و‌نقل و جلوگیری از تردد وسایل نقلیه آلاینده از پلیس راهور و ایجاد هماهنگی با شهرداری‌های کلانشهرها به منظور ایجاد اقدامات پیشگیرانه برای کاهش آلودگی هوا از جمله جلوگیری از پسماندسوزی، انجام سرویس‌های ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی، افزایش نظارت بر مراکز معاینه فنی و... از اقدامات 100 روز گذشته بوده است. برگزاری دو جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در 100 روز گذشته که منجر به اخذ تصمیمات مهم در زمینه کاهش آلودگی هوا شد، از اقدامات مهم مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم به حساب می‌آید. در کارگروه‌های برگزار شده بر اساس سهم منابع انتشار در آلودگی هوای کلانشهرهای کشور (استخراج شده از سیاهه انتشار) اولویت‌های اجرایی برای هر کلانشهر تدوین و ارائه شد. در این راستا مصرف مازوت در نیروگاه‌های شازند، منتظرقائم و شهید منتظری که اثرات قابل ملاحظه‌ای بر آلودگی هوای کلانشهرهای مجاور خود مانند اراک داشتند، ممنوع شد. همچنین برای کلانشهرهایی مانند تهران و مشهد که منابع متحرک سهم عمده انتشار آلاینده‌ها را دارند، اولویت‌های متناسب با آنها در این خصوص مانند اسقاط ناوگان فرسوده بیان شد. بر این اساس، کارگروه‌های مشترک با سایر دستگاه‌های اجرایی تشکیل شده و موارد با جدیت مورد پیگیری قرار گرفته است.
در زمینه تغییر اقلیم نیز انجام موارد مربوط به COP29، تدوین برنامه مدیریت تغییر اقلیم کشور (بر اساس ماده 22 برنامه هفتم توسعه) و همچنین تدوین برنامه آماده‌سازی با همکاری با صندوق GCF و سازمان غذا و داروی ملل متحد (FAO) در دستور کار قرار گرفت. در این راستا در خصوص COP29، با بررسی اسناد حقوقی، جلسات متعددی با حضور سایر دستگاه‌های اجرایی برگزار شد و موضع واحد کشور برای حضور منسجم در «کاپ» مورد بررسی قرار گرفت. برگزاری جلسات کمیته تخصصی ملی تغییر اقلیم با موضوع نحوه تدوین برنامه مدیریت تغییر اقلیم، تدوین پیش‌نویس مصوبه بازار تبادل انتشار، نظارت بر اجرای پروژه‌های تدوین نظام‌نامه MRV، تدوین حدود مجاز انتشار سامانه‌های احتراقی و تدوین ردپای کربن در نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کارخانجات سیمان از مهم‌ترین اقدامات 100 روز گذشته در زمینه مدیریت تغییر اقلیم کشور توسط مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم بوده است. همچنین در خصوص همکاری‌های بین‌المللی در زمینه تغییر اقلیم اقداماتی همچون برگزاری کارگاه آموزشی برای آشنایی اعضای کمیته فنی تخصصی تغییر اقلیم با برنامه سازگاری (NAP) و رویه دریافت حمایت‌های مالی ذیل برنامه آماده‌سازی، برگزاری جلسات متعدد با وزارتخانه‌ها، پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌ها، بخش خصوصی و تشکل‌های زیست‌محیطی و انجمن‌ها برای تدوین پروپوزال برنامه آماده‌سازی، ثبت پروپوزال برنامه آماده‌سازی NAP در شهریورماه و پاسخ به نظرات ارسالی از جانب GCF با همکاری فائو به عنوان شریک اجرایی، برگزاری کارگاه آغازین برنامه آماده‌سازی صندوق اقلیم سبز و تدوین برنامه اجرایی فاز دوم و ارائه آن در اولین جلسه کمیته راهبری انجام شده است.
بر اساس برنامه‌های تدوین‌شده در مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، اقدامات پایه‌ای در کشور همچون تدوین سیاهه انتشار ملی، به‌روزرسانی حدود مجاز انتشار آلاینده‌های هوا و حدود معاینه فنی خودروها، به‌روزرسانی آیین‌نامه اسقاط، افزایش نظارت بر خودروهای تولید داخل و وارداتی، گسترش زیرساخت پایش آلاینده‌های هوا با استفاده از فناوری‌های نوین مانند تصاویر ماهواره‌ای و پیگیری جدی و نظام‌مند اجرای قانون هوای پاک با احیای سامانه آن در دستورکار قرار دارد. همچنین در زمینه تغییر اقلیم نیز تدوین برنامه ملی مدیریت تغییر اقلیم کشور، ثبت پروپوزال‌ها و انجام پیگیری‌های لازم برای بهره‌مندی کشور از حمایت‌های بین‌المللی و پیاده‌سازی بازار کربن از مهم‌ترین اولویت‌های این مرکز به حساب می‌آید.