امین محمودی
خبرنگار

سالانه بیش از 128 میلیون تن محصول کشاورزی در کشورمان تولید می‌شود که از این میزان 12 میلیون تن آن صادراتی است، از طرف دیگر هر ساله 25 میلیون تن محصول کشاورزی به ارزش حدوداً 15 میلیارد دلار وارد و به مصرف مردم می‌رسد، به همین دلیل بخش کشاورزی طی سالیان اخیر سهم زیادی را در تولید و اشتغالزایی کشورمان داشته است. با این حال بر اساس موارد مذکور به نظر می‌رسد هم‌اکنون تراز تجاری کشورمان در زمینه محصولات کشاورزی منفی باشد به طوری که برای حل این موضوع وزارت جهاد کشاورزی برنامه خودکفایی و خوداتکایی در 8محصول کشاورزی را مدنظر قرار داد که در برخی از این محصولات همچون جو، گندم، برنج، پنبه یا به خودکفایی رسید و یا اینکه با افزایش قابل توجه تولید روبه‌رو شد.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی 8 درصد و سهم صنایع وابسته به محصولات کشاورزی ۳.۸ درصد است. آمارهای سالانه بانک مرکزی از رشد اقتصادی نیز نشان می‌دهد که از سال 91 تا 1401، رشد اقتصادی بخش کشاورزی عمدتاً مثبت بوده و فقط در سال‌های 97 و 1400 رشد منفی میهمان این بخش از اقتصاد بوده است. به عبارت دیگر، در این دو سال حجم تولیدات بخش کشاورزی به ترتیب کمتر از سال‌های 96 و 99 بوده است. به همین دلیل و برای ارتقای این سهم مسئولان وزارت جهاد کشاورزی طی سالیان اخیر تلاش کردند تا با جلوگیری از خام فروشی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی به این مهم برسند. از طرف دیگر به نظر می‌رسد ایجاد صنعت برندینگ به میزان کافی در زمینه تولید و صادرات محصولات کشاورزی، جلوگیری از فله فروشی در صادرات این محصولات و ایجاد پایانه‌های صادرات محصولات کشاورزی به میزان کافی می‌تواند گره گشای افزایش سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی باشد.

ارکان امنیت غذایی
در همین خصوص ارژنگ جوادی، قائم مقام ستاد غذا و کشاورزی معاونت علمی ریاست جمهوری می‌گوید: امنیت غذایی در کشور ما روی چهار ستون است و یکی از آنها منابع پایه و طبیعی است که همه از وضعیت آب، خاک، نزولات آسمانی و… آگاه هستند. وی افزود: ستون دوم، منابع انسانی است با این حال فقط ۰.۸ درصد از نیروی انسانی شاغل در این بخش، مرتبط با حوزه کشاورزی دارند و ما از مقوله دانش و فناوری در بخش کشاورزی غافل هستیم. وی تصریح کرد: ستون سوم، میزان سرمایه‌گذاری است. آمارها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی نزولی بوده و به این ترتیب ۳ ستون دارای ترک و شکاف است. قائم مقام ستاد غذا و کشاورزی معاونت علمی ریاست جمهوری به ستون چهارم پرداخت و گفت: ستون بعدی دانش و فناوری است. ما در کشور حدود ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان داریم که فقط ۵ درصد آنها به تعداد ۵۰۵ شرکت در حوزه کشاورزی و غذا فعالیت دارند. این شرکت‌ها ظرفیت بالایی دارند و چرخش مالی آنها چندین همت است اما بسیار مظلوم واقع شده‌اند.
جوادی ادامه داد: مشکل دیگر تجمع برخی شرکت‌ها در یک حوزه بوده که خود معضلی در بخش دانش بنیان‌ها محسوب می‌شود.
این مسئول دولتی با اشاره به خلأ صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور، اظهار کرد: در همایشی از سوی کارشناسان عنوان شد که سهم کشاورزی از تولید ناخالص داخلی بیش از ۸ درصد است اما در اعتبارات سهم ناچیزی دارد. اما پرسش این است که این سهم در حوزه صنایع غذایی چقدر است؟ وی تصریح کرد: سهم صنایع غذایی در تولید ناخالص داخلی ۳.۸ درصد است. این نسبت در برزیل ۴.۵ (سهم کشاورزی) به ۱۹.۵ (سهم صنایع غذایی) درصد است. همچنین صنایع غذایی در این کشور منبع اصلی درآمد برزیل و رتبه آن بعد از پتروشیمی و نفت است. جوادی تصریح کرد: دولت نمی‌تواند تجارت محصولات کشاورزی را پیش ببرد زیرا با چالش‌های تحریمی روبه‌رو است و باید این امر به بخش خصوصی واگذار شود.