سارا مرادخانی
خبرنگار

یکی از چالش‌های برجسته فعالان اقتصادی، وجود ارز چندنرخی است، بنابراین بانک مرکزی تصمیم بر راه‌اندازی بازار ارز توافقی گرفت تا به گلایه‌های نرخ ارز صادرات (ارز نیمایی) که همواره مطرح بوده، پاسخ دهد. فعالان اقتصادی معتقدند که هزینه‌های تولید با ارز آزاد محاسبه می‌شود، اما در نهایت باید ارز خود را به‌صورت تعهدی با نرخ حتی پایین‌تر از ارز نیمایی عرضه کنند و این موضوع بویژه برای تولیدکنندگان خُرد، افزایش مشکلات را در پی دارد. بر این اساس راه‌اندازی تالار توافقی ارز، دسترسی متقاضیان واقعی برای تأمین نیازهای ارزی را تسهیل کرده و سبب کوتاه شدن دست دلالانی که از فاصله بین نرخ دو ارز سود می‌برند، خواهد شد.
 
نداشتن توجیه اقتصادی
صمد حسن‌زاده رئیس اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه تعهدات ارزی برای صادرکنندگان و تولیدکنندگان مشکلاتی را ایجاد کرده، به «ایران» گفت: بررسی‌هایی که در بانک مرکزی و کمیسیون‌های تخصصی صورت گرفت، منتج به این شد که به‌صورت آزمایشی صادرکنندگان فولاد ارز حاصل از صادرات خود را در بازارچه‌های مرزی به متقاضیان عرضه کنند تا این حرکت، تجربه‌ای برای اقدام نهایی ایجاد بازار ارز توافقی شود. رئیس اتاق بازرگانی افزود: گلایه صادر‌کنندگان این است که ارز حاصل از صادرات خود را بر‌اساس نرخ نیمایی یا با قیمت پایین‌تر دراختیار بانک مرکزی نگذارند، چرا که صرفه اقتصادی ندارد. حسن‌زاده تأکید کرد: قطعاً با ایجاد بازار ارز توافقی علاوه بر منطقی شدن تعهدات ارزی صادرکنندگان، روند تأمین ارز این گروه نیز تسریع و شفاف‌تر خواهد شد.
 
فراهم شدن زمینه رونق تولید
سیدکمال سیدعلی معاون سابق ارزی بانک مرکزی نیز درباره مزیت‌های ایجاد بازار ارز توافقی به «ایران» گفت: فروش ارز حاصل از صادرات بخش خصوصی تاکنون با ارز نیمایی انجام می‌شد که این ارز با یک فاصله بین 15 تا 20 درصد با نرخ ارز آزاد، نرخ تورم و ریسک نوسان ارز، تولیدکنندگان واقعی را به این نتیجه رساند که در حال ضرر هستند. وی اضافه کرد: ارز توافقی به این معنی است که صادرکننده و واردکننده در خصوص قیمت ارز با هم توافق کنند و واردات بر‌اساس همان قیمت انجام شود. با توجه به اینکه طی چند سال اخیر صادرات کشورمان حول عدد 45 میلیارد دلار می‌چرخد، نرخ ارز هم روندی افزایشی دارد، راه‌اندازی بازار ارز توافقی سبب می‌شود تا صادرکنندگان با انگیزه بیشتری افزایش تولید و صادرات داشته باشند. سیدعلی تأکید کرد: ارز توافقی نرخ بین ارزها را هم کاهش می‌دهد و مقدمه‌ای برای یکسان‌سازی نرخ ارز می‌شود، همچنین در این روند، مقدمات حاشیه‌نشینی دلالان ارزی فراهم خواهد شد.

الزام مدیریت هوشمندانه
مهدی کویتی معاون اقتصادی و مالی فولاد مبارکه در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: بازار توافقی ارز بر افزایش روند صادرات تأثیر بسزایی داشته و روند واردات را نیز تسهیل می‌کند. وی بیان کرد: از جمله آثار مثبت راه‌اندازی بازار ارز توافقی می‌توان به مواردی نظیر افزایش عرضه ارز توسط صادرکنندگان، تشویق به صادرات بیشتر، کنترل نوسانات نرخ ارز، مدیریت بهتر بازار نرخ ارز رسمی، دسترسی به نرخ ارز واقعی‌ و رقابتی‌، افزایش نقدینگی و بهبود جریان مالی تولیدکنندگان، کاهش وابستگی به بازارهای غیررسمی ارز، تشویق به گسترش فعالیت‌های صادراتی و بهبود رقابت‌پذیری در بازارهای خارجی اشاره داشت. به گفته معاون مالی و اقتصادی فولاد مبارکه، بازار توافقی ارز با کاهش محدودیت‌ها و افزایش انعطاف‌پذیری در فروش ارز، به صادرکنندگان خُرد کمک می‌کند تا در شرایط بهتری فعالیت کرده و از پتانسیل‌های صادراتی خود به شکل مؤثرتری بهره‌برداری کنند، البته موفقیت آن به میزان تعامل دقیق میان عرضه و تقاضا و مدیریت هوشمندانه این بازار بستگی دارد.