فعالان حوزه نرم‌افزار در گفت‌و‌گو با «ایران» مطرح کردند
باید و نبایدهای تولید نــــرم‌افــــزارهای بومـــی
یاسمن صادق‌شیرازی
خبرنگار
طی سال‌های اخیر، اگرچه در حوزه نرم‌افزار بومی پیشرفت قابل‌توجهی وجود داشته است اما چالش‌های پیش روی توسعه‌دهندگان، اجازه تولید نرم‌افزارهای باکیفیت را به آنها نمی‌دهد. به گفته فعالان این حوزه، تحریم‌ها صادرات و تعاملات بین‌المللی را برای آنها بسیار سخت کرده و از سوی دیگر، کاربران و نهادهای ذیربط آن طور که باید از آنها حمایت نمی‌کنند؛ موضوعی که باعث افزایش مهاجرت برخی متخصصان حوزه نرم‌افزار شده است. کارشناسان معتقدند با حمایت‌های دولت چهاردهم از نخبگان حوزه نرم‌افزار و تغییر برخی رویه‌های غلط می‌توان علاوه بر جلوگیری از مهاجرت نخبگان، به تولید نرم‌افزارهای بومی باکیفیت هم کمک کرد.
ردپای تحریم
در نرم‌افزارهای قفل شکسته
در همین رابطه، «سعید رسول‌اف»، رئیس انجمن تولیدکنندگان نرم‌افزار تلفن همراه ایران درآمد تولیدکنندگان و متخصصان حوزه نرم‌افزار را ناکافی دانست و یادآورشد: در چنین شرایطی، با خلأ نیروی انسانی روبه‌رو هستیم. وی چالش دیگر را مسأله حقوق مالکیت معنوی محصولات دانست.
این کارشناس، نقبی هم به موضوع مهاجرت زد و گفت: این موضوع مختص نخبگان حوزه نرم‌افزار نیست اما در حوزه ما بیشتر به چشم می‌آید، چراکه دانش و مهارت افراد فعال در حوزه فناوری و اطلاعات بویژه در برنامه‌نویسی در کل جهان مورد نیاز است و همین امر باعث می‌شود آنها بلافاصله جذب سایر کشورها شوند.
رسول‌اف افزود: بخشی از افزایش استفاده از نرم‌افزارهای قفل شکسته در کشور را می‌توان ناشی از تحریم‌ها دانست. بسیاری از شرکت‌های خارجی قادر به فعالیت رسمی در کشور نیستند از این رو، کاربران مجبور به استفاده از نسخه‌های غیررسمی این نرم‌افزارها هستند. از سوی دیگر اگر بخواهیم این نرم‌افزارها را در ایران تولید کنیم با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان جهانی روی این محصولات، عملاً دست ما بسته است و با توجه به سرمایه‌گذاری‌های محدود ما، این اقدام مقرون به صرفه و اقتصادی نیست.
تأمین سرمایه
چالش فعالان نرم‌افزار
رئیس انجمن تولیدکنندگان نرم‌افزار تلفن همراه ایران یادآورشد: با وجود دستاوردهای زیاد در تولید نرم‌افزارهای بومی، توسعه‌دهندگان این نرم‌افزارها همچنان چالش‌های زیادی دارند.
به گفته رسول‌اف، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات شرکت‌های نرم‌افزاری، تأمین سرمایه در گردش مالی است و امکان دسترسی آسان به منابع بانکی هم برای متخصصان این حوزه وجود ندارد. این کارشناس، تأمین نیروی انسانی را دومین مشکلی دانست که توسعه‌دهندگان نرم‌افزار با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. وی افزود: در سال‌های گذشته جمع زیادی از متخصصان را در کنار خود داشتیم که باعث می‌شد بتوانیم نرم‌افزارهای باکیفیت ایرانی را با قیمتی مناسب تولید کنیم اما اکنون بخش عظیمی از آنها مهاجرت کرده‌اند.
این کارشناس، مهم‌ترین درخواست از دولت چهاردهم را استفاده از ظرفیت داخلی و حمایت از تولیدکنندگان نرم‌افزار دانست و گفت: با اجرای قانون «حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزار» و به‌روز‌رسانی آن، می‌توان در حوزه پذیرش شرکت‌های نرم‌افزاری گام مهمی برداشت. وی همچنین پذیرفتن مجوزهای تولید نرم‌افزار به عنوان وثیقه دریافت تسهیلات را زمینه‌ساز افزایش گردش مالی فعالان این حوزه دانست.
رسول اف همچنین از همکاری شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار با شرکت‌های بین‌المللی خبر داد و گفت: متأسفانه بسیاری از شرکت‌های فعال ما به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند در بازارهای خارجی با اسم و عنوان اصلی خود فعالیت کنند که امید می‌رود این مشکلات حل شود.
وی افزود: تحریم‌ها چالش‌هایی را برای این شرکت‌ها ایجاد کرده است که یکی از آنها ثبت شرکت‌ها با نام‌های مختلف در کشورهای دنیاست. همین موضوع باعث ایجاد معضلاتی در حوزه مالیاتی برای آنها خواهد شد که باید هرچه سریع‌تر برطرف شود.
دستمزد پایین
عامل مهاجرت نخبگان
«مجید اورعی»، عضو هیأت مدیره و رئیس رسته توسعه نرم‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز مهم‌ترین علت افزایش مهاجرت متخصصان حوزه نرم‌افزار را مسائل اقتصادی دانست و یادآورشد: حداقل میزان دستمزد این کارشناسان در جهان حداقل 6 هزار دلار است که اختلاف شدیدی با دستمزدهای فعلی در کشور دارد.
وی با اشاره به استعدادهای فناوری موجود در ایران، اظهار داشت: ما قابلیت تولید انواع نرم‌افزارها را داریم اما اینکه چرا نرم‌افزارهای باکیفیت به منظور جایگزینی با گزینه‌های خارجی نداریم، این موضوع به مسائل فرهنگی بازمی‌گردد.
مقابله با نرم‌افزارهای قفل‌شکسته، نیازمند فرهنگسازی
اورعی در ادامه یادآورشد: طی 3 دهه گذشته شرکت‌های زیادی وارد این حوزه شدند اما در کسب درآمد نتوانستند با نمونه‌های خارجی رقابت کنند. بنابراین باید فرهنگسازی‌های لازم در این خصوص انجام شود تا کاربران نسبت به استفاده از نرم‌افزارهای بومی ترغیب شوند.
وی درباره ترویج استفاده از نرم‌افزارهای قفل شکسته هم اظهار داشت: تا وقتی که همه سازمان‌های وابسته در این زمینه به اتفاق نظر نرسند، مشکل برطرف نخواهد شد. این رویه غلط بیش از هرچیزی ریشه در مسائل فرهنگی ما دارد که باید در آن تجدیدنظر شود.
از نگاه این کارشناس، پرداخت هزینه برای استفاده از نرم‌افزارها باید در ایران هم مانند سایر کشورهای دنیا برای مردم جا بیفتد. درهمه کشورهای جهان، کاربران چندبرابر هزینه خرید یک تبلت یا گوشی را صرف خرید نرم‌افزارها می‌کنند و کاربران ایرانی هم باید به این سمت سوق داده شوند.
تحریم، مانع اصلی صادرات نرم‌افزار
اورعی همچنین با انتقاد از عدم حضور کشور در سازمان تجارت جهانی، گفت: حضور نداشتن ما در این سازمان و ترویج فرهنگ غلط استفاده از نرم‌افزارهای قفل شکسته، باعث شده از این تجارت سهمی نبریم؛ بنابراین تولیدکنندگان نرم‌افزار نه‌تنها در بازار داخلی، بلکه در بازارهای خارجی هم جایگاه مناسبی ندارند.
این کارشناس یادآورشد: ما تاکنون صادرات نرم‌افزارهای بومی را داشته‌ایم اما به دلیل تحریم‌های موجود، رقم و میزان آن مشخص نیست زیرا توسعه‌دهندگان این نرم‌افزارهای بومی به دلیل تحریم‌ها مجبور به تغییر نام برند خود و صادرات این محصولات از سایر کشورهای منطقه هستند به همین دلیل میزان فروش و صادرات آنها مشخص نیست.
لزوم افزایش سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت
اورعی با اشاره به اینکه نرم‌افزارهای قفل شکسته علاوه بر ایجاد مشکلات امنیتی، پشتیبانی هم ندارند، یادآور شد: به همین دلیل کاربران در به‌روزرسانی‌ها دچار مشکل می‌شوند. وی با اشاره به تولید آنتی ویروس‌های باکیفیت ایرانی طی سال‌های گذشته، گفت: عدم حمایت از نرم‌افزارهای داخلی و ارجح دانستن نرم‌افزارهای خارجی، باعث توقف فعالیت بسیاری از شرکت‌های فعال در این عرصه شده است. در نهایت هم خریداران نرم‌افزار حاضر نیستند هزینه واقعی محصول را پرداخت کنند. همین مسأله باعث شده توسعه‌دهندگان محصولات داخلی، بهای تمام شده خود را پایین بیاورند که این امر منجر به افت کیفیت محصول شده است.
این کارشناس ادامه داد: کاهش کیفیت نرم‌افزارهای تولیدی در نهایت موجب نارضایتی مصرف‌کنندگان خواهد شد. وی همچنین با اشاره به توان مالی کم برخی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار گفت: این شرکت‌ها نمی‌توانند از پس تأمین هزینه‌‌ها بربیایند و دستمزد پایینی برای برنامه‌نویسان درنظر می‌گیرند که همین امر موجب افزایش مهاجرت برنامه‌نویسان توانمند می‌شود.
این مقام مسئول آموزش‌های ارائه شده در دانشگاه‌های کشور برای رشته برنامه‌نویسی را نیز ناکافی دانست و گفت: فارغ التحصیلان ما این روزها مجبورند پس از اتمام تحصیلات خود، آموزش‌های جدید و جداگانه ببینند تا بتوانند فعالیت تخصصی خود را شروع کنند.
وی در پایان، خواستار افزایش سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت چهاردهم از توسعه‌دهندگان و فعالان حوزه نرم‌افزار شد و آن را یکی از مهم‌ترین اقدامات مؤثر در این راستا دانست.
