نیلوفر منصوری
خبرنگار

در دنیای پرمشغله امروز، حفظ سلامتی به دغدغه‌ای اساسی تبدیل شده است. در گذشته بیشتر مردم، به دلیل کار در زمین‌های کشاورزی، سبک زندگی سالم‌تری داشتند. اما امروزه بیشتر مردم به دلیل پشت میزنشینی و بی‌تحرکی و ‌همچنین ارتباط با وسایل و ابزار الکترونیکی، کمتر به سلامتی خود اهمیت می‌دهند. کارشناسان می‌گویند تغذیه نقش حیاتی در زندگی ایفا می‌کند و انتخاب غذا به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت جسمی و روحی ما تأثیرگذار است. در این میان با اصطلاحی رایج به نام «سالم خوری» مواجه می‌شویم. سبک و دریچه‌ای که به سوی سلامتی و شادابی است.

سالم بخورید
تغذیه سالم، از مهم‌ترین مواردی است که نه تنها در سلامت جسم و رشد بدن تأثیرگذار است، بلکه بر سلامت، رشد، احساسات و خلق و خوی افراد نیز تأثیر دارد. به گفته پزشکان تغذیه، اهمیت وجود برخی از مواد مغذی بویژه ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها به حدی زیاد است که در سلول‌های مغزی دخالت کرده و در صورت کمبود، موجب نارسایی‌های عصبی و روانی می‌شود. به طور مثال برای صبحانه‌ای مقوی و پر انرژی می‌توان غذایی ساده که از یک مشت جو دوسرپرک تهیه می‌شود را امتحان کرد. با افزودن شیر گیاهی یا آب به‌همراه افزودن انواع میوه‌ها و ریزمغذی‌ها مثل دانه‌ها، عسل و دارچین و سایر موارد، غذای کامل و سالمی را برای شروع یک روز پرانرژی فراهم می‌کند. از نظر محمد بحرینی  هر چه آگاهی و توجه به سلامتی افزایش پیدا می‌کند، سبک زندگی سالم و اهمیت تغذیه سالم‌خوری بیشتر از‌هر زمان دیگر احساس می‌شود. این متخصص تغذیه به «ایران» می‌گوید: برخلاف آنچه که مصطلح است؛ سالم خوری، فقط مصرف غذاهای کم کالری یا کم چرب نیست؛ بلکه به معنای انتخاب‌ هوشمندانه مواد غذایی است که موجب انتقال مواد مغذی، انرژی و ویتامین‌های مختلف به بدن است. به گفته او، این نوع رژیم غذایی علاوه بر اینکه سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و از بیماری‌های مزمن مثل دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان پیشگیری می‌کند، موجب حفظ وزن ایده‌آل نیز می‌شود.
آن‌گونه که این متخصص تغذیه می‌گوید: داشتن یک تغذیه متعادل که تمامی ‌گروه‌های مواد غذایی را شامل می‌شود، یک تغذیه سالم است. این گروه مواد غذایی شامل گروه نان و غلات، گروه سبزیجات، گروه میوه‌ها، گروه لبنیات، گروه پروتئین و گوشت است. بحرینی با بیان این‌که سالم‌ترین غذاها، از متنوع‌ترین مواد غذایی تشکیل شده است، می‌افزاید: در یک بشقاب باید مواد غذایی متفاوت و متنوعی باشد اما امروزه می‌بینیم که ‌هیچ برنامه غذایی منظمی وجود ندارد.‌ همچنین باید در خوردن بعضی از غذاها تجدیدنظر کنیم. مثل کباب کوبیده که در منقل‌های معمولی طبخ می‌شود و ریختن روغن کباب روی سطوح داغ منقل باعث ایجاد ترکیبات مضری می‌شود. این درحالی است که جای غذاهای دریایی در سفره‌های ما خالی است.

بهای سنگین سالم‌خوری
مغازه‌دار با شور خاصی از مواد غذایی رژیمی مغازه‌اش تعریف می‌کند واز مشتری‌ها می‌خواهد که از این غذاها حتماً امتحان کنند، می‌گوید: «از تنقلات، ‌هر چه دل‌تان بخواهد، داریم؛ آن ‌هم از نوع سالم و رژیمی‌اش؛ حتی چیپس و پفک. درست است که مزه آنها را ندارد، اما به دلیل شباهت شکل و شمایل چیپس و پفک، ذهن خریدار را تا حدودی اقناع می‌کند مخصوصاً برای کسانی که دنبال سالم‌خوری ‌هستند. فروشنده که مرد جاافتاده‌ای است، ادامه می‌دهد: این تنقلات کاملاً سالم و ارگانیک ‌هستند و از آسیاب کردن سویق حبوبات و تفت دادن آن درست می‌شوند. این نوع تنقلات به تازگی طرفداران زیادی پیدا کرده چون مردم متوجه شده‌اند خواص فراوانی دارد. در ضمن این تنقلات خواص لاغر کردن هم دارند چون از مواد اولیه و طبیعی و ارگانیک ساخته شده‌اند. مغازه دار با دست طبقات بالای سرش را نشان می‌دهد و می‌گوید: غذاهای ساده و آماده دیگری ‌هم دارم که تولیدکننده‌ها می‌گویند این غذاها در دسته غذاهای سالم قرار دارند. مثلاً این اوتمیل‌ها‌ هم غذاهای سالم و به اصطلاح رژیمی‌ هستند که چربی و کالری کمتری دارند.»
تهیه غذاهای سالم هم هزینه زیادی دارد. این را برخی از کسانی که تلاش می‌کنند تغذیه سالم داشته باشند، می‌گویند و از قیمت بالای غذاهای سالم گلایه دارند. سمانه فراهانی یکی از کسانی است که سال‌هاست تلاش می‌کند تغذیه سالم داشته باشد. او با اشاره به فهرستی از برنامه غذایی رژیمی، سالم‌خوری می‌گوید: «یک صبحانه رژیمی‌ شامل نان تست سیاه، پنیر کم‌چرب و گردو، حداقل‌ترین غذای یک صبحانه رژیمی ‌است. علاوه بر آن باید تنوع مواد غذایی را‌ هم رعایت کرد، مثلاً اگر وعده امروز، پنیر و گردو است، روز بعد باید کره بادام‌زمینی و عسل را در برنامه غذایی بگنجانید. روز بعد از آن املت قارچ و اسفناج و روز بعد ‌هم تست نیمرو و آووکادو. یک روز دیگر باید اوتمیل و.... تهیه و میل کنید. اینها بخشی از فهرست یک مدل صبحانه رژیمی ‌است که پرداخت‌ هزینه‌اش در توان ‌هر کسی نیست.»
وقتی از آن سوی بام می‌افتیم
محمد مقدسی مربی ورزش است و به علم تغذیه‌ هم ورود کرده و اطلاعات زیادی در این زمینه دارد. او معتقد است برخی افراد در استفاده از غذاهای مفید، افراط می‌کنند و به عبارتی دیگر، از آن سوی بام می‌افتند. او با اشاره به مستنداتی دراین زمینه می‌گوید: «به عنوان نمونه، کسی نیست که از مزایای قهوه بی‌اطلاع باشد، محرک طبیعی، بهبود در خلق و خو، رفع خستگی و... اما زمانی که کسی در مصرف قهوه زیاده‌روی می‌کند، نه تنها مزایایی ندارد بلکه مضراتی ‌هم دارد و باعث افزایش فشار خون، ترشح اسید معده، ازدیاد اضطراب، استرس، عصبانیت و ضربان قلب می‌شود.»
این مربی ورزشی با بیان اینکه، این موضوع درباره سایر خوراکی‌های مفید‌ هم صدق می‌کند، می‌افزاید: وجود فیبر برای کاهش وزن بسیار مفید است زیرا مصرف آن موجب گرسنگی کمتر و افزایش احساس سیری می‌شود. در صورتی که در مصرف فیبر مثل انواع ماهی‌ها، افراط شود، مقدار زیادی جیوه وارد بدن می‌شود که صدمات خطرناکی را به‌دنبال دارد. به گفته مقدسی، مواد غذایی دیگر ‌هم به‌همین منوال است، مثل شیرهای گیاهی، مغذی‌جات، سبزیجاتی از انواع اسفناج و کلم بروکلی. آن‌گونه که این مربی ورزش می‌گوید: تغذیه سالم شامل مقادیر مناسبی از ویتامین، مواد معدنی، چربی، پروتئین و کربوهیدرات است که گاهی در انتخاب مواد غذایی سالم این ترکیب کاملاً به‌هم می‌ریزد یا با مصرف بی‌رویه کاملاً نتیجه عکس می‌دهد.» به گفته او، هدف از سالم‌خوری، مصرف ترکیبی از‌ همه عناصر غذایی مورد نیاز بدن است. نه اینکه به صورت بی‌رویه مصرف شود. سالم‌خوری، ‌هم بسیار گران و ‌هم گاهی بسیار مضر است.