عرصه‌های ملی بدون پوشش گیاهی، نهالکاری می‌شود
توسعه باغ‌های زیتون در شمال گیلان
شیما جهانبخش
خبرنگار
قدمت دو هزار ساله کشت زیتون در رودبار، این شهرستان را به‌عنوان خاستگاه این محصول معرفی می‌کند اما طبق گفته مسئولان، از مساحت ۱۲۰ هزار هکتار باغ‌های زیتون کشور، سهم گیلان و شهرستان رودبار به ۱۰ هزار هکتار هم نمی‌رسد. همین اختلاف آماری نشان می‌دهد در سال‌های اخیر توسعه باغات زیتون و افزایش بهره‌وری و همچنین ارتقای سطح زیرکشت این محصول در گیلان با چالش‌هایی مواجه بوده است.
آن طور که برخی باغداران رودباری به «ایران» می‌گویند؛ «مشکل اصلی باغداران و کشاورزان رودباری، «آب» است. دانش کشت و نهال‌های زیتون از رودبار به همه شهرها ارسال شده‌اند و حالا حتی استان‌هایی که سابقه ۲۰ ساله هم در این بخش ندارند، سطح زیرکشت بیشتری از ما دارند. بارها از مسئولان خواسته‌ایم در این زمینه به کمک ما بیایند، اما هربار که سرمایه‌گذاری برای توسعه باغ‌های زیتون اقدام کرده، قوانین سختگیرانه و دست‌و‌پاگیر او را پشیمان کرده است.»
عمده‌ترین مانع توسعه باغات زیتون
«صالح محمدی» رئیس جهاد کشاورزی گیلان هم ضمن تأیید این موضوع که مهم‌ترین مسأله برای توسعه باغ‌های زیتون آب است، به «ایران» می‌گوید: با توجه به جغرافیای محدود، توسعه باغات زیتون گیلان در سال‌های اخیر انجام نشده، اما نهال و دانش کشت این محصول را در اختیار استان‌های دیگر قرار داده‌ایم. وی از افزایش تولید زیتون در سال زراعی جاری خبر داده و می‌افزاید: گیلان قدیمی‌ترین خاستگاه زیتون کشور به حساب می‌آید و بیش از 10 هزار هکتار از باغ‌های جنوب این استان به کشت این محصول اختصاص دارد. البته حدود 8 هزار و 500 هکتار از این باغ‌های استان بهره‌ور و بقیه تازه‌احداث هستند. درواقع زیتون محصول اختصاصی و برند گیلان بوده و در هر نقطه‌ای از کشور که کشت این محصول توسعه یافته، از دانش و اطلاعات این استان بهره گرفته شده است.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان عمده‌ترین مانع توسعه باغات زیتون در کشور را کمبود منابع آبی می‌داند و می‌افزاید: در حال حاضر با وجود اقلیم مناسب در سراسر استان، باغ‌های زیتون تنها در رودبار که در جنوب استان قرار گرفته، توسعه یافته است. باید به این نکته توجه شود که این شهرستان بیش از آنکه تحت‌تأثیر بارش‌های گیلان قرار بگیرد، از آب‌و‌هوای استان قزوین که خشک است، بهره می‌برد. به همین خاطر اعتقاد داریم کاشت درختان زیتون در عرصه‌های جنگلی و ملی که در حال حاضر فاقد پوشش گیاهی هستند، می‌تواند به چرخه آب کمک کند.
محمدی این طرح را بلندمدت دانسته و تأکید می‌کند: ممکن است در سال‌های نخست توسعه باغ‌ها برای تأمین نیاز آبی درختان با چالش‌هایی مواجه شویم و نیاز به منابع آبی ویژه‌ای داشته باشیم، اما قطعاً در سال‌های بعد که سطح سبز ایجاد و درختان بارور شوند، شاهد تعدیل دما در فصل گرما و افزایش چرخه آب در آن مناطق خواهیم بود.
وی با تأکید بر اینکه در تلاشیم زیتون را در مناطق شمالی و اراضی شیبدار استان که بارش‌های بیشتری دارند توسعه دهیم، می‌افزاید: در این زمینه در بحث توسعه زنجیره ارزش زیتون، تسهیلات لازم را دراختیار سرمایه‌گذاران قرار خواهیم داد. درخصوص صادرات زیتون و روغن آن نیز با پیگیری‌های انجام‌گرفته سال گذشته، میزان قابل‌توجهی روغن به اتحادیه اوراسیا و کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر شده است. همچنین ارقام اصلاح و نشاندارشده هم دراختیار باغداران قرار گرفته تا آنها بتوانند با جایگزینی این درختان به جای درختان کهنسال، شاهد افزایش عملکرد محصول خود باشند.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان خاطرنشان می‌کند: سال گذشته با‌وجود محدودیت‌های منابع آبی نزدیک به 400 هکتار احداث باغات زیتون با استفاده از ارقام اصلاح‌شده را انجام داده‌ایم. این اقدام سبب شده تفاوت عملکرد ارقام اصلاح‌شده با ارقام محلی برای کشاورزان کاملاً نمایان شود و آنها نسبت به اصلاح باغات خود استقبال بیشتری داشته باشند. این موضوع در شرایطی که طی دو سال اخیر باغ‌ها با کاهش محصول مواجه شده بودند، بسیار به افزایش عملکرد باغ‌ها کمک کرده است. در این شرایط پیش‌بینی‌ها مبنی بر این است که امسال بیش از 26 هزار تن زیتون از باغ‌های استان برداشت شود. این میزان در سال گذشته 18 هزار تن بوده است. البته در 2 سال قبل این میزان 36 هزار تن بوده که در برهه‌ای بشدت کاهش یافت، اما امسال دومین سالی است که شرایط مساعد آب‌و‌هوایی درکنار اقدامات مراقبتی سبب افزایش محصول شده است.
افزایش قیمت خرید زیتون
این مقام مسئول با اعلام اینکه برداشت ارقام کنسروی به پایان رسیده و برداشت ارقام روغنی نیز تا پایان آذرماه به اتمام می‌رسد، می‌گوید: امسال هم از لحاظ قیمت و هم عملکرد سال خوبی برای کشاورزان بوده و حالا آنها امیدوارند باتوجه به اینکه بیشترین واحد‌های فرآوری روغن در استان گیلان وجود دارد، بتوانند از این فرصت استفاده کنند.
با پیگیری‌های انجام شده و با نظر جامعه کشاورزی و کارشناسان این حوزه امسال میوه سبز زیتون به قیمت 60 الی 75 هزار تومان با توجه به کیفیت محصول از باغداران خریداری شده است. البته این قیمت اولیه بوده و متناسب با نوع فرآوری، قیمت نهایی محصول ارائه شده به بازار متفاوت است.
محمدی با تأکید بر سیاست‌های دولت مبنی بر افزایش اتکای تولید روغن به داخل، می‌افزاید: موضوع مهمی که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، این است که زیتون و روغن به‌دست آمده از آن در سبد غذایی خانواده‌های ایرانی سرانه کمی دارد. مصرف سرانه هر ایرانی در مقایسه با سایر کشورهای تولید‌کننده این محصول 200 گرم در مقابل 3 کیلوگرم است. به همین خاطر یکی از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در برنامه هفتم؛ توسعه 100 هزار هکتاری باغ‌های زیتون در سراسر کشور بوده تا زیتون بتواند جای خود را در سبد خانوارهای ایرانی پیدا کند.
خواسته اصلی باغداران رودباری
«مهدی صادق‌پور»، رئیس جهاد کشاورزی رودبار هم با بیان اینکه ۲۲ هزار باغدار در حرفه زیتون کاری در این شهرستان مشغول فعالیت هستند به «ایران» می‌گوید: در حال حاضر همه 8 هزار و 900 هکتار باغ‌های بهره‌ور زیتون استان در این شهرستان قرار گرفته‌اند.
وی با بیان اینکه در 2 سال اخیر آفت و شرایط نامناسب آب‌و‌هوایی سبب کاهش محصول در رودبار شده بود، می‌افزاید: خوشبختانه 2 سالی می‌شود که شرایط برای زیتون کاران مناسب بوده، به اصطلاح سال آورد زیتون است. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود تولید میوه زیتون در سال‌جاری، افزایش قابل توجهی نسبت به سال گذشته به دلیل شرایط اقلیمی و مدیریت باغ به لحاظ تغذیه، هرس، آبیاری، مبارزه با آفات و بیماری‌ها داشته است.
صادق‌پور از هماهنگی با سازمان انرژی اتمی جهت مبارزه با آفت مگس زیتون از طریق «نرعقیمی» با هدف کاهش جمعیت این آفت خبر داده و می‌گوید: از تکنیک‌های هسته ای در راستای افزایش بهره وری باغات نیز کمک می‌گیریم.
برش
همکاری سازمان انرژی اتمی جهت مبارزه با آفت مگس زیتون
رئیس جهاد کشاورزی رودبار می‌گوید: در سال‌های اخیر باغداران با مشکلات زیادی از جمله کمبود منابع آب و هجوم آفات مواجه شده‌اند. لذا در حال حاضر در تلاشیم با تکمیل زنجیره ارزش زیتون از تولید، فرآوری، روغن‌کشی و بسته‌بندی سود این محصول را به باغداران برگردانیم. البته در دولت‌های گذشته این موضوع بارها مورد تأکید قرار گرفته است و در حال حاضر بیش از ۱۰۰ واحد فرآوری، بسته‌بندی و روغن گیری در استان فعالیت دارند، اما باغداران رودباری امیدوارند دولت چهاردهم به تکمیل و توسعه این زنجیره با ارزش در خاستگاه زیتون کشور توجه ویژه‌ای داشته باشد.
