بیتا میرعظیمی
خبرنگار

یک هفته بیشتر به آغاز سرشماری عمومی کشاورزی در سراسر کشور باقی نمانده و مجموعه استان‌ها خود را برای گردآوری اطلاعات و آمار مرتبط با فعالیت‌های مختلف کشاورزی آماده می‌کنند. امسال قرار است در ششمین سرشماری کشاورزی کشور آمار مربوط به سطح زیر کشت، میزان تولید محصولات زراعی و باغی، اطلاعات مربوط به ماشین‌ها و ادوات مورد استفاده در بهره برداری‌ها، سیستم‌های آبیاری و اطلاعات مرتبط با بهره برداران از جمله سن، جنسیت، سواد و تحصیلات پس از گذشت 10 سال استخراج و ثبت گردد. مهم‌ترین رویداد آماری سال 1403 در حالی هفته آینده از 12 آبان تا 26 آذر به مدت 45 روز و به طور همزمان در سراسر کشور به اجرا درمی آید که پیشتر رئیس‌جمهور در شهریور ماه سال‌جاری فرمان اجرای سرشماری عمومی کشاورزی را ابلاغ کرده تا همه وزارتخانه‌ها، مؤسسه‌های دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی نسبت به در اختیار قرار دادن تمامی امکانات و تجهیزات مورد نیاز سرشماری اقدام کنند. بدین ترتیب با بررسی تغییرات بخش کشاورزی طی 10 سال گذشته در سطح آبادی‌ها، شهرستان‌ها، استان و کشور زمینه تصمیم‌سازی مناسب، هدفگذاری صحیح و برنامه‌ریزی دقیق با بهره‌گیری از داده‌های باکیفیت و بهنگام در بخش کشاورزی فراهم شده و اطلاعات لازم برای برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی و توسعه پایدار اتخاذ خواهد شد.
«مختار محسن مبارکی»، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان به «ایران» می‌گوید: «سرشماری عمومی کشاورزی، ابزار قدرتمندی برای توسعه پایدار کشاورزی در استان سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود که از طریق برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت بهتر منابع، بهبود زیرساخت‌ها و فناوری‌ها، افزایش سرمایه گذاری، توانمند‌سازی کشاورزان، شناخت ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها می‌توان به توسعه پایدار در بخش کشاورزی استان نائل شد. در حقیقت، سرشماری عمومی کشاورزی زمینه بهبود معیشت در استان سیستان وبلوچستان را با جمع‌آوری اطلاعات دقیق و جامع نقاط ضعف و قوت کشاورزی استان فراهم کرده و نیازهای واقعی بهره برداران و ظرفیت‌های بالقوه استان و منطقه را برآورده خواهد کرد».

بهبود معیشت و رفاه بهره برداران
وی به نقش سرشماری کشاورزی در بهبود معیشت بهره برداران اشاره کرده و تأکید می‌کند: «سرشماری عمومی کشاورزی با ایجاد زیر ساخت‌های اطلاعاتی قوی می‌تواند به بهبود برنامه‌های حمایتی افزایش بهره‌وری، توسعه بازارهای فروش محصولات، ایجاد فرصت‌های شغلی و کاهش هزینه‌ها و بهبود مدیریت منابع کمک کرده و به بهبود معیشت و رفاه بهره‌برداران کشاورزی منجر شود. در حقیقت، سرشماری در استان سیستان و بلوچستان می‌تواند به‌عنوان یک رخداد کلیدی، تأثیرات گسترده‌ای در توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی استان برجای بگذارد؛ این تأثیرات فراتر از بخش کشاورزی بوده و به بهبود شرایط کلی استان از جمله ایجاد اشتغال، کاهش فقر و افزایش سطح رفاه اجتماعی کمک شایانی خواهد کرد. به این ترتیب، در بعد اقتصادی شاهد افزایش تولید و بهره‌وری، جذب سرمایه‌گذار جدید و تقویت صنایع وابسته به کشاورزی و در بعد اجتماعی نیز شاهد کاهش فقر و بهبود معیشت، افزایش اشتغال و ارتقای سطح آموزش و توانمند‌سازی کشاورزان خواهیم بود».

افزایش تولید و جذب اعتبارات
 «مختار محسن مبارکی» درباره تأثیر سرشماری بر بهبود تصمیمات مدیریتی و پایش تولید در حوزه کشاورزی نیز می‌گوید: «سرشماری کشاورزی با فراهم کردن اطلاعات جامع به روز از وضعیت کشاورزی و بهره برداران به مدیران و سیاستگذاران کمک می‌کند تا تصمیمات هوشمندانه‌تری نسبت به ایجاد پایگاه داده‌های دقیق و جامع، پایش دقیق تولید و بهره‌وری، توسعه سیاست و تخصیص بهینه منابع، برنامه‌ریزی برای افزایش تنوع محصولات، تصمیم‌گیری در زمینه تأمین و تدارک نهاده‌ها، مدیریت بحران و بهبود برنامه‌های بیمه کشاورزی، پایش تغییرات اقلیمی و بهبود میان نهادهای سیاست‌گذاری‌ها گرفته شود». معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان به نقش سرشماری در جذب منابع و اعتبارات مورد نیاز و پیشبرد طرح‌های مهم در حوزه کشاورزی اشاره کرده و تصریح می‌کند: «اطلاعات دقیق مرتبط با سرشماری کشاورزی می‌تواند باعث جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در استان شده و همزمان با تخصیص منابع از سمت دولت برای حمایت از کشاورزان و ارائه تسهیلات بانکی و کمک‌های بلاعوض به بهره برداران، سرمایه‌گذاران را با ظرفیت‌های عمده این بخش از جمله فرآوری محصولات، بسته‌بندی و حمل‌و‌نقل آشنا کرده و زمینه جذب منابع و اعتبارات را فراهم کند.

برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی
«مرتضی بهزادفر»، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان‌شمالی، برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی را نیازمند اخذ آمار و اطلاعات دقیق و بروز دانسته و به «ایران» می‌گوید: «یکی از موضوعات مهم در حوزه کشاورزی اندازه‌گیری دقیق سطوح زیرکشت است. آماری که با تعداد جمعیت ارتباط مستقیم داشته و اطلاعات دقیق آن نقش مؤثری در تأمین و تضمین امنیت غذایی در منطقه برعهده دارد». وی به نگرانی برخی از کشاورزان و بهره برداران نسبت به ارائه آمار و اطلاعات درست اشاره کرده و می‌گوید: «برخی نگران مالیات و برخی دیگر نگران یارانه و توزیع نهاده‌ها هستند. اما اصل بر این است که کشاورزان آمار درست را در اختیار آمارگیران قرار دهند؛ چرا که تأمین نیازهای کشاورزی با استناد به همین آمار و ارقام، به کشاورزان و بهره‌برداران پرداخت می‌شود».

تأمین امنیت غذایی
«نادر نورایی»، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمانشاه نیز به «ایران» می‌گوید: «برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی نیازمند اخذ اطلاعات دقیق از سطح روستاها است تا مطابق نتایج سرشماری نسبت به برنامه‌ریزی برای رشد و توسعه کشاورزی اقدام کرد. در حقیقت، سرشماری عمومی کشاورزی اطلاعات مهمی را از فعالیت‌های کشاورزی گردآوری و در اختیار سیاستگذاران استان قرار می‌دهد تا براساس آنها قادر به برنامه‌ریزی دقیق و درست در حوزه کشاورزی باشند. از طرفی، آمار و اطلاعات بدست آمده در کاهش مصرف بی‌رویه آب و جلوگیری از هدررفت آن در حوزه کشاورزی مؤثر بوده و با تأمین امنیت غذایی و توسعه کشاورزی، زمینه کشت محصولات کم آب بر در منطقه و رونق معیشت کشاورزان فراهم خواهد شد. به این ترتیب، برنامه‌ریزان بخش کشاورزی با بهره‌گیری از آمار و اطلاعات دقیق از وضعیت کنونی جمعیت کشاورزان قادر به برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح در حوزه امنیت غذایی خواهند بود».

برش

سرشماری عمومی کشاورزی
تا کنون ۵ سرشماری عمومی کشاورزی در سال‌های ۱۳۵۲، ۱۳۶۷، ۱۳۷۲ و ۱۳۸۲ با استفاده از ابزار کاغذی و سال ۱۳۹۳ با استفاده از ابزار الکترونیکی تبلت در کشور اجرا و نتایج آن در سطح کوچک‌ترین واحد جغرافیایی شهر و آبادی منتشر شده است. بر اساس آخرین سرشماری انجام شده نیز بیش از ۴ میلیون بهره بردار کشاورزی در کشور وجود دارند که ۹۰ درصد آنها در مناطق روستایی فعالیت دارند.