شیما جهان‌بخش
خبرنگار

دستور تسریع در جمع‌آوری فلرهای نفتی صادر شود
«سید محسن موسوی‌زاده»، نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای خطاب به رئیس ‌جمهور خواستار دستور تسریع در جمع‌آوری فلرهای نفتی شده و می‌گوید: فرآیند جمع‌آوری فلرهای نفتی حاشیه اهواز تاکنون 40 درصد پیشرفت داشته است و به همین علت در نامه‌ای از رئیس ‌جمهور خواستم به دلیل اهمیت بالای موضوع شخصاً دستور تسریع این فرآیند را به وزارت نفت صادر ‌کند. این نماینده مجلس در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: گازهای همراه نفت در اهواز از گذشته یکی از مشکلات اساسی زیست‌محیطی و آلودگی هوا بوده است و وزارت نفت مکلف به جمع‌آوری فلرهای نفتی در محدوده شهر اهواز بوده است، اما این فرآیند با کندی صورت می‌گیرد.
موسوی‌زاده با بیان اینکه مشعل‌های نفتی سراسر ضرر هستند، می‌افزاید: با فعالیت این فلرهای نفتی ما در حال سوزاندن ۵ میلیارد دلار گاز هستیم، در حالی که می‌توان این گازها را به خوراک اصلی پالایشگاه‌ها تبدیل کرد.

چند درصد آلودگی خوزستان مربوط به مشعل‌هاست؟
به دنبال این صحبت‌ها «غلامرضا نورانی» مدیر تولید شرکت نفت مناطق نفت‌خیزجنوب در گفت‌و‌گو با«ایران» می‌گوید: اینکه تنها دلیل آلودگی شهر اهواز را فعالیت مشعل یا همان فلرها بدانیم، حرف دقیقی نیست زیرا آمار‌ها نشان می‌دهد که کمتر از 20 درصد آلودگی خوزستان مربوط به مشعل‌هاست و ذرات معلق، ریزگردها، سوخت‌های فسیلی مصرف شده توسط شهروندان، صنایع بزرگ مانند فولاد و...، اگزوز نیروگاه‌های بزرگ و... بیشترین حجم آلودگی خوزستان را شامل می‌شود. البته چون دود حاصل از سوخت گاز در این موارد به صورت متمرکز قابل مشاهده نیست، توجه‌ها به آن جلب نمی‌شود.
وی با اشاره به ضرورت تولید نفت برای کشور توضیح می‌دهد: اگر تاریخچه استخراج نفت را مورد بررسی قرار دهیم، درمی‌یابیم که این گازها که اخیراً درباره آن صحبت‌های زیادی می‌شود در واقع گازهای همراه نفت هستند. یعنی از زمانی که تولید نفت در ایران شروع شده، روشن شدن این فلرها هم بخش اجتناب‌ناپذیر صنعت نفت بوده است. البته در سال‌های اخیر با توجه به بحران جهانی محیط زیست تلاش شده این گاز‌های مشعل جمع‌آوری شوند.
خاموش کردن مشعل‌ها اصطلاحی اشتباه
 نورانی واژه خاموش کردن مشعل‌ها(فلرها) را اصطلاحی اشتباه عنوان کرده و می‌گوید: خاموش شدن فلرها از لحاظ علمی به هیچ وجه ممکن نیست. در اصل این مشعل‌ها سیستم ایمنی هر کارخانه نفت و گاز هستند و اگر کارخانه‌ای دچار یک مشکل ناگهانی شود این فلرها سبب می‌شوند انفجار رخ ندهد. به صورت ساده این فلرها در سطح خانگی همان شمعک آبگرم‌کن‌های گازی هستند. بنابر این زمانی که از خاموش شدن مشعل صحبت می‌کنیم منظور حفظ مشعل در شرایط حداقلی و کوچک است. در واقع ما باید اقداماتی انجام دهیم که گاز‌های بیشتری به مشعل‌ها اضافه نشود که آلودگی را تشدید کند. مدیر تولید شرکت نفت جنوب با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم تولید نفت را افزایش دهیم ناچار هستیم تولید این گازها را هم بپذیریم، می‌افزاید: در اصل ما باید تأسیساتی را در کنار شرکت‌های نفتی راه‌اندازی کنیم که با جمع‌آوری این گازها و فرآوری آنها محصولات پایین‌دستی پتروشیمی‌ها را تهیه کنیم. در این زمینه در دهه 80 پروژه بسیار عظیمی به عنوان (پروژه جمع‌آوری گازهای آماک) با هزینه‌ای بالغ بر 500 میلیون دلار آغاز شد. این طرح توانست بخش عظیمی از گازهای اهواز را جمع‌آوری کند اما به دلیل تحریم‌های گسترده صنعت نفت ایران در ادامه برای اجرای کامل آن با مشکل و کندی روند اجرا مواجه شدیم.

آلایندگی تأسیسات نفتی عراق
مدیر تولید شرکت نفت جنوب می‌افزاید: با پیگیری‌های انجام شده تمام ذی‌نفعان از جمله پتروشیمی‌ها دعوت شده‌اند تا با همکاری آنها این گازها از سطح شهر اهواز جمع‌آوری شود. 2 مرکز مهم در این زمینه یکی پالایشگاه گاز بید‌بلند خلیج فارس و دیگری پتروشیمی مارون است. قرار شده این مراکز با سرمایه‌گذاری لازم زمینه ایجاد تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل را ایجاد کنند و شرکت نفت هم محصولات ایجاد شده را به عنوان خوراک به این 2 شرکت بزرگ پتروشیمی واگذار کند. نورانی از جمع‌آوری 95 درصدی گازهای مشعل تا پایان سال 1404 خبر می‌دهد و می‌گوید: این طرح‌ها از سال 1400 کلید خورده و تا پایان دولت دوازدهم حدود 12 درصد پیشرفت داشته است. البته در دولت سیزدهم این طرح با توجه بیشتر مسئولان پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته و با وجود آنکه حجم تولید نفت افزایش یافته و آلودگی تشدید شده بود اما پروژه تا پایان شهریور سال‌جاری به پیشرفت 70 درصدی رسید. در حال حاضر نیز این طرح در حال پیگیری بوده و پیش‌بینی می‌شود در صورت تأمین بموقع اعتبارات تا پایان 1404 این طرح بزرگ مورد بهره‌برداری نهایی قرار گیرد و 95 درصد گازها از فراز شهر اهواز جمع‌آوری و مشعل‌ها در حد ایمنی کارخانه‌ها روشن بماند. در این راستا پتروشیمی بید‌بلند خلیج فارس 27 و پتروشیمی مارون 8 طرح را در حال اجرا دارند.

ورود حجم زیادی آلودگی از سمت عراق
وی با اشاره به اینکه مسأله آلودگی یک مشکل جهانی است، عنوان می‌کند: این را هم در نظر بگیرید که بخش عمده واصلی آلودگی‌های ما مربوط به سوخت‌های مایع فسیلی اعم از بنزین و گازوئیل است. به عنوان مثال در شهری مانند تهران به عنوان یکی از شهرهایی که با آلودگی درگیر است، هیچ مشعلی روشن نیست پس نمی‌توان گفت آلودگی اهواز تنها ناشی از فعالیت این مشعل‌ها است. اینکه ما مشعل‌ها را به صورت شعله متمرکز می‌بینیم این تصور را ایجاد کرده که دلیل اصلی آلودگی‌ها همین شعله‌ها هستند.
متأسفانه مخازن نفتی کشور عراق در مجاورت خوزستان قرار دارند و از آنجایی که این کشور سومین تولیدکننده گازهای مشعل است و باد غالباً به سمت جنوب شرقی است، بنابراین دود حاصل از سوختن آن به سمت ایران و خوزستان منتقل می‌شود و آلودگی‌های اهواز را تشدید می‌کند. در واقع ما حتی اگر مشعل‌های خودمان را هم خاموش کنیم اما عراق همکاری لازم را نداشته باشد، باز هم دود تمام نمی‌شود. با این حال وظیفه ما این است که این گازها را به مسیر نهایی و درست که همان پتروشیمی‌ها هستند،
هدایت کنیم.