زهرا کشوری
دبیر گروه زیست بوم

سومین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و یازدهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی تبریز را سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی کشور با این جمله شروع کرد؛ آذربایجان نگین درخشان ایران است. ایران بدون تبریز و آذربایجان ابتر است و ما وامدار این دیاریم.
او همین موضوع را بهترین دلیل برای معرفی جاذبه‌های گردشگری آذربایجان شرقی اعلام کرد. همچنین در کنار او جمعی از نمایندگان  مجلس در ایران، کاردار ارمنستان، سر کنسول هیأت اقتصادی ترکیه، هیأت اقتصادی ارمنستان و... حضور دارند. اقلیم کردستان عراق، ترکیه، ارمنستان و کوبا نیز از جمله کشورهای خارجی هستند که در سالن گردشگری غرفه دارند.
این اتفاق‌ها جلوی دوربین ۲۰ رسانه، دو رسانه از ترکیه، یک رسانه از عراق و یک رسانه از ایتالیا اتفاق افتاد.

تبریزی‌ها خوب می‌خرند
نمایشگاه‌ صنایع دستی در کلانشهر‌ها مهمترین سکوی فروش هنرمندان صنایع دستی بویژه شهرهای کوچک و روستاها هستند . نمایشگاه تبریز هم یکی از همین فرصت‌های بزرگ فروش است.
خانم جوانی که کپوباف اهل دزفول است و ۶ نشان هنری دارد، می‌گوید سال دومی است که در نمایشگاه تبریز شرکت می‌کند و دوباره غرفه رایگان در اختیار دارد. او اضافه می کند: سال گذشته هر چه با خود آورده بودم، فروختم. بانوی هنرمند دزفولی در نمایشگاه تهران و بوشهر هم کپوی ثبت جهانی شده خوزستان را خوب فروخت اما می گوید اردبیلی‌‌ها کپو
(حصیر) را نمی‌شناسند.
رضا شیخ علی هنرمندی از چهار محال و بختیاری، صنایع غذایی خوانده اما صنایع دستی می فروشد. می‌گوید، خیلی اتفاقی وارد یک مغازه فروش صنایع دستی شده و در یک نگاه عاشق این هنر- صنعت می‌شود.  
او به نمد، کاربری‌هایی تازه مثل عرق‌گیری صندلی‌های ماشین، کمربند، مچ بند و... داده و خوشحال است که باز هم در نمایشگاه شرکت کرده، چون تبریزی‌ها نمد را خوب می‌شناسند و می‌خرند.
ورنی‌باف است . بلد نیست فارسی صحبت کند.  با فارسی دست و پا شکسته از فروشش اظهار نارضایتی می‌کند و می گوید: مشتری پول خرید ورنی‌ را که حالا هنری جهانی است، ندارد.
«رقیه پویان» سوزن‌دوز ترکمن است. می‌گوید خیلی از شهرها سوزن‌دوزی دارند مثل رشتی‌دوزی، ممقان‌دوزی، قزاق‌دوزی، سیاه‌دوزی شاهکوه و... ولی مادر سوزن‌دوزی‌ها، سوزن‌دوزی بلوچ است.
او هم سوزن‌دوزی ترکمن را کاربردی و روزمره کرده است و در نمایشگاه دستبند، کیف و زیورآلات می‌فروشد.

کاشی شیراز
حمیدرضا دهقان، کارشناس صنایع دستی و همسرش از شیراز مهمان تبریز هستند. سفال شیراز را می فروشد اما می‌گوید، سفال شیراز مثل سفال شهررضا و میبد شناسنامه‌دار نیست. او دلیل آن را تعطیلی کارگاه‌ها در چند سال گذشته می‌داند.  دهقان، شیراز را در کاشی صاحب سبک می‌داند و می‌گوید: سبک گل و مرغ به سبک شیراز معروف است، همان سبکی که استاد عبدالرزاق در دوره پهلوی در کاشیکاری آرامگاه سعدی به کار برد. کارگاه خاندان عبدالرزاق به کارگاه فخفوری معروف بود که حالا تعطیل است. به گفته دهقان، استاد «شیشه‌گر» آخرین بازمانده نسل کاشیکار شیراز است.
شیراز از زندیه صاحب این سبک می‌شود اما شکوه آن با تنوع رنگی در زمان قاجاریه رقم می‌خورد. معروفترین کاشی‌های سبک شیراز را به گفته این دو هنرمند می‌توان در مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی دید.   دهقان از فقدان حمایت از آموزش سبک قدیم کاشی شیراز گله‌مند است و می‌گوید، کاشیکاری‌های امروز به سبک قاجار و پهلوی نیست. به گفته او، کاشی سبک شیراز به کویت، دوبی و عمان صادر و در کاخ‌ها و خانه‌های عیان‌نشین استفاده می‌شود. کاشی شیراز در اروپا هم  مشتریانی دارد.

سرقت کاشی شیراز
این هنرمندان دلنگرانی خود را از شیراز به تبریز آورده‌ است. خاطر‌خواه داشتن باعث شده کاشی‌های قدیمی خانه‌های تاریخی شیراز شبانه سرقت شود و سر از بازار کشورهای اطراف در بیاورد یا به اروپا قاچاق شود.
فعالان نگران
فعال گردشگری است، تا قبل از کرونا از فرانسه، سوئیس، آلمان و ترکیه گردشگر داشت اما کرونا که اتفاق افتاد آغاز سلسله حوادث دیگری بود که گردشگری را زمینگیر کرد .
او می‌گوید، حالا فقط گاهی از ترکیه گردشگر دارد.
ماهی ۸ گردشگر از فرانسه می‌آمد و نفری ۴۰۰ تا ۵۰۰ دلار درآمد داشت. ترامپ از برجام که خارج شد، گردشگران اروپایی را از دست داد. با طعنه‌ می‌گوید: آژانس‌های گردشگری، آژانس مهاجرتی شدند و فقط برای مهاجرانی که می‌خواهند از کشور بروند، بلیت می‌خرند.
مریم محمدپور، فعال گردشگری حوزه سلامت است. گردشگری را پیشانی بحث‌های سیاسی می‌داند. صنعتی که هر ناآرامی جانش را می‌گیرد و محدودترش می‌کند. او اعتقاد دارد اگر شرایط آرام باشد، گردشگری چون یک گنج بی‌پایان عمل می‌کند.
او معتقد است، بازار بکر گردشگری سلامت که به شرایط خاورمیانه حساس نیست-مثل آفریقا-برای ایران زیاد است، منتهی گردشگری باید به صورت واقعی، اولویت دولت‌ها باشد.