سهیلا یادگاری
خبرنگار

راه‌آهن رشت- آستارا به عنوان آخرین قطعه از کریدور ریلی شمال-جنوب، سال‌هاست در برنامه ساخت و تکمیل قرار دارد اما به دلایل مختلفی این خط ریلی هنوز تکمیل نشده است. راه‌آهن رشت-آستارا، مسیری 163 کیلومتری از انتهای کریدور ریلی شمال به جنوب است. برای ساخت راه‌آهن رشت-آستارا، 580 هکتار تملک اراضی نیاز است و تاکنون 20 کیلومتر از 163 کیلومتر خط، تملک اراضی صورت گرفته است.
 
چالش‌های قابل تأمل
سال 1398 بعد از آنکه قطار سراسری به رشت رسید، قرار بود یک سال بعد راه‌آهن رشت به آستارا و از آنجا به آستارای جمهوری آذربایجان متصل شود، اما بعد از گذشت نزدیک به 6 سال این خط تکمیل نشده است. هزینه بالای ساخت و تملک اراضی دو مشکل احداث راه‌آهن رشت است. با توجه به اینکه اراضی منطقه جنگلی است ملاحظات محیط زیستی، تملک اراضی را با مشکل مواجه کرده است. از طرف دیگر تملک اراضی بیش 10 هزار میلیارد تومان نقدینگی لازم دارد.
 
سرمایه‌گذاری  1.6 میلیارد یورویی روسیه
قرارگاه خاتم پیمانکار ساخت این پروژه است. 10 کیلومتر از ریل رشت-آستارا با راه‌آهن رشت-کاسپین مشترک است. راه‌آهن رشت-کاسپین بهار امسال افتتاح شد و اکنون حمل بار ترانزیتی که بیشتر آن شامل گوگرد و کود اوره است، از روسیه به بنادر جنوبی برای ارسال به هند ترانزیت می‌شود. برای تأمین منابع مالی ساخت خط ریلی رشت - آستارا، در دو سال گذشته مذاکراتی با روسیه برای مشارکت در تأمین سرمایه انجام شد و قرار بود روسیه وام بانکی به مبلغ 1.6 میلیارد یورو برای ساخت راه‌آهن رشت- آستارا در این پروژه سرمایه‌گذاری کند.
 
پیشرفت 70 درصدی
خیرالله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی درخصوص مذاکرات با روسیه برای مشارکت در ساخت راه‌آهن رشت-آستارا گفته بود، ۷۰ درصد مسائل فنی راه‌آهن رشت- آستارا از جمله تعداد پل‌ها در طول مسیر، مسائل مربوط به بارگذاری و... میان ایران و روسیه نهایی شده و برای ۳۰ درصد باقیمانده نیز برنامه زمانبندی از سوی این کشور ارائه شده است. وی درباره روند پیشرفت مراحل مربوط به طراحی و احداث راه‌آهن رشت- آستارا توضیح داده بود که توافقنامه‌ای با روسیه امضا شده تا این کشور برای احداث و تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا وام دولتی در اختیار ما قرار دهد.  با آغاز جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه، این کشور مسیر انتقال کالاهای وارداتی و صادراتی خود بویژه به هند را به کریدور شمال- جنوب انتقال داد و بخش بیشتری از ترانزیت ایران به انتقال کالاهای روسی اختصاص یافت. به همین دلیل این کشور به عنوان ذینفع در کریدور شمال- جنوب برای تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا، اعلام آمادگی کرده است. بر این اساس  با سفر اخیر معاون نخست وزیر کشور آذربایجان به ایران و دیدار با وزیر راه و شهرسازی، ممکن است مذاکرات درخصوص مشارکت این کشور به عنوان یکی از ذینفعان کریدور شمال- جنوب برای تکمیل این کریدور از سر گرفته شود.
 
در انتظار تضمین سه‌جانبه
درخصوص تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا، جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن به «ایران» گفت: اگر کریدور شمال-جنوب و ترانزیت بار از روسیه قطعی شود و تضامین متقابلی بین سه کشور باشد که بارها از ایران انتقال یابد، قطعاً این پروژه اقتصادی خواهد بود. ذاکری با اشاره به اینکه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل مسئولیت ساخت و تکمیل راه‌آهن شمال-جنوب را برعهده دارد، افزود: راه‌آهن رشت-آستارا حلقه مفقوده کریدور شمال-جنوب است که با فعال شدن آن، کریدور فعال می‌شود و برای تکمیل این پروژه  باید یک تضمین منطقی بین سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان اتفاق بیفتد. به گفته مدیرعامل راه‌آهن، ماه آینده نشست این سه کشور در ایران درخصوص تکمیل کریدور شمال-جنوب برگزار می‌شود.
 
تملک اراضی درحال انجام
عباس خطیبی، معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل نیز به «ایران» گفت: با توجه به شرایط منطقه و تنش‌های سیاسی، ضرورت ساخت راه‌آهن رشت-آستارا و تکمیل کریدور شمال-جنوب بیش از گذشته احساس می‌شود.
خطیبی اصلی‌ترین مسأله در تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا را تأمین مالی و تملک اراضی دانست و گفت: اقدامات قانونی برای تملک اراضی با ملاحظاتی در حال انجام است و تاکنون 20 کیلومتر اراضی تملک شده و 20 کیلومتر نیز در دست تملک است و موضوع تملک در حال پیشروی است. وی افزود: تأمین مالی ساخت راه‌آهن رشت- آستارا از طرق مختلفی مانند بودجه سالانه، تهاتر نفت و همچنین مشارکت با روسیه پیگیری می‌شود. وی افزود: قرار است ظرفیت این خط به 15 میلیون تن برسد به همین دلیل در طراحی ساخت بازنگری شده و مطالعات فاز یک و دو به اتمام رسیده است. درخصوص هزینه طرح نیز مذاکرات با روسیه انجام شده و قیمت قطعی با اتمام مطالعات اعلام می‌شود.