محدثه جعفری
خبرنگار

تولید دارو در کشور طی چهار دهه گذشته به مرحله خوبی رسیده است. همچنین اکنون 97 درصد داروهای مورد نیاز مردم در داخل کشور تولید می‌شود اما همواره موانع و چالش‌هایی پیش‌روی خطوط تولید دارو وجود دارد که نیازمند توجه مسئولان است به طوری که تأمین نقدینگی امروزه به اصلی‌ترین چالش این صنعت بدل شده اما همواره تولیدکنندگان پای کار کشور هستند و با وجود همه مشکلات در تولید و صادرات پا پس نکشیده‌اند. این در حالی است که اگر تولیدات دارو کاهش پیدا کند، ارزبری بالایی را شاهد هستیم به طوری که اکنون برای 3 درصد واردات حدود یک میلیارد و 300 میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود.
دکترمحمدعبده‌زاده رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به اهمیت صنعت داروسازی برای کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان می‌کند: صنعت داروسازی ایران طی سال‌های گذشته توانسته ضامن استقلال و امنیت کشور در زمینه دارو باشد به طوری که اکنون بیش از 97 درصد از نیاز دارویی بازار داخلی از طریق تولیدکنندگان ایرانی تأمین می‌شود. هرچقدر وابستگی به واردات دارو کمتر شود، ثبات بیشتری در بازار داروی کشور خواهیم داشت.
وی با اشاره به اینکه تولید دارو در کشور حدود یک میلیارد دلار ارزبری دارد، می‌گوید: در بحث واردات دارو چیزی حدود یک میلیارد و سیصد میلیون دلار ارزبری صورت می‌گیرد. به این معنی که برای تولید داخل که حدود 97 درصد است، مبلغی بالغ بر یک میلیارد دلار هزینه می‌شود و برای آن 3 درصد داروی وارداتی یک میلیارد و سیصد میلیون دلار صرف می‌شود، حال اگر یک درصد جابه جایی داشته باشیم و تولید کم و به سمت واردات حرکت کنیم،هزینه‌های هنگفتی صرف خواهد شد که تأمین این ارز برای واردات در سیستم سلامت بسیار دشوار و گاهی غیرممکن می‌شود به همین دلیل باید تولید دارو و رفع نیاز داروی کشور از طریق تولیدکنندگان داخلی اولویت اصلی باشد.
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به لزوم  ایجاد ثبات و پایداری در صنعت دارویی کشور بیان می‌کند: مسئولان نظام سلامت باید برای ارتقا و حفظ شرایط در تولید دارو بکوشند نه به خاطر صنعت دارو بلکه به خاطر آرامش مردم و کشور، چرا که صنعت دارو از ارکان اصلی نظام سلامت است.

ضرورت رفع نیازمندی‌های صنعت دارو
دکترعبده‌زاده با اشاره به اینکه نیازمندی‌های صنعت دارو باید بموقع دیده و رفع شود، می‌گوید: ما نمی‌گوییم به صنعت داروسازی کمک کنند اما الزامات مورد نیاز را ببینند. صنعت داروسازی هم متأثر از تورم، نرخ ارز، گرانی‌ها و ... است و از دیگر صنعت‌های کشور جدا نیست، همچنین البته حساسیت بیشتری هم در آن وجود دارد چرا که دارو کالایی استراتژیک و مستقیم با جان مردم در ارتباط که نیازمند توجه استراتژیک است.
به گفته وی، صنعت داروسازی به ورودی‌های مالی که از فروش دارو صورت می‌گیرد وابسته است تا نقدینگی مورد نیاز برای خرید مواد اولیه تأمین شود. این درحالی است که مطالبات صنایع داروسازی بموقع برگشت پیدا نمی‌کند و کارخانجات داروسازی با کسری شدید نقدینگی مواجه شده‌اند. اگر بخواهیم آنها از تسهیلات بانکی استفاده کنند تا چرخه تولید لنگ نماند، باید بهره‌های بالای 30 درصد را پرداخت کنیم که نه تنها از توان شرکت‌ها خارج است بلکه دسترسی به تسهیلات نیز بسیار دشوار است در نتیجه کشور با کمبود دارو مواجه می‌شود.
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران توضیح می‌دهد: بیشترین مشکل و چالش صنعت داروسازی نقدینگی است که از عدم بازپرداخت بموقع مطالبات شرکت‌های دارویی به خصوص در بخش‌های دولتی و بیمارستان‌های زیرمجموعه وزارت بهداشت شکل گرفته است. نکته دوم عدم تأمین بودجه است یعنی وقتی بودجه سالیانه کشور با کسری بسته می‌شود، بیمه‌ها تعهدات زیادی را قبول می‌کنند اما منابع برای بازپرداخت تعهدات ندارند که یکی از علائم کسری بودجه افزایش روزافزون مطالبات دارو و تجهیزات پزشکی است. وزارت بهداشت از یک طرف دبیر شورای عالی بیمه است و از طرف دیگر خریدار کالاها و در این میان قیمت‌گذاری دارو هم ازسوی وزارت بهداشت به‌صورت دستوری انجام می‌شود. باوجود اینکه تورم تولیدکننده شبیه تورم کشور است و بهای تمام شده کالا افزایش پیدا می‌کند اما وقتی حاشیه سود دارو نزولی و زیانده می‌شود، کمبود دارو به صورت طبیعی اتفاق می‌افتد.
طرح دارویار خوب اما بودجه طرح ناکافی و بازپرداخت مطالبات توسط سازمان‌های بیمه‌گر نامنظم و در مراکز درمانی دولتی با تأخیرهای فراوان همراه است.
دکترعبده‌زاده با بیان اینکه وقتی سودآوری از صنعتی گرفته می‌شود منجر به مستهلک شدن آن خواهد شد، می‌گوید: با کاهش حاشیه سود دیگر جایی برای به‌روزرسانی‌های سیستمی نمی‌ماند و آن صنعت نمی‌تواند ماشین‌آلاتش را با پیشرفت دنیا تطبیق دهد، یعنی نمی‌تواند روی افزایش کیفیت محصولات کار کند. هم‌اکنون وضعیت استهلاک ماشین‌آلات تولیدی و تجهیزات آزمایشگاهی به حدی رسیده که خودمان شرمنده ماشین‌آلات خطوط تولید شده‌ایم.
وی در خصوص طرح دارویار نیز می‌گوید: طرح دارویار بسیار خوب بود و اگر اجرایی نمی‌شد شرایطی که در آن قرار داریم به مراتب وخیم‌تر بود. در آن زمان ارز تالار اول 4 هزار و 200 تومان بود و ارز تالار دوم به بیست و چهار هزار تومان رسید که بعداً به 28 هزار و پانصد تومان رسید. یعنی اختلاف نرخ ارز دارو حدود 7 برابر افزایش پیدا کرده بود.
این تولیدکننده دارو توضیح می‌دهد: وقتی ارز 4 هزار و 200 تومانی به شرکتی اختصاص پیدا می‌کند برای همه  اجزای تولید نیست فقط برای ماده مؤثره است که ارزش آن در بهای تمام شده محصول حدود 30 درصد است و 70 درصد از هزینه‌های ما متأثر از ارز آزاد، اما این در حالی است که قیمت‌گذاری دارو بر اساس ارز دریافتی که 4 هزار و 200 تومانی محاسبه می‌شد، روند به‌صورتی پیش می‌رفت که کل فروش شرکت جوابگوی پرداخت هزینه‌های جاری، حقوق دستمزد، مالیات و بیمه هم نمی‌شد و اگر طرح دارویار روی کار نمی‌آمد کارخانه‌های تولیدکننده به طور قطع ورشکسته می‌شدند.

90 همت مابه‌التفاوت نرخ ارزی پرداختی از سوی شرکت‌های دارویی
وی می‌افزاید: دارویار برای اجرای درست نیاز به اصلاح دارد. مثلاً مقرر شده بود مابه‌التفاوت فاصله از نرخ ارز به‌صورت منظم پرداخت شود اما این مابه‌التفاوت بموقع به مجموعه سازمان‌های بیمه‌گر و شرکت‌ها باز نمی‌گردد. نکته بعدی بودجه این طرح دارویار است که سال گذشته 69 همت و امسال 75 همت برای آن منظور کرده‌اند که کافی نبوده و جوابگوی مطالبات شرکت‌ها نیست. همچنین این کسری بودجه‌ها سبب انباشت بدهی مراکز دولتی و پرداخت نشدن مطالبات دارو، تجهیزات و کادر درمان شده است.

برگزاری نمایشگاه دارویی ایران فارما در مهرماه
دکترعبده‌زاده با اشاره به برگزاری نهمین نمایشگاه دارویی ایران فارما و تأثیر آن بر صادرات می‌گوید: طی هشت سال گذشته تجربه‌های مفیدی از برگزاری این نمایشگاه بین‌المللی داشتیم به طوری که در هشتمین دوره برگزاری، 427 شرکت ایرانی و 282 شرکت خارجی از 33 کشور حضور داشتند و در سه روز نمایشگاه بیش از 35 هزار نفر بازدیدکننده داشتیم که بیانگر توانمندی کشور در امر تولید دارو است.
به گفته وی، برگزاری چنین رخدادهایی می‌تواند سبب توسعه صادرات شده و انتقال دانش فنی را برای کشور به ارمغان آورد. در این میان می‌تواند پیوندی بین دانشگاه و صنعت، توسعه صادرات، اعلام پتانسیل‌های صنعت داروسازی، بیان مطالبات و... باشد، همچنین می‌تواند پیام‌آوری برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی باشد چرا که صنعت داروسازی ایران طی سال‌های گذشته رشد بسیار خوبی داشته و توانمندی ورود به بازار‌های جهانی را هم دارد.
وی با اشاره به تعداد تولیدکنندگان دارو در ایران می‌گوید: اعضای اصلی و اعضای وابسته حدود 238 شرکت هستند که بیش از 142 شرکت کارخانه داروسازی دارند و بیش از 96 شرکت تولیدی داریم که فقط در حوزه تولید دارو فعالیت می‌کنند. در نمایشگاه ایران فارما که در روزهای ۱۱ تا ۱۳ مهر در مصلای امام خمینی(ره) برگزار می‌شود، فقط تولیدگان دارو نیستند بلکه تولیدکنندگان مکمل‌ها، تولیدکننده‌های داروهای گیاهی، تولیدکننده‌های ماده مؤثره دارو، شرکت‌های خارجی و شرکت‌های تولید کننده تجهیزات و ماشین‌آلات دارویی هم حضور خواهند داشت.

سالانه 250 میلیون دلار برای به‌روزرسانی صنعت دارو نیاز داریم
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در خصوص بحث صادرات دارو به کشورهای دیگر می‌گوید: به دلیل فرسودگی صنعت و تحریم‌ها نمی‌توانیم در حوزه صادرات نمره قبولی به خودمان دهیم اما فارغ از تحریم‌ها اگر بخواهیم در بحث صادرات موفق عمل کنیم باید زیرساخت‌های دارویی به‌روز باشد و ماشین‌آلات پیشرفته را جایگزین تجهیزات فرسوده کنیم، همچنین نیاز داریم «جی‌ام پی» را به‌روز کنیم که این امر نیازمند بودجه است زیرا تجهیزات داروسازی طی 10 سال مستهلک می‌شود و این درحالی است که برخی از تجهیزات ما عمر30 ساله دارند به عبارتی برای نوسازی حداقل به مدت 10 سال باید سالانه 250 میلیون دلار سرمایه‌گذاری صورت گیرد.

بــــرش

رئیس سازمان غذا و دارو خبر داد
تزریق ۸.۲ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تأمین نقدینگی صنعت دارو

رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به پرداخت ۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از سوی سازمان برنامه و بودجه برای تأمین نقدینگی صنعت دارو گفت: ۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان نیز از سوی سازمان مذکور تخصیص یافته که امیدواریم به‌زودی پرداخت شود.
به گزارش ایرنا، سیدحیدر محمدی افزود: ارز دارو در سال ۱۴۰۰ بیش از ۵ میلیارد تومان بخشی از آن برای تأمین واکسن کرونا و بخشی نیز برای دارو و تجهیزات پزشکی بود که در سال ۱۴۰۱ این میزان تغییری نداشت و سال گذشته سهمیه ارزی ۴ میلیارد دلار بود که در سال ۱۴۰۳ به ۳.۵ میلیارد تومان کاهش یافته است.
وی بیان کرد، اصلاح سیاست ارزی، نیاز به نقدینگی و تسهیلات ارزی و ریالی دارد که مطالبات حوزه دارو نیز باید از سوی سازمان‌های بیمه‌گر پرداخت شود. همچنین شرکت‌های دارویی اذعان دارند مشکل اصلی تأمین نقدینگی است که خوشبختانه با دستور رئیس‌جمهور ۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از مطالبات داروخانه‌ها، شرکت‌های دارویی و پخش پرداخت شد.
به گفته محمدی، تخصیص ۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان نیز از سوی سازمان برنامه و بودجه صادر شده است که امیدواریم به‌زودی تأمین اعتبار شود.
معاون وزیر بهداشت گفت: از مصوبات خوب دولت انتقال بخشی از منابع هدفمندی یارانه‌ها به بودجه عمومی بود که بارها قبلاً اعلام کرده بودیم منابع دارو باید از هدفمندی جدا و منابع دارویار به بودجه عمومی منتقل شود که با دستور رئیس‌جمهور و تصویب هیأت وزیران بخش اعظمی از منابع دارویار به بودجه عمومی منتقل شد.
وی با تأکید بر اینکه خودکفایی از نقاط قوت صنعت دارو در کشور است، اظهار داشت: اجازه نمی‌دهیم صنایع دارویی آسیب ببینند و با پیگیری تسهیلات ریالی و نقدینگی کمک می‌کنیم که این حوزه تقویت شود.
محمدی تصریح کرد: در پایان سال ۱۴۰۲ روند تولید در بسیاری از شرکت‌ها رشد مثبت داشته و امیدواریم با پیگیری مستمر وزیر بهداشت و رئیس‌جمهور که پزشک و مسلط به حوزه سلامت هستند این مشکلات حوزه دارو مرتفع شود.