رونمایی از نسخه جدید ایران‌هراسی در بحران اوکراین
شهروز شریعتی
استاد دانشگاه
و تحلیلگر
مسائل بین‌الملل
بسیاری از دروغ‌های رسانه‌ای غربی درباره جمهوری اسلامی ایران، با هدف تحریف چهره ایران از کشوری مقتدر به کشوری افزون‌‌خواه و جنگ‌طلب در اذهان عمومی جهانیان طراحی می‌شود. هرچند ایران توانسته است بارها، تزویرها، تناقض‌ها و دروغ‌های امریکایی صهیونیستی را به میزان قابل توجهی برملا سازد و در عین حال با افزایش دستاوردها و توانمندی‌های فنی، خود را به عنوان کشوری مستقل و در عین حال توسعه‌یافته معرفی کند اما نسخه ایران‌هراسی هر بار در اتاق‌های فکر ایالات متحده با روشی جدید به‌روزرسانی می‌شود. رونمایی از نسخه ایران‌هراسی در بحران اوکراین یکی از جدید‌ترین دستاوردها در این حوزه است.
بسیاری از تحلیل‌های سیاسی و اقتصادی در بررسی بحران‌های جهان و مهم‌ترین دلایل جنگ و تخاصم را می‌توان با نظریه هژمونی توضیح داد. به بیان دیگر می‌توان استدلال کرد ایران از آن حیث تحت فشار امریکا قرار گرفته است که می‌کوشد تا هژمونی نظام‌بین‌الملل به رهبری امریکا را در منطقه غرب آسیا و دیگر نقاط جهان را بی‌اعتبار جلوه دهد و به تعبیر دیگر مفروضاتی را که تاکنون غرب را الگوی توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌دانست، بی‌اساس سازد.
تهدید راهبردی جمهوری اسلامی ایران برای امریکا که پس از وقوع انقلاب اسلامی، امریکا و ایران را رویاروی یکدیگر قرار داده بود، بعد از پایان جنگ سرد عمق بیشتری در ذهنیت امنیتی امریکا پیدا کرد و از نظر نخبگان استراتژیک امریکا، ایران دربرگیرنده همه پدیده‌های تهدیدزای پس از جنگ سرد به شمار می‌رفت. رهبران امریکا اینک با تهدیدی جدی مواجه بودند که با پیشرفت‌های علمی خود در حوزه‌های مختلف، هیمنه امریکا در آسیا و جهان را به چالش گرفته بود. بدین ترتیب، تدبیر تهدید ایران در سیاست خارجی ایالات متحده برای تضعیف هژمونی نظامی و اقتصادی جمهوری اسلامی در منطقه غرب‌آسیا در قالب کلی ایران‌هراسی صورتبندی شد.
نسخه ایران‌هراسی در بحران اوکراین
ایران پس از مواجهه با «رژیم تحریم‌های بین المللی بی‌سابقه» ضمن نگاه استراتژیک و برمبنای پیچیدگی‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی هژمون جهانی، نسبت به بازتعریف عملیاتی اهداف در سیاست خارجی اقدامات متعددی کرد و توانسته است طرح‌هایی را اولویت‌بندی و اجرا کند که با کم‌ترین هزینه به اهداف تدافعی نائل آید و افزون بر حفظ بقای خود، بتواند با کنترل تهدیدها و مقابله با خطرات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، به آرمان‌های خود دست یابد؛ یکی از این دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در عرصه دفاعی ساخت پهپادها و موشک‌هایی با فناوری بومی و در عین حال ارزان‌قیمت است.
لازم به توضیح است ایران که در دهه ۱۹۷۰ از بزرگ‌ترین واردکنندگان تسلیحات موشکی جهان بود با روی کار آمدن جمهوری اسلامی و پس از آغاز جنگ ایران و عراق، اقداماتی برای ساخت مستقل موشک را آغاز کرد. اولین موشک بومی ایران در سال ۱۳۶۷ ساخته شد و پس از آن زلزال، فاتح و شهاب دیگر موشک‌های ساخت ایران بودند که یکی پس از دیگری با موفقیت آزمایش شدند. جمهوری اسلامی ایران همزمان اقداماتی را در حوزه ساخت پهپادهای نظامی آغاز کرد که تحولات بعدی نشان داد بسیاری از سامانه‌های دفاعی در رهگیری و انهدام با این پهپادها موفق نیستند.
این موفقیت‌ها کافی بود تا تمرکز نسخه ایران‌هراسی از روی اتهام‌های واهی به ایران در حوزه حقوق‌بشر، هسته‌ای و تروریسم این بار روی برنامه موشکی و پهپادی متمرکز شود و کشورهایی که خود بیشترین سابقه جنایت در زمینه فروش تسلیحات کشتار جمعی و تسلیحات غیر متعارف را به رژیم بعث عراق در جنگ با ایران داشتند، این بار جمهوری اسلامی ایران را به فروش و انتقال پهپاد و موشک‌های بالستیک به روسیه متهم کنند. شباهت سناریوهای این نسخه ایران‌هراسی در بحران اوکراین با نسخه‌های پیشین نیز قابل تأمل است. به بیان دیگر همان گونه که نسخه‌های سابق ایران‌هراسی از یک اتهام و سپس تکذیب و تأیید آن از سوی مقامات غربی آغاز می‌شد، این بار نیز همین فرآیند در حال طی شدن است.
در سناریو جدید ایالات متحده نخست کوشید ایران را به ارسال پهپاد و بلافاصله موشک‌های بالستیک به روسیه متهم کند. نکته قابل توجه اینکه به گزارش نشریه امریکایی پولیتیکو، جان کربی سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید در یک نشست مطبوعاتی حدود شش ماه پیش در روز ۲۲ فوریه 2024 گفته بود که ایالات متحده هیچ اطلاعاتی مبنی بر ارسال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه ندارد. وی اما همان زمان خاطرنشان کرده بود که کاخ سفید بزودی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران در تلافی ارسال پهپادهای انتحاری «شاهد» به روسیه اعلام خواهد کرد و در ادامه نیز گفته بود که ایالات متحده نمی‌تواند به‌طور قطعی عرضه‌های احتمالی موشک بالستیک را از سوی ایران به روسیه در آینده رد کند! همزمان با این ادعا نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد با تکذیب این خبر اعلام کرد که با وجود هیچ‌گونه محدودیت قانونی برای فروش موشک‌های بالستیک، ایران اخلاقاً موظف است از معاملات تسلیحاتی در طول درگیری روسیه و اوکراین و برای جلوگیری از دامن زدن به جنگ خودداری کند و چنین رویکردی از سوی تهران ریشه در پایبندی ایران به قوانین بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد دارد. این در حالی بود که وزیر امور خارجه ایران هم در موضعی به صراحت ارسال موشک بالستیک به روسیه را رد کرد.
با این وجود آنچه این نسخه از ایران‌هراسی در بحران اوکراین را واجد اهمیت بیشتری کرده است، زمینه‌سازی ایالات متحده برای ارسال موشک‌های دوربرد به اوکراین به بهانه واهی تلاش روسیه برای دریافت موشک‌های کوتاه‌برد از ایران است. مروری بر رسانه‌های غربی در روزهای اخیر نشان می‌دهد که خط خبری جدید این رسانه‌ها پیرامون ناگزیری امریکا و بریتانیا برای اجازه شلیک موشک‌های دوربرد غربی نظیر «هایمارس» از اوکراین به مواضع داخل خاک روسیه، رقم می‌خورد!
