نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری با بهره‌گیری از بسته‌های تشویقی شهرسازانه، مالی، اداری و تسهیل مجوزها از محورهای برنامه هفتم توسعه است که دولت چهاردهم اجرای آن را در دستور کار قرار داده است. این برنامه با ارائه مشوق‌های مالی و غیرمالی همچون پرداخت تسهیلات ارزان قیمت، عدم دریافت عوارض صدور پروانه ساختمان، اجرای طرح کلید به کلید، پرداخت تسهیلات اجاره موقت و ارائه مشوق‌های کالبدی و شهرسازی به مالکان واقع در بافت‌های فرسوده شهری و همچنین بهبود سرانه فضاهای عمومی و خدمات روبنایی در بافت‌های فرسوده شهری، اجرایی می‌شود. نوسازی بافت‌های فرسوده همچنین در نهضت ملی مسکن با برنامه نوسازی 600 هزار واحد پیگیری می‌شود.

 30 درصد ساکن در واحد‌های فرسوده
براساس آماری که محمد آیینی، معاون وزیر راه و شهرسازی ارائه داده است در اجرای برنامه نهضت ملی مسکن نوسازی بیش از 300 هزار واحد مسکونی آغاز شده است. در روستاها هم با پرداخت تسهیلات یارانه‌ای (با نرخ سود 5 درصد) و همچنین ارائه خدمات مهندسی، نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی در دستورکار است. تاکنون نوسازی و بهسازی 574 هزار واحد مسکونی در روستاها برنامه‌ریزی و شروع شده است. نوسازی بافت فرسوده از سیاست‌های قانون جامع مسکن است و با توجه به وجود حدود 2.7 میلیون واحد فرسوده و ناپایدار که نزدیک به 30 درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود، اهمیت نوسازی را افزایش داده است. از سوی دیگر چون در نوسازی نیاز به تأمین زمین مجدد نیست، این برنامه در بخش مسکن کم هزینه‌تر از سایر برنامه‌هاست.

 در نظر گرفتن امتیاز 40 درصدی
روز گذشته در نشست «تبیین محورها و اولویت‌های بازآفرینی شهری در برنامه هفتم توسعه کشور»، که با حضور معاون وزیر راه و شهرسازی، شهرداران و مدیران ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها برگزار شد، برنامه نوسازی 500 هزار واحد فرسوده 5 سال آینده مشخص شد. معاون وزیر راه و شهرسازی در حوزه بازآفرینی شهری، با اشاره به اینکه برنامه هفتم توسعه کشور تأکید ویژه بر موضوع اجرای عدالت دارد، گفت: موضوع عدالت در حوزه بازآفرینی شهری چه در حوزه مسکن و چه در زمینه تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی مورد توجه است و رئیس‌جمهور به مقوله عدالت و محرومیت‌زدایی حساسیت و نگاه ویژه دارد. براساس بند الف ماده ۵۲ برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، وزارت راه و شهرسازی مجاز است به منظور تشویق مالکان به مشارکت در نوسازی بافت‌های فرسوده در فرآیند معاوضه کلید به کلید واحدهای بافت فرسوده با واحدهای نوساز یا اراضی تحت مالکیت خود با رعایت قوانین، در قیمت کارشناسی واحدهای نوساز یا اراضی معوض مزبور، تا سقف ۴۰ درصد تخفیف اعمال کند و یا اراضی یا واحدهای مسکونی واقع در بافت فرسوده را تا سقف ۴۰ درصد بیش از قیمت کارشناسی، قیمت‌گذاری کند.

مشوق‌های متنوع نوسازی
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مشوق مهم گفت: این بند قانونی در برنامه هفتم توسعه کشور فرصت بسیار خوبی برای استفاده از منابع زمین دولت در اختیار بازآفرینی شهری قرار می‌دهد.
همچنین براساس برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه احکام حمایتی و امتیازات قانون جهش تولید مسکن به نوسازی مسکن در محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری (بافت فرسوده، سکونتگاه‌های غیررسمی، بافت تاریخی و ناکارآمد شهری) به ازای هر پلاک تا پنج واحد مسکن تسری داده شده است. تخفیفات بیمه تأمین اجتماعی، مالیات، تخفیفات نظام مهندسی و صدور پروانه بلاعوض در قالب نهضت ملی مسکن در حوزه بازآفرینی شهری نیز بخش دیگری از پرداخت مشوق‌های نوسازی است. در برنامه هفتم توسعه کشور تمامی حمایت‌ها، تخفیفات و مساعدت‌ها در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته برای محلات هدف بازآفرینی شهری پیش‌بینی شده است‌. طبق برنامه هفتم، پروانه نوسازی مسکن در محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری (بافت‌های فرسوده و ناکارآمد) باید خارج از نوبت و حداکثر ظرف مدت ۳ ماه از درخواست متقاضی توسط شهرداری‌ها صادر شود.

شناسایی ساختمان‌های ناایمن
آیینی با اشاره به این بند قانونی در برنامه هفتم توسعه گفت: ظرف ماه‌های آینده، الزامات ضمانت اجرایی این بند پس از تنظیم و تدوین با امضای وزیر راه و شهرسازی به مدیران کل راه و شهرسازی استان‌ها ابلاغ می‌شود و از ظرفیت دستگاه‌های نظارتی و وزارت کشور در جهت اجرای آن و بازخواست دستگاه‌های متخلف دراین خصوص استفاده خواهیم کرد. بند «ث» برنامه هفتم توسعه نیز در حمایت از ساخت و ساز در محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری، احکام و امتیازات محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری بافت‌های فرسوده و ناکارآمد به اراضی و املاک بلافصل و مجاور محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری بافت‌های فرسوده و ناکارآمد که برای اجرای طرح‌های مسکن معوض و یا تأمین خدمات این محدوده‌ها به کار گرفته می‌شود، تسری داده است. همچنین بر اساس بند «ج» برنامه هفتم توسعه، ادارات کل راه و شهرسازی باید با همکاری وزارت کشور و شهرداری‌ها نسبت به شناسایی تمام ساختمان‌های ناایمن بحرانی و پرخطر دستگاه‌های اجرایی در کلانشهرها و مراکز استان‌ها اقداماتی داشته باشند و نتایج را به شرکت بازآفرینی شهری ایران اعلام کنند.

 کاهش سالانه ۴ درصد  بافت فرسوده
آیینی با اشاره به اینکه هدفگذاری ما در طول اجرای برنامه هفتم توسعه کشور، بازسازی ۵۰۰ هزار واحد مسکونی به صورت (نوسازی، مقاوم سازی، مرمت) است، گفت: سالانه ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های ناکارآمد شهری باید بازسازی شود. معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه با هم‌فکری شهرداری‌ها باید در پایان برنامه توسعه هفتم کشور به میزان ۲۰ درصد و در هر سال به صورت نسبی یا مطلق ۴ درصد از سطح بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری کاهش پیدا کند، گفت: اگر ۱۰ هزار پروژه بازآفرینی شهری در محلات بازآفرینی شهری با کلیه دستگاه‌های ذیربط در طول پنج سال اجرای برنامه توسعه هفتم کشور اجرا شود، به این هدف مهم دست پیدا خواهیم کرد. آیینی با بیان اینکه وزیر راه و شهرسازی دو مقوله شتاب بخشی به نوسازی ابنیه ناپایدار با اجرای بسته‌های تشویقی حمایتی در محدوده بافت‌های فرسوده و همچنین مشارکت متخصصان، انجمن‌های صنفی حرفه‌ای، معماران، شهرسازان، فناوران و سازمان‌های مردم نهاد را از اولویت کارهای خود در بخش مسکن اعلام کرده‌اند، گفت: جلسات شورای نوسازی مسکن در شرکت بازآفرینی شهری ایران بسیار تأثیرگذار بوده است و می‌توان این نشست را با اولویت‌های نام برده شده، تعمیم داد. مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره اینکه تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی و محرومیت‌زدایی نشانه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه به شمار می‌آید، گفت: توانمندسازی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان و نیز تأمین خدمات زیر بنایی و روبنایی در محلات هدف بازآفرینی شهری در قالب یک برنامه جامع با همکاری دستگاه‌های عضو ستادهای بازآفرینی شهری پایدار در اولویت برنامه‌های شرکت در دوره جدید خواهد بود.

بــــرش

2.7 میلیون واحد فرسوده داریم
نوسازی بافت فرسوده از سیاست‌های قانون جامع مسکن است، براین اساس با توجه به وجود حدود 2.7 میلیون واحد فرسوده و ناپایدار که نزدیک به 30 درصد جمعیت کشور را  شامل می‌شود، اهمیت نوسازی را افزایش داده است. از سوی دیگر چون در نوسازی نیاز به تأمین زمین مجدد نیست، اجرای این برنامه در بخش مسکن کم هزینه‌تر از سایر برنامه‌هاست. آمارشرکت بازآفرینی شهری ایران از وضعیت بارگذاری اطلاعات نوسازی مسکن در تعداد واحدهای وارد شده از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون نشان می‌دهد ۵۲هزار و۵۴۰ واحد نوسازی و تعداد پروانه‌های صادره در این مدت ۲۶ هزار و ۳۳۷ واحد بوده است.